Najnowsze badanie naukowe analizuje zależność między występowaniem ADHD a doświadczeniem bezdomności wśród dzieci i młodzieży. Z jednej strony, wyniki wskazują, iż trudne warunki życiowe i brak stabilności mogą przyczyniać się do rozwoju lub zaostrzania objawów ADHD. Z drugiej strony, obecność ADHD, często w połączeniu z innymi zaburzeniami, może zwiększać podatność na kryzys bezdomności. Niniejsza praca rzuca nowe światło na tę złożoną interakcję, podkreślając wagę wczesnej diagnozy i kompleksowego wsparcia.
Na całym świecie około 150 milionów dzieci żyje w kryzysie bezdomności. W USA 1,5 miliona dzieci rocznie doświadcza bezdomności, a w Anglii ponad 200 tysięcy mieszka w lokalach tymczasowych. W krajach takich jak Irlandia czy Bośnia, dzieci i młodzież stanowią dużą część populacji bezdomnych. Badania konsekwentnie pokazują, iż problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak lęk, depresja czy zespół stresu pourazowego (PTSD), występują w tej grupie 2 do 4 razy częściej niż u dzieci mających stały dom.
Czytaj także: Depresja młodzieży: leki czy psychoterapia
ADHD to zaburzenie neurorozwojowe charakteryzujące się problemami z koncentracją, impulsywnością i nadpobudliwością. Dotyka ono około 5,9% dzieci na świecie, częściej chłopców. ADHD często współwystępuje z innymi schorzeniami, takimi jak trudności w nauce czy zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych. Objawy ADHD mogą znacząco pogarszać sytuację życiową, zwiększając ryzyko niestabilności i bezdomności.
Mimo tych wyraźnych powiązań, wciąż brakuje badań naukowych, które w sposób kompleksowy analizowałyby częstość występowania ADHD wśród bezdomnych dzieci.
Czytaj także: Leczenie dzieci i nastolatków z ADHD
Przebieg badania
Naukowcy przeprowadzili obszerną metaanalizę, korzystając z badań zebranych z czterech baz danych. Włączono do niej badania dotyczące dzieci i młodzieży do 19. roku życia, które doświadczały bezdomności.
Badania kwalifikowały się do analizy, jeżeli spełniały następujące warunki:
- Uczestnikami były osoby bez stałego miejsca zamieszkania.
- Uczestnicy mieli diagnozę ADHD, postawioną na podstawie skal diagnostycznych, samooceny lub oceny klinicznej.
- W badaniach podano konkretną liczbę uczestników oraz liczbę zdiagnozowanych przypadków ADHD.
Z przeglądu wyłączono prace, które nie zawierały danych liczbowych lub dotyczyły specyficznych grup, na przykład pacjentów hospitalizowanych.
W celu zapewnienia rzetelności, dwóch autorów niezależnie przeanalizowało każde badanie i oceniło jego jakość pod kątem metodologii.
Wysoka częstość występowania ADHD u dzieci i nastolatków w kryzysie bezdomności
Przeprowadzono pierwszy tak obszerny systematyczny przegląd badań, który rzuca światło na problem ADHD wśród dzieci i nastolatków doświadczających bezdomności. Naukowcy przeanalizowali dane z 13 badań, obejmujących blisko 2900 młodych osób.
Analiza wykazała, iż częstość występowania ADHD w tej grupie wynosi 22,8%. Wynik ten znacząco kontrastuje z danymi dla populacji ogólnej, gdzie wskaźnik ten utrzymuje się na poziomie 5,9%. Te ustalenia wyraźnie potwierdzają silny związek między kryzysem bezdomności a występowaniem ADHD.
Co istotne, wiek okazał się kluczowym czynnikiem. Bezdomni nastolatkowie (o średniej wieku powyżej 12 lat) mieli wyższą częstość występowania ADHD niż bezdomne dzieci (poniżej 12 lat). Jest to obserwacja odwrotna do ogólnego trendu populacyjnego, w którym ADHD częściej diagnozuje się u młodszych dzieci. Autorzy badania sugerują, iż ta różnica może wynikać z odmiennych przyczyn bezdomności w tych dwóch grupach. Podczas gdy młodsze dzieci zwykle tracą dach nad głową z całą rodziną z powodów ekonomicznych, nastolatkowie częściej uciekają z domu z powodu przemocy, poważnych problemów behawioralnych lub zaburzeń psychicznych u rodziców.
Wnioski i implikacje dla przyszłych działań
Autorzy metaanalizy wskazują, iż ich praca ma pewne ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę w dalszych badaniach. Włączone analizy cechowała znaczna heterogeniczność, wynikająca z różnic w metodologii oraz definicjach bezdomności. Dodatkowo, w wielu badaniach brakowało kluczowych danych demograficznych, takich jak płeć czy pochodzenie etniczne. Aby lepiej zrozumieć przebieg ADHD w tej populacji, konieczne jest przeprowadzenie badań długoterminowych, które śledziłyby losy młodych ludzi w czasie.
Mimo tych ograniczeń, badanie niesie za sobą istotne implikacje dla opieki zdrowotnej. Wyniki podkreślają, iż bezdomne dzieci i nastolatki wymagają kompleksowego wsparcia. Wczesna diagnoza i leczenie ADHD powinny natomiast stanowić jego integralną część. Zanim jednak przystąpi się do oceny i terapii, priorytetem jest zapewnienie stabilnych warunków życiowych, takich jak dostęp do mieszkania i edukacji. Zapewnienie stabilności jest fundamentem, na którym można budować dalszą opiekę.
Leczenie ADHD jest kluczowe, ponieważ skuteczne terapie nie tylko łagodzą objawy zaburzenia, ale także pełnią funkcję ochronną, zmniejszając ryzyko rozwoju współistniejących schorzeń, takich jak depresja czy uzależnienia. Badanie zwraca również uwagę na głębokie nierówności społeczne, pokazując, iż osoby w kryzysie bezdomności mają ograniczony dostęp do opieki medycznej, a lekarze podstawowej opieki zdrowotnej często nie są przygotowani na specyficzne potrzeby tej wrażliwej grupy pacjentów.
