Co to jest zespół przewlekłego zmęczenia?
Według różnych danych od 0,7 do - 2 proc. populacji codziennie wstaje z łóżka z poczuciem niewystarczającej ilości snu, nie ma ochoty na nic, jest rozkojarzona, obolała i łatwo się męczy. 80 procent z tych osób nie wie, iż to nie brak wypoczynku, a choroba - zespół przewlekłego zmęczenia. Szacuje się, iż problem dotyczy od 1 miliona do ponad 5 milionów osób na świecie, w tym około 3 milionów w Europie. Na wyobraźnię działają zwłaszcza dane z USA, gdzie na ME/CFS (myalgic encephalomyelitis/ chronic fatigue syndrome) choruje tam ponad 2,5 mln osób, z których ok. 25 proc. przez długi czas przykutych jest do łóżkaReklama
- Zespół przewlekłego zmęczenia to ciężka, wieloukładowa choroba przewlekła, która charakteryzuje się występowaniem nieuzasadnionego, stałego lub nawracającego uczucia zmęczenia u osoby negującej podobne objawy w przeszłości - wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Beata Tarnacka, Kierownik Kliniki Rehabilitacji Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji. Choroba została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jednostkę neurologiczną już w 1969 roku.
ME/CFS najczęściej dotyka osoby w najbardziej produktywnym okresie życia, a przypadki zachorowań odnotowuje się już u dzieci w wieku 2 lat. Obserwuje się dwa szczyty zachorowań: między 11 a 19 rokiem życia u młodszych pacjentów, między 30 a 39 rokiem życia u dorosłych. Co ciekawe, kobiety stanowią ponad dwie trzecie pacjentów cierpiących na tę chorobę.
Przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia
Przyczyny zespołu przewlekłego zmęczenia jak dotąd nie są w pełni poznane, ale badania sugerują, iż choroba może być związana z wcześniejszymi infekcjami wirusowymi lub bakteryjnymi, nadmierną reakcją układu odpornościowego, a także zaburzeniami w funkcjonowaniu mitochondriów.
- Objawy mogą być efektem długotrwałej reakcji organizmu na infekcję, nadmiernej aktywacji układu odpornościowego lub problemów z jego funkcjonowaniem, takich jak osłabiona aktywność komórek odpornościowych (tzw. komórek NK). Im większe osłabienie tych komórek, tym cięższy przebieg choroby - zwraca uwagę profesor Tarnacka. I wskazuje na związek wystąpienia zespołu przewlekłego zmęczenia z przebytym zakażeniem wirusem Epstein-Barr, cytomegalii, herpeswirus a6, wirusea Coxsackie, enterowirusm, adenowirusem czy parwowirusem B19. - Czasami także bakteria Borrelia burgdorferi (wywołująca boreliozę) może być związana z wystąpieniem tej choroby - dodaje specjalistka.
Jak objawia się zespół przewlekłego zmęczenia?
Do najczęstszych objawów należą przewlekłe uczucie zmęczenia, bóle mięśni, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i pamięcią, a także nietolerancja wysiłku fizycznego i psychicznego. To jednak nie zamyka ich listy.
Do możliwych objawów ME/CFS należą:
przewlekłe, głębokie uczucie zmęczenia,nieregenerujący sen,bóle i zawroty głowy, bóle gardła, bóle mięśni (przypominające objawy grypy),parestezje (mrowienie, drętwienie),nadwrażliwość na dźwięki i szumy uszne,osłabienie koncentracji oraz pamięci,chwiejność emocjonalną i zaburzenia funkcji poznawczych,bladość skóry,częstsze oddawanie moczu,nadmierna potliwość,tachykardia ortostatyczna (przyspieszone tętno po wstaniu),zaparcia, nudności, dreszcze,nietolerancja niektórych pokarmów lub substancji chemicznych.
Jak radzić sobie z ME/CFS na co dzień?
najważniejsze znaczenie w radzeniu sobie z ME/CFS ma zarządzanie energią oraz odpowiednie planowanie aktywności. - Radzenie sobie z ME/CFS wymaga wprowadzenia strategii zarządzania energią i codziennymi aktywnościami, aby unikać nasilenia objawów, szczególnie powysiłkowego nasilenia zmęczenia (PEM) - podkreśla prof. Tarnacka. Zaleca ona prowadzenie dzienniczka aktywności, dostosowanie tempa do swoich możliwości oraz regularny odpoczynek przed wymagającymi zadaniami.
Uwaga na aktywność fizyczną
Aktywność fizyczna jest zarówno wyzwaniem, jak i kluczowym elementem terapii. - Zespół przewlekłego zmęczenia jest jedną z nielicznych jednostek chorobowych, gdzie aktywność fizyczna potrafi szkodzić. Granica pomiędzy aktywnością, która pomaga, a tą, która szkodzi, jest bardzo cienka - tłumaczy Daniel Szewczyk, fizjoterapeuta z Narodowego Instytutu Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji.
Ekspert podkreśla, iż najważniejsze jest indywidualne podejście. - Na początku powinniśmy dobierać aktywności o niedużej intensywności, np. kilkuminutowy spacer. Ważne jest, aby aktywność była dla pacjenta przyjemna i pozwalała łatwo monitorować poziom zmęczenia - mówi Szewczyk.
Czy istnieje skuteczne leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia?
w tej chwili nie ma jednej skutecznej metody leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia. Terapia skupia się głównie na łagodzeniu objawów. Stosuje się m.in. rehabilitację, terapię poznawczo-behawioralną oraz suplementację witaminami i minerałami. - Efektywność leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia jest ograniczona i zróżnicowana. Nie istnieje uniwersalna terapia, która całkowicie eliminuje chorobę - przyznaje prof. Tarnacka. Dodaje jednak, iż dzięki świadomej diagnozie, odpowiedniemu wsparciu i strategiom zarządzania energią, można znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Profilaktyka i nadzieje na przyszłość
Choć nie można całkowicie zapobiec ME/CFS, eksperci zalecają unikanie nadmiernego wysiłku, dbanie o odpoczynek oraz prowadzenie zdrowego stylu życia. Postęp w badaniach nad chorobą daje nadzieję na lepsze zrozumienie jej mechanizmów i skuteczniejsze metody leczenia w przyszłości.
CZYTAJ TAKŻE:
Pierwszy rzut choroby mylą ze zmęczeniem. Neurolog: "diagnoza SM to już nie wyrok"
