Zakażenie wirusem RSV. Przyczyny, objawy i leczenie

Wirus RSV jest często lekceważony, ale jest bardzo zakaźny i może być niebezpieczny dla najmłodszych dzieci, osób starszych oraz tych z osłabionym układem odpornościowym lub chorobami współistniejącymi. Infekcje RSV mają charakter sezonowy i najczęściej nasilają się w okresie jesienno-zimowo-wiosennym, co może wprowadzać w błąd, ponieważ w tym czasie pojawiają się także inne wirusowe infekcje. Zakażenie wirusem RSV powoduje objawy ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych, zwykle ma łagodny przebieg i ustępuje samoistnie. W poważniejszych przypadkach jednak pacjent może wymagać hospitalizacji lub choćby intensywnej terapii. Co jeszcze warto wiedzieć o RSV?

Wirus RSV – co to jest?

Preparaty dla dzieci na przeziębienie, bóle głowy i gorączkę

Na ból i gorączkę

W formie syropu

Na przeziębienie

Wirus RSV najczęściej występuje w naszym klimacie od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Powinni o nim wiedzieć szczególnie rodzice małych dzieci, chociaż nie tylko one są narażone na infekcję. RSV należy do rodziny Paramyxoviridae, ale wyróżnia się spośród innych wirusów RNA tej grupy tym, iż nie zawiera neuraminidazy ani hemaglutyniny. Syncytialny Wirus Oddechowy (Respiratory Syncytial Virus) atakuje górne i dolne drogi oddechowe, szczególnie u dzieci poniżej 5. roku życia. Podczas hodowli komórkowych wirus powoduje zlewanie się komórek oraz tworzenie syncytiów, co jest źródłem jego nazwy. Na powierzchni wirusa znajdują się trzy glikoproteiny odpowiedzialne za ten proces – białka F, G i SH

Zakażenie wirusem RSV jest jedną z głównych przyczyn hospitalizacji dzieci z powodu infekcji układu oddechowego. Wirus jest bardzo powszechny i charakteryzuje się wysoką zakaźnością, prowadząc do sezonowych epidemii. Najciężej chorobę przechodzą niemowlęta do 6. miesiąca życia, mimo iż mają w organizmach wysoki poziom przeciwciał przekazanych przez matkę. Dokładne przyczyny tego zjawiska nie zostały jeszcze do końca wyjaśnione. Eksperci wskazują m.in. na niedojrzałość układu odpornościowego najmłodszych oraz na potencjalne podłoże immunologiczne infekcji. Dodatkowo, wąskie światło dróg oddechowych u niemowląt sprawia, iż stan zapalny może prowadzić do bardziej nasilonych objawów.

RSV – jak można się zarazić?

Wirus RSV przenosi się drogą kropelkową, co oznacza, iż najłatwiej można się nim zarazić poprzez bliski kontakt z osobą zakażoną. Jednak nie jest to jedyny sposób, w jaki wirus może dostać się do organizmu. Zakażenie możliwe jest także przez kontakt z przedmiotami, które zostały zanieczyszczone wydzieliną z dróg oddechowych osoby chorej. Główne wrota zakażenia to śluzówka nosa i spojówki oczu. Infekcja może rozprzestrzeniać się podczas kaszlu czy kichania osoby zakażonej, a także przez kontakt z przedmiotami zanieczyszczonymi śliną czy kropelkami śluzu, takimi jak zabawki w przedszkolu. Osoba zakażona wirusem jest najbardziej zakaźna w pierwszym tygodniu po wystąpieniu objawów.

Niemal wszystkie dzieci do ukończenia 2. roku życia będą już miały we krwi przeciwciała, które świadczą o tym, iż miały w przeszłości kontakt z wirusem. Nie oznacza to jednak, iż nie jest możliwe ponowne zakażenie – do takich sytuacji dochodzi bardzo często. Wirus najłatwiej szerzy się w zbiorowiskach małych dzieci, czyli w żłobkach i przedszkolach, które stanowią swoiste inkubatory chorobotwórczych drobnoustrojów. Wirus dobrze roznosi się również w szkołach. Łatwo o jego przenoszenie także w rodzinie, co bywa szczególnie niebezpieczne w sytuacji, gdy w domu znajduje się noworodek lub schorowany senior, a razem z nimi przedszkolak, który może stać się źródłem zakażenia słabszych domowników. Kilkuletnie dziecko może przejść infekcję jak przeziębienie, natomiast zarażenie domownika z grupy ryzyka może skończyć się hospitalizacją.

Czas inkubacji wirusa RSV wynosi zwykle od 2 do 8 dni. Wirus jest wydalany z organizmu przez około 8 dni, choć u niektórych pacjentów ten okres może się znacznie wydłużyć. Dotyczy to szczególnie osób z osłabionym układem odpornościowym, w tym niemowląt, u których wydalanie wirusa może trwać choćby do 4 tygodni.

Co powoduje zakażenie wirusem RSV?

Infekcja RSV zazwyczaj objawia się głównie dolegliwościami związanymi z drogami oddechowymi. Występowanie objawów zależne jest między innymi od wieku chorego oraz tego, czy infekcja RSV jest pierwotna, czy wtórna. jeżeli chodzi o infekcje wtórne u dzieci i osób dorosłych, mowa zarówno o zakażeniach bezobjawowych, jak również o przypadkach ciężkiego przebiegu choroby. Ciężki przebieg dotyczy zwłaszcza pacjentów z grupy ryzyka, czyli między innymi mających zaburzenia układu odpornościowego lub współistniejące choroby przewlekłe.

Diagnoza opiera się na badaniu fizykalnym, analizie objawów i czasu ich wystąpienia, ponadto przeprowadzić można badanie krwi lub pulsoksymetrię, można też wykonać prześwietlenie klatki piersiowej. Zakażenie wirusem RSV potwierdzić można laboratoryjnie, w tym między innymi metodą izolacji wirusa RSV. Jak rozpoznać infekcję w inny sposób? Wykorzystuje się również techniki pozwalające na wykrycie antygenów RSV z wymazu z gardła lub nosa, czy też wykrycie kwasu nukleinowego wirusa w badanej próbce. Wykonać można także badania serologiczne, w tym oznaczanie przeciwciał IgA, IgM i IgG w surowicy.

Zakażenie wirusem RSV – grupa ryzyka

Wirus RSV może atakować choćby najmłodszych pacjentów, w tym niemowlęta, które nie ukończyły jeszcze 6. miesiąca życia – i to one należą do grupy przechodzącej infekcję najgorzej. W grupie ryzyka są przede wszystkim wcześniaki i noworodki o niskiej masie urodzeniowej, a także dzieci, które nie są karmione piersią. Wyjątkowo narażone są również osoby z niedoborami układu odpornościowego, a także dzieci z chorobami współistniejącymi, w tym z wrodzonymi wadami serca bądź dysplazją oskrzelowo-płucną. Przy RSV objawy u dorosłych w podeszłym wieku również mogą być nasilone. U wspomnianej grupy zakażenie wirusem RSV może mieć bardzo ciężki przebieg i niejednokrotnie zdarza się, iż wymaga hospitalizacji, w tym także intensywnej terapii.

Wirus RSV u dzieci – objawy

Po zakażeniu RSV objawy u dzieci zwykle są związane bezpośrednio ze stanem zapalnym dolnych dróg oddechowych. Wirus RSV u dzieci może objawiać się m.in. zapaleniem oskrzelików oraz zapaleniem płuc. Rzadziej występują objawy takie jak zapalenie oskrzeli czy zapalenie tchawicy, choć również nie są wykluczone. jeżeli chodzi o zakażenie górnych dróg oddechowych, wirus RSV wywołuje objawy podobne do tych, które towarzyszą przeziębieniu.
Można zaobserwować m.in.:

• wodnisty katar,
• ból gardła,
• gorączkę,
• ból głowy,
• kaszel.

O ile objawy RSV u 3-latka nie muszą być bardzo nasilone, to już w przypadku niemowląt pojawić się mogą bezdechy, duszności, wzmożona senność, czy też przyspieszenie tętna. Z tego powodu objawy, jakie daje wirus RSV u dzieci nie powinny być lekceważone przez opiekunów. Leczenie szpitalne to niejednokrotnie wręcz konieczność w przypadku najmłodszych czy osób z obniżoną odpornością.

Jeśli przy infekcji opiekun zaobserwuje u dziecka spadek apetytu, drażliwość i nasilone objawy zmęczenia, a także objawy odwodnienia czy spłycenie i skrócenie oddechu, wówczas koniecznie należy zgłosić się do lekarza. Pilnej konsultacji z lekarzem wymaga również nasilony kaszel, a także wspomniane już duszności czy bezdechy, gdyż RSV może wywoływać choćby ciężkie zapalenie płuc.

Wirus RSV u dorosłych – objawy

RSV rzadko daje nasilone objawy u dorosłego. Nieco inaczej wygląda to jednak u osób z tzw. grupy ryzyka. Objawy u dorosłego z obniżoną odpornością, POChP (przewlekłą obturacyjną chorobą płuc) czy astmą mogą być bardzo niebezpieczne. Wirus RSV może dawać nasilone objawy u dorosłych po przeszczepach czy zmagających się z nowotworami. Wówczas może on prowadzić choćby do ciężkiego zapalenia płuc. Szczególnie narażone są także osoby w podeszłym wieku, a dodatkowo pacjenci z chorobami nerwowo-mięśniowymi.

Wirus RSV u dorosłych zazwyczaj pojawia się po kontakcie z najmłodszymi dziećmi, które przenoszą zakażenie. Dolegliwości mogą wyglądać różnie, gdyż zależne jest to między innymi od wieku pacjenta i jego ogólnego stanu zdrowia. zwykle pojawia się zmęczenie, katar, podrażnienie gardła, a także kaszel i ból głowy. Bardzo niebezpieczne są takie objawy jak gorączka i ciężki kaszel, problemy z oddychaniem, świszczący oddech oraz sinica – te wskazywać mogą między innymi na zapalenie płuc, dlatego wymagają niezwłocznego kontaktu z lekarzem.

Zakażenie wirusem RSV – leczenie

Nie u każdego infekcja RSV wymaga wdrożenia leczenia – jeżeli zakażenie nie przebiega ciężko, zwykle wystarczy odpoczynek w domu, toaleta nosa, regularne kontrolowanie temperatury ciała oraz pilnowanie przyjmowania adekwatnej ilości płynów i elektrolitów, by uniknąć groźnego odwodnienia. Zwykle infekcje są samoograniczające i nie wiążą się z odległymi następstwami, czyli organizm samoczynnie eliminuje wirusa RSV. Ile trwa choroba? zwykle około 1–2 tygodni, choć u osób z grupy ryzyka infekcja może trwać znacznie dłużej.

W przypadku infekcji RSV ciężko o leczenie przyczynowe, więc głównie stawia się na łagodzenie objawów choroby, w tym na specyfiki przeciwgorączkowe. jeżeli chodzi o leki przyjmowane w czasie infekcji, nie potwierdzono jednoznacznie, jak wdrożenie kortykosteroidów czy leków przeciwwirusowych wpływa na skuteczność walki z RSV. Jak leczyć infekcję, każdorazowo decyduje lekarz, biorąc pod uwagę indywidualny przypadek pacjenta. Przy RSV antybiotyk standardowo również nie jest podawany, gdyż jest to infekcja wirusowa. Wyjątek stanowi sytuacja nadkażenia bakteryjnego, gdzie może być to zasadne.

Jeśli infekcja przebiega ciężej, prawdopodobną opcją jest hospitalizacja, podawanie leków rozszerzających drogi oddechowe, wdrożenie nawadniania dożylnego, a choćby wdrożenie tlenoterapii czy oddychania wspomaganego. Kiedy ktoś zostaje silnie zaatakowany przez wirusa RSV, to, ile będzie trwać hospitalizacja w szpitalu, zależne jest od efektywności wdrożonego leczenia, a także od siły jego organizmu do walki z chorobą – jest to więc kwestia indywidualna.

Wirus RSV – powikłania i profilaktyka

Niestety infekcja wirusem RSV może wiązać się również z poważnymi powikłaniami. Jednym z najczęściej występujących jest zapalenie ucha środkowego. Istnieje również ryzyko zapalenia płuc i upośledzenia ich czynności, co może w przyszłości przyczynić się do pojawienia się POChP. Rzadko natomiast (choć nie jest to wykluczone) dochodzi do zapalenia mięśnia sercowego. Wirus RSV może dawać bardzo poważne powikłania może dawać bardzo poważne, dlatego istotne jest, by nie bagatelizować pierwszych symptomów choroby i bezwzględnie zgłosić się do lekarza, gdy ulegną one zaostrzeniu.

Istotna jest również profilaktyka, w tym przede wszystkim częste mycie rąk. realizowane są badania nad szczepionką na RSV, jednak na ich efekty trzeba będzie jeszcze poczekać. W przypadku wcześniaków, które znajdują się w grupie ryzyka, aktualnie jedyną dostępną metodą ochrony przed skutkami infekcji RSV są humanizowane przeciwciała monoklonalne podawane profilaktycznie. Nie jest to jednak szczepionka na RSV, gdyż podanie ich nie przyczynia się do produkcji własnych przeciwciał.

Autor artykułu: mgr farm. Ewa Gac-Wardecka