Co trzecia kobieta i co piąty mężczyzna po 50. roku życia doświadczy w swoim życiu złamania osteoporotycznego – alarmują eksperci. Apelują, aby z okazji Światowego Dnia Osteoporozy zatrzymać się na chwilę i pomyśleć o zdrowiu swoich kości – bo profilaktyka zawsze jest tańsza i skuteczniejsza niż leczenie skutków choroby.
W Światowym Dniu Osteoporozy, który przypada 20 października, inicjatorzy kampanii „Zmierz się” przypominają jej założenia i po raz kolejny edukują społeczeństwo w zakresie profilaktyki, diagnostyki i leczenia osteoporozy – choroby, którą często określa się mianem „cichej epidemii XXI wieku”.
Osteoporoza to przewlekła choroba układu kostnego, prowadząca do utraty masy kostnej i zwiększonego ryzyka złamań, szczególnie szyjki kości udowej, kręgów i nadgarstków. Przebiega bezobjawowo, aż do momentu wystąpienia pierwszego złamania – dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i profilaktyka. Groźne powikłania występujące w rozwoju osteoporozy mogą prowadzić do śmierci.
Niepokojące statystyki
Według Światowej Organizacji Zdrowia osteoporoza to jedno z głównych schorzeń cywilizacyjnych. Statystycznie bardziej narażone są kobiety (co czwarta powyżej 60. roku życia i co druga, która ukończyła 70 lat). W przebiegu osteoporozy i będących jej konsekwencją złamań najgroźniejsze są złamania szyjki kości udowej, w wyniku których ponad 20 proc. chorych powyżej 80. roku życia umiera w pierwszym roku po leczeniu operacyjnym, a 50 proc. tych, którzy przeżyli, walczy z kalectwem. Aż 25 proc. chorych w wieku 50–59 lat po pierwszym złamaniu osteoporotycznym ma co najmniej pięć kolejnych złamań.
– Kości
starzeją się razem z nami, ale to od nas zależy, jak długo pozostaną silne.
Regularna aktywność fizyczna, odpowiednia dieta bogata w wapń i witaminę D,
badania densytometryczne w grupach ryzyka, a u wszystkich kontrola wzrostu to
podstawy zdrowych kości – mówi prof. dr hab. n. med. Brygida Kwiatkowska, konsultant krajowa w dziedzinie reumatologii.
Cichy złodziej kości
Z uwagi na brak wyraźnych objawów utrudniających wczesne diagnozowanie, osteoporoza bywa nazywana „cichym złodziejem kości”. Postępujący u chorego ubytek masy kostnej prowadzi do nadmiernej kruchości kości. Poza wiekiem, płcią i paleniem papierosów wśród czynników ryzyka znajdują się także nadużywanie alkoholu, siedzący tryb życia, niedobór wapnia i witaminy D.
– Choć szacowana liczba osób chorych na osteoporozę w Polsce w 2022 roku, oparta na wskaźnikach epidemiologicznych, wynosi 2,1 mln, to leczonych z jej powodu jest jedynie niecałe 5 procent. Trudno w to uwierzyć, ale są województwa, w których 60–80 proc. chorych z osteoporozą nie ma postawionego rozpoznania. Dlatego tak ważne są wszelkie działania edukujące społeczeństwo, dzięki którym będzie można dotrzeć zarówno do osób narażonych na ryzyko złamań osteoporotycznych, jak i pacjentów, u których takie złamania już wystąpiły, ale nie są oni objęci leczeniem – tłumaczy prof. Kwiatkowska.
Prosty test zdrowia kości
Jednym z najprostszych, a zarazem najbardziej niedocenianych sposobów wykrycia wczesnych objawów osteoporozy jest regularne mierzenie wzrostu. Zauważalne „kurczenie się” z wiekiem nie jest naturalnym objawem starzenia się, ale często wynikiem osłabienia kości kręgów. Dlatego każda dorosła osoba, szczególnie po 50. roku życia, powinna raz w roku kontrolować swój wzrost. To najprostsze wstępne „badanie przesiewowe”. Ubytek o 4 cm i więcej może świadczyć o powolnych, kompresyjnych złamaniach trzonów kręgowych. Problem w tym, iż niewielu lekarzy pyta o wzrost i niewielu pacjentów go mierzy, więc choćby zapytani podają taki sprzed wielu lat.
Pomiar wzrostu jest prosty, szybki i nie wymaga specjalistycznego sprzętu. Może być wykonywany w warunkach domowych lub podczas rutynowych wizyt lekarskich. Regularne notowanie wyników pozwala wychwycić subtelne zmiany, które mogą być pierwszym sygnałem do wykonania badania densytometrycznego lub pogłębionej diagnostyki.
Profilaktyka pilnie do poprawy
Kampania „Zmierz się” jest odpowiedzią środowiska na niewystarczający poziom wiedzy społeczeństwa i pilną potrzebę działań zmierzających do poprawy profilaktyki, wczesnego wykrywania i skutecznego leczenia osteoporozy w Polsce.
– W ramach kampanii docieramy zarówno do społeczeństwa, jak i środowiska medycznego z prostymi przekazami. Organizujemy wykłady na temat wartościowej diety, bogatej w wapń i witaminę D, zdrowego stylu życia z adekwatną do wieku aktywnością fizyczną. Namawiamy do regularnego mierzenia wzrostu i przypominamy, jak ważne jest, by osoby po złamaniach osteoporotycznych trafiały do poradni leczenia osteoporozy – mówi Magdalena Kołodziej, prezes zarządu Fundacji MY Pacjenci, inicjatorka kampanii.
Osteobus, który w ramach działań kampanii „Zmierz się” jeździ po Polsce i oferuje bezpłatne badania gęstości kości, odwiedził już wiele miast.
– Wyniki badań nie napawają optymizmem, u niemal 20 proc. przebadanych osób wykryliśmy osteoporozę. Jest to najlepszy dowód na to, jak potrzebna jest nasza kampania i jak wiele pozostało do zrobienia w zakresie budowania świadomości społeczeństwa o tej groźnej chorobie – dodaje Magdalena Kołodziej.
