Zawiązała się Koalicja Onkozdrowia Kobiet

Koalicja Onkozdrowia Kobiet to wspólna inicjatywa kilku organizacji pacjenckich powołana w celu wzmocnienia głosu środowiska w zakresie potrzeb w obszarach edukacji, świadomości, diagnostyki i leczenia nowotworów wśród kobiet. – Dane epidemiologiczne i luki w systemie ochrony zdrowia sprawiają, iż Polki przez cały czas mają mniejsze szanse na wyleczenie niż kobiety w innych krajach Unii Europejskiej – alarmują członkinie koalicji.

Jak wynika z najnowszego raportu OECD „Krajowe profile dotyczące nowotworów 2025”, współczynnik umieralności z powodu raka piersi w Polsce wynosi 20 na 100 tysięcy kobiet – o 5 proc. więcej niż średnia w UE. Polska wypada gorzej także w odniesieniu do innych nowotworów kobiecych: rak trzonu macicy: 38 przypadków na 100 tys. kobiet (UE: 27), rak jajnika: 23 przypadki na 100 tys. kobiet (UE: 16), rak szyjki macicy: 19 przypadków na 100 tys. kobiet (UE: 12).

Niepokojące są też dane dotyczące innych nowotworów – np. liczba możliwych do uniknięcia zgonów z powodu raka płuc w Polsce wynosi 27 na 100 tys. kobiet i jest aż o 30 proc. wyższa niż średnia unijna.

Polki czekają na diagnostykę i leczenie dwukrotnie dłużej niż kobiety w innych krajach UE

– To nie jest dyskusja o statystykach, tylko o życiu naszych matek, żon, przyjaciółek i córek – podkreśla Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe – Razem Lepiej oraz inicjatorka powołania Koalicji Onkozdrowia Kobiet. – Polki czekają na diagnostykę i leczenie onkologiczne znacznie dłużej niż kobiety w innych krajach UE – w praktyce choćby dwukrotnie dłużej. Dodatkowo dostęp do nowoczesnych narzędzi diagnostycznych i terapii, które są standardem w Europie Zachodniej, w Polsce wciąż bywa ograniczony. To się musi zmienić w ciągu najbliższych lat – stwierdza.

Jak podkreśla Anna Kupiecka, równie istotna jak leczenie jest jednak profilaktyka: tu statystyki dotyczące zgłaszalności są jeszcze bardziej alarmujące. Musimy intensyfikować działania edukacyjne: informować, uświadamiać i budować w kobietach nawyk dbania o własne zdrowie. To właśnie profilaktyka daje największą szansę na wczesne wykrycie nowotworu, co znacząco zwiększa możliwości skutecznego leczenia.

Cel koalicji: wyrównanie szans Polek

Potrzebne są konkretne zmiany: szybsza i skuteczniejsza diagnostyka, dostęp do nowoczesnych terapii zgodnych z europejskimi standardami, lepsza organizacja leczenia i realne wsparcie na każdym etapie choroby.

Koalicja zapowiada podjęcie działań na rzecz:

• stworzenia zintegrowanej ścieżki pacjentki – od profilaktyki przez diagnostykę po leczenie i rehabilitację;
• wdrożenia systemu monitorowania jakości oraz efektywności opieki onkologicznej;
• zapewnienia maksymalnej zbieżności dostępu do skutecznych terapii, zgodnych z aktualną wiedzą medyczną;
• skrócenia czasu diagnostyki i rozpoczęcia leczenia;
• wdrożenia powszechnej, rzetelnej edukacji zdrowotnej oraz wsparcia psychoonkologicznego;
• budowania świadomości społecznej dotyczącej kluczowego znaczenia profilaktyki nowotworowej, którą ogranicza skuteczność działań zapobiegawczych.

– Obecnie w Polsce w onkologii ginekologicznej w raku szyjki macicy najpilniejsze są dwa obszary: profilaktyka oraz wczesne wykrywanie, czyli screening. Screening nominalnie działa, ale nie obejmuje wystarczająco dużej liczby kobiet, dlatego trzeba zwiększyć jego zasięg, szczególnie u tych, dla których szczepienia nie są już skuteczne. Drugim ważnym zadaniem jest promocja szczepień HPV, które zapobiegną zachorowaniom w przyszłości – przykładem jest Australia, gdzie udało się niemal wyeliminować ten nowotwór – mówi prof. Radosław Mądry, prezes-elekt Zarządu Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej.

– W przypadku raka szyjki, trzonu macicy i jajnika kluczowa jest także centralizacja leczenia. Pacjentki powinny trafiać do ośrodków specjalistycznych, które realizują leczenie kompleksowo i zgodnie ze standardami. Choć dostęp do leków i radioterapii jest niezły, system nie działa spójnie – pacjenci często zaczynają leczenie w miejscach niedostosowanych do leczenia nowotworów, co obniża skuteczność terapii. Podobnie jak nikt nie przeszczepia serca w powiatowym szpitalu, tak leczenie onkologiczne powinno odbywać się w wyspecjalizowanych ośrodkach. Liczymy, iż Krajowa Sieć Onkologiczna to uporządkuje, ale potrzebne jest też aktywne wspieranie racjonalnych decyzji systemowych – wskazuje najważniejsze do podjęcia działania ekspert.

Edukacja, wsparcie, wdrażanie nowoczesnych standardów

Koalicja planuje działania edukacyjne na temat profilaktyki i leczenia nowotworów, wsparcie pacjentek i ich rodzin w zrozumieniu procesu leczenia oraz budowanie motywacji do aktywnego udziału w terapii i rehabilitacji. Ważnym celem jest też zwiększenie wpływu organizacji pacjenckich na kształtowanie systemu opieki zdrowotnej i doprowadzenie do wdrożenia nowoczesnych standardów leczenia.

– Jako lider organizacji pacjentów onkologicznych, dostrzegam istotne braki w opiece, diagnostyce, dostępie do pogłębionych badań genetycznych oraz różnicy pomiędzy standardem opieki i wytycznymi towarzystw naukowych. Wieloletnie zaniedbania w tym obszarze przekładają się na fatalne rokowania naszych podopiecznych. W tym kontekście najważniejsze jest zapewnienie pacjentkom z nowotworami ginekologicznymi dostępu do skutecznych terapii, które są standardem w Europie. To pozwoli na poprawę wyników leczenia, ale także na zminimalizowanie kosztów związanych z leczeniem zaawansowanych stadiów choroby. Skandalicznie wysoki poziom, bo ponad 78 proc. pacjentek nie ma wykonywanych badań genetyczne w ginekologii onkologicznej – mówi Magdalena Kardynał z Fundacji OmeaLife.

– Chcemy wyrównać te nierówności w zdrowiu, zwracając bacznie uwagę na białe plamy w kraju. Według danych NFZ dostęp do specjalistycznej opieki ginekologicznej jest ograniczony w wielu regionach Polski, szczególnie w mniejszych miastach i na obszarach wiejskich. Pacjentki w tych rejonach często muszą pokonywać znaczne odległości, aby otrzymać niezbędną diagnostykę i leczenie. Ponadto czas oczekiwania na wizytę u specjalisty jest nieakceptowalnie długi w wielu miejscach. To wszystko prowadzi do opóźnień w diagnozie i leczeniu, co negatywnie wpływa na rokowania pacjentek z nowotworami ginekologicznymi. Musimy pilnie działać, aby uratować te kobiety – apeluje Magdalena Kardynał.

Potrzebna jest kooperacja i dobre planowanie

Organizacje założycielskie koalicji – Fundacja OmeaLife – Rak Piersi Nie Ogranicza, Fundacja OnkoCafe – Razem Lepiej, Stowarzyszenie Eurydyki, Stowarzyszenie na rzecz Walki z Rakiem Jajnika Niebieski Motyl, Stowarzyszenie Ruch Onkologiczny PARS – podkreślają, iż kooperacja i wspólne, dobrze zaplanowane działania to jedyny sposób na trwałą poprawę sytuacji kobiet dotkniętych chorobami nowotworowymi w Polsce. W inauguracji działalności koalicji udział wzięli także Agnieszka Mrozik, zastępca dyrektora Departamentu Opieki Koordynowanej w Ministerstwie Zdrowia, oraz Marek Hok, poseł na Sejm RP, przewodniczący Podkomisji stałej ds. onkologii.