Zespół pozakrzepowy – objawy, przyczyny i leczenie

Zespół pozakrzepowy jest poważnym powikłaniem, które może rozwinąć się po przebytej zakrzepicy żył głębokich. Przypadłość dotyczy przede wszystkim kończyn kończyn dolnych i najprawdopodobniej jest następstwem niepełnego rozpuszczenia zakrzepu i trwałych uszkodzeń w żyłach. Jakie objawy mogą świadczyć o występowaniu dolegliwości? Jak wygląda diagnostyka i leczenie zespołu pozakrzepowego i czy można zapobiegać występowaniu zaburzeń przepływu krwi?

Czym jest zespół pozakrzepowy?

Zespół pozakrzepowy to poważna przypadłość, która może stanowić powikłanie po zakrzepicy żył głębokich i może pojawić się na skutek różnorodnych zmian w układzie żylnym, np. uszkodzenia zastawek. Główną przyczyną dolegliwości jest nieprawidłowe odprowadzanie krwi z kończyn dolnych oraz zwiększenie ciśnienia w naczyniach żylnych, uszkadzające drobne naczynia krwionośne i otaczające tkanki.

Objawy zespołu pozakrzepowego

Symptomy zespołu pozakrzepowego mogą być różnorodne i zależą od stopnia uszkodzenia żył. Zwykle przypominają klasyczne objawy niewydolności układu żył głębokich. Większość pacjentów zgłasza dolegliwości, takie jak:

• obrzęk kończyny – jeden z najbardziej charakterystycznych objawów, który może nasilać się po lub w trakcie długiego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej,
• ból i uczucie ciężkości nóg – szczególnie po dłuższym czasie spędzonym w pozycji stojącej. Ból może objawiać się także jako tzw. chromanie żylne (inaczej przestankowe),
• zmiany skórne – zaczerwienienie skóry, wystąpienie żylaków, a w zaawansowanych przypadkach, choćby owrzodzeń żylnych,
• parestezje w obrębie kończyn – mrowienie skóry, swędzenie.

Zespół pozakrzepowy – przyczyny przypadłości

Zespół pozakrzepowy występuje najczęściej u pacjentów, u których wcześniej stwierdzono zakrzepicę żył głębokich. Nie zostały dokładnie wyjaśnione przyczyny przypadłości, ale niewątpliwie jej rozwój związany jest z uszkodzeniem struktur żylnych i zaburzeniami w przepływie krwi. Podejrzewa

Wśród najczęstszych i potencjalnych przyczyn wymienia się:

• uszkodzenie zastawek żylnych – zakrzepica żył głębokich może prowadzić do ich trwałego uszkodzenia, to wpływa na występowanie zaburzeń w przepływie krwi i zwiększa ryzyko zespołu pozakrzepowego,
• zaburzenia przepływu krwi – u wielu pacjentów po przebytej zakrzepicy przepływ krwi żylnej może być utrudniony, to prowadzi do zwiększonego ciśnienia w żyłach, może powodować obrzęk oraz inne objawy niewydolności,
• długotrwałe unieruchomienie – długie przebywanie w pozycji siedzącej lub leżącej, na przykład po operacji lub w wyniku długiego lotu samolotem, może zwiększać ryzyko zakrzepicy i w konsekwencji zespołu pozakrzepowego,
• czynniki ryzyka zakrzepicy – wystąpieniu zakrzepicy żył głębokich, a tym samym późniejszego powikłania w postaci zespołu pozakrzepowego, sprzyjają takie czynniki, jak otyłość, palenie tytoniu, stosowanie niektórych leków, w tym hormonalnych środków antykoncepcyjnych, brak ruchu, nieprawidłowa dieta, wiek (>65 lat) oraz predyspozycje genetyczne.

Diagnostyka zespołu pozakrzepowego – rozpoznanie

Rozpoznanie zespołu pozakrzepowego opiera się na dokładnym wywiadzie medycznym, badaniach fizykalnych, umożliwiających ocenę objawów, takich jak obrzęk kończyny, ból, czy zmiany skórne oraz badaniach obrazowych, przede wszystkim usg. Doppler (pozwala ocenić przepływ krwi w żyłach i stan zastawek). W diagnostyce zespołu pozakrzepowego wykorzystuje się również skalę Villalta. Flebolog lub chirurg naczyniowy, ocenia objawy podmiotowe i przedmiotowe dzięki skali od 0 do 3.

Wczesne rozpoznanie zespołu pozakrzepowego pozwala na podjęcie leczenia zmniejszającego ryzyko dalszych komplikacji, takich jak owrzodzenia żylne czy przewlekła niewydolność żylna.

Zespół pozakrzepowy – leczenie

Leczenie zespołu pozakrzepowego skupia się głównie na łagodzeniu objawów i zapobieganiu dalszemu uszkodzeniu żył. Metody są podobne, jak w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej. Opierają się głównie na leczeniu uciskowym, które polega na stosowaniu specjalnych pończoch poprawiających przepływ krwi żylnej, oraz terapii farmakologicznej. Leki przeciwzakrzepowe oraz leki wzmacniające naczynia żylne i tętnice, prowadzące krew, zmniejszają ryzyko występowania nowych zakrzepów i przyczyniają się do prawidłowego przepływu naczyniowego.

W przypadku zaawansowanych zmian, związanych z zespołem pozakrzepowym, konieczne może być przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego, np. przezskórnego udrożnienia naczynia (angioplastyka) lub otwartych operacji polegających np. na wszczepieniu specjalnych pomostów naczyniowych (bypassów). W skrajnych przypadkach (martwica, zgorzel) konieczna może być amputacja kończyny.

Jakość życia pacjentów mogą poprawić również regularne ćwiczenia fizyczne, układanie nóg powyżej serca i redukcja masy ciała.

Zakrzepica, a szczególnie zespół pozakrzepowy, jest bezwzględnym wskazaniem do rzucenia palenia tytoniu!

Zmniejszenie ryzyka powstawania zakrzepów – profilaktyka

Zmniejszenie ryzyka powstawania zakrzepów wymaga podjęcia działań profilaktycznych, które skupiają się na uświadomieniu sobie zagrożenia i wprowadzeniu określonych zmian w trybie życia. Ma to szczególne znaczenie po epizodzie zakrzepicy, który wpływa na zwiększenie ryzyka ponownych zakrzepów oraz wystąpienia zespołu pozakrzepowego. Wtedy jednak najważniejszym elementem leczenia jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarskich.

Natomiast sam pacjent może mieć również duży wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia zakrzepicy. Przede wszystkim konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów, redukcja masy ciała w przypadku otyłości oraz regularna aktywność fizyczna. Dodatkowo zaleca się stosowanie zdrowej diety, unikanie długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej lub stojącej, a osobom z podwyższonym ryzykiem lekarz może zaproponować profilaktyczne leczenie uciskowe lub farmakologiczne.

FAQ

Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące zespołu pozakrzepowego i zakrzepicy.