Zapalenie tchawicy — przyczyny i objawy. Jak je leczyć?

Zapalenie tchawicy zaczyna się zwykle niewinnie, od dyskomfortu w obrębie gardła. Choroba może jednak gwałtownie przerodzić się w poważne duszności, a choćby doprowadzić do niewydolności oddechowej. Jak się objawia? Na czym polega diagnostyka i leczenie? Odpowiadamy na te pytania.

Zapalenie tchawicy — czym jest?

Na górne drogi oddechowe u człowieka składają się: jama nosowa oraz gardło, tymczasem dolne drogi oddechowe to: krtań, tchawica oraz oskrzela razem z oskrzelikami [1]. Co to jest tchawica? Tak nazywa się narząd w kształcie rurki, rozgałęziający się w dolnej części, stanowiący przedłużenie krtani. Tchawica odpowiada za prawidłowy dopływ powietrza do płuc [1].

Zapalenie tchawicy oznacza stan zapalny w obrębie środkowego odcinka dolnych dróg oddechowych. Tego typu przypadłość rzadko rozwija się jako samodzielna, izolowana choroba, najczęściej zapalenie tchawicy stanowi następstwo zapalenia gardła, krtani lub oskrzeli [2] [3]. Wyróżniamy ostre oraz przewlekłe zapalenie tchawicy. W sytuacji rozpoznania obu tych stanów, konieczne jest jak najszybsze wdrożenie leczenia, aby uniknąć powikłań. Na szczęście usługi medyczne oferowane zdalnie, takie jak teleporada, czat z lekarzem czy e-recepta online znacznie skracają czas oczekiwania na pomoc ze strony lekarza.

Przyczyny zapalenia tchawicy

Zapalenie tchawicy u dziecka lub osoby dorosłej może wynikać z różnorodnych czynników. Do rozwoju stanu zapalnego mogą doprowadzić [2] [3]:

• infekcja bakteryjna,
• infekcja wirusowa,
• niekorzystne czynniki środowiskowe (np. suche lub zanieczyszczenia powietrze, ekspozycja na dym papierosowy lub opary substancji chemicznych w miejscu pracy),
• powikłania po tracheostomii.

Zapalenie tchawicy może towarzyszyć także innym chorobom, np. laryngotracheobronchitis (LTB) lub błonicy [2].

Bakterie, które mogą odpowiadać za wywołanie stanu zapalnego w obrębie tchawicy to: Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty), Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc), Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący, czynnik etiologiczny między innymi anginy), Moraxella catarrhalis (bakteria Gram-ujemna, która powoduje zapalenie ucha środkowego u dzieci i zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc u dorosłych) oraz Haemophilus influenzae (bakteria Gram-ujemna, która wywołuje głównie zakażenia układu oddechowego i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) [4] [5]. Natomiast, jeżeli chodzi o wirusy, najczęściej za zapalenie tchawicy odpowiadają: wirus grypy, syncytialny wirus oddechowy (RSV), wirus paragrypy, wirus odry oraz enterowirus [5] [6] [7].

Objawy zapalenia tchawicy

Po czym rozpoznać zapalenie tchawicy? Objawy to najczęściej [2] [3]:

• ból zamostkowy (określany przez pacjentów czasami jako ból tchawicy przy dotyku),
• kaszel, najpierw suchy a później z obfitą plwociną,
• łagodna duszność wdechowo-wydechowa.

Dodatkowo w przebiegu zapalenia tchawicy może się pojawić zmieniony głos (jeśli doszło do zajęcia krtani), świszczący oddech, ból gardła oraz objawy ogólne: gorączka, nadmierne zmęczenie lub złe samopoczucie [2] [3]. Natomiast jeżeli zapalenie tchawicy towarzyszy błonicy lub laryngotracheobronchitis (LTB), stan pacjenta może być ciężki, z nasilonymi dusznościami [2].

Jak wygląda diagnostyka i rozpoznanie zapalenia tchawicy?

Diagnoza zapalenia tchawicy jest stawiana na podstawie objawów klinicznych oraz wyników badania laryngologicznego [2] [3]. Lekarz może wykonać także laryngoskopię pośrednią oraz zlecić pobranie wymazu z gardła, badanie nasycenia krwi tlenem i badania obrazowe (RTG tchawicy oraz RTG klatki piersiowej) [2]. W przypadku wątpliwości dodatkowo wykonywane są badania endoskopowe, takie jak laryngoskopia oraz bronchoskopia [3].

Leczenie zapalenia tchawicy

Co robić, gdy zdiagnozowano zapalenie tchawicy? Leczenie zależy od przyczyny stanu zapalnego. jeżeli przyczyną jest infekcja bakteryjna, należy jak najszybciej wdrożyć antybiotykoterapię [2]. Natomiast gdy zdiagnozowano wirusowe zapalenie tchawicy, leczenie polega na łagodzeniu objawów dzięki leków przeciwkaszlowych lub ułatwiających odkrztuszanie wydzieliny, leków przeciwgorączkowych oraz leków przeciwbólowych [8]. W niektórych przypadkach może być konieczna intubacja lub tymczasowa tracheostomia [2] [3], w zależności od stopnia upośledzenia funkcji oddechowych.

Wspomagająco w leczeniu zapalenia tchawicy stosuje się [2]:

• doustne leki przeciwzapalne,
• inhalacje, celem nawilżenia błony śluzowej,
• kortykosteroidy, po to, aby załagodzić obrzęki,
• syrop na zapalenie tchawicy, który zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych, co ułatwia odkrztuszanie wydzieliny.

Wskazane jest również, aby wdrożyć domowe sposoby na zapalenie tchawicy, takie jak [2] [8]:

• korzystanie z nawilżaczy powietrza,
• obfite nawadnianie doustne,
• rezygnacja z palenia papierosów,
• unikanie wysiłku fizycznego,
• unikanie wziewnych czynników drażniących.

Jak długo leczy się zapalenie tchawicy? Ile trwa okres, w którym obserwowane są nasilone objawy? zwykle czas leczenia wynosi kilka dni, maksymalnie do tygodnia, oczywiście pod warunkiem, iż pacjent zastosował się do zaleceń lekarza.

Zapalenie tchawicy czy można wychodzić na dwór

Przy okazji sposobów na zapalenie tchawicy warto wspomnieć o tym, iż choroba sama w sobie nie stanowi wskazania do pozostawania w domu, należy mieć jednak na uwadze, iż do zarażenia tchawicy dochodzi drogą kropelkową, zatem chory może zakażać innych. Z tego powodu lekarze zalecają, aby na czas leczenia unikać kontaktu z innymi osobami.

Dlaczego zapalenie tchawicy jest groźne?

Nieleczone zapalenie tchawicy jest niebezpieczne, ponieważ choroba ta może prowadzić do duszności, przerodzić się w zapalenie oskrzeli, a choćby przyczynić do niewydolności oddechowej [6] [7] [8].

W szczególności groźne są powikłania bakteryjnego zapalenia tchawicy, obejmują one między innymi [3]:

• aspiracyjne zapalenie płuc,
• niedotlenienie organizmu,
• niedrożność dróg oddechowych,
• ostrą niewydolność oddechową,
• zespół ostrej niewydolności oddechowej.

Na ciężkie następstwa zapalenia tchawicy narażone są przede wszystkim małe dzieci oraz osoby z obniżoną odpornością [3].