Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych to temat bardzo obszerny, obejmujący swoim zakresem rodzaje substancji psychoaktywnych i odpowiadające im zaburzenia, które wynikają z przyjmowania tych substancji.
Substancje psychoaktywne (SPA) to wszelkiego rodzaju środki chemiczne, które we adekwatny sobie sposób stymulują układ nerwowy oraz oddziałują na pracę mózgu, czyli mogą powodować zmiany w zakresie postrzegania rzeczywistości, odczuwania emocji i nastroju czy zmianę zachowania. Stosowanie SPA może wywoływać odurzenie, czyli stan nieprzytomności lub zamroczenia świadomości wywołany środkami odurzającymi. Do substancji psychoaktywnych należą: alkohol, opioidy, kanabinole, substancje uspokajające i nasenne, kokaina, inne substancje stymulujące, w tym kofeiny, halucynogeny, tytoń, lotne rozpuszczalniki organiczne, dopalacze, MDMA (ekstazy).
Przyjmowanie każdej z tych substancji wiąże się z ryzykiem zdrowotnym dla osoby stosującej oraz zaburzeniami których doświadcza.
Stany kliniczne zaburzeń psychicznych i zachowania spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych to:
- Ostre zatrucia, powstałe po przyjęciu substancji psychoaktywnej, któremu towarzyszą zaburzenia świadomości, procesów poznawczych, spostrzegania, afektu, zachowania lub reakcji psychofizjologicznych. Reakcja po przyjęciu substancji może być bardzo silna, powodująca uszkodzenia o.u.n. lub narządów wewnętrznych. Ostre zatrucie zmniejsza się i przemija, jeżeli przyjmowanie substancji nie jest ponawiane.
- Używanie szkodliwe związane ze sposobem przyjmowania substancji psychoaktywnej, który powoduje szkody somatyczne lub psychiczne, mające z nimi bezpośredni związek.
- Zespół uzależnienia, który obejmuje zjawiska fizjologiczne, behawioralne i poznawcze związane z używaniem substancji lub grupy substancji psychoaktywnych, są one wartością nadrzędną wobec innych, które miały dotychczas wartość dla danej osoby. Głównym objawem uzależnienia jest silne pragnienie przyjmowania danej substancji, bądź poczucie przymusu jej stosowania, trudności w kontrolowaniu zachowania powiązanego z przyjmowaniem, objawy zespołu abstynenckiego związanego z daną substancją, która występuje po przerwaniu lub zmniejszeniu ilości przyjmowanej substancji. Występuje tolerancja, gdy poprzednio stosowane dawki nie są wystarczające, narasta zaniedbywanie innych źródeł przyjemności, zainteresowań. Przyjmowana jest substancja psychoaktywna pomimo wiedzy, iż jest szkodliwa.
- Zespoły abstynencyjne wspomniane powyżej to grupa objawów somatycznych i psychopatologicznych, która występuje przy odstawieniu danej substancji.
- Zaburzenia psychotyczne, związane z przyjęciem substancji lub po jej zażyciu to najczęściej omamy, nastawienia urojeniowe i urojenia, zaburzenia nastroju i napędu, wystąpić mogą zaburzenia świadomości o typie przymglenia. Wszystkie (na ogół bądź częściowo) ustępują w ciągu miesiąca, a całkowicie w dłuższym okresie czasu – sześciu miesięcy. Zaburzenia psychotyczne związane z przyjmowaniem SPA mogą mieć różny obraz psychopatologiczny, który zależy od rodzaju przyjętej substancji, osobowości osoby stosującej, jej stanu psychicznego oraz środowiska, w jakim się znajduje.
- Zespół amnestyczny charakteryzujący się przewlekłymi i znacznymi zaburzeniami pamięci świeżej, występujący w wyniku długotrwałego używania substancji psychoaktywnych. Osoba nie pamięta bieżących wydarzeń, może wystąpić dezorientacja w czasie, luka pamięciowa, mogą również wystąpić konfabulacje, gdy osoba wypełnia luki pamięciowe różnymi treściami.
Zaburzenia, które występują u osób przyjmujących substancje psychoaktywne są ściśle powiązane z daną substancją i zależne od rozpoznania stanu klinicznego danej osoby. W inny sposób przebiegać będą zaburzenia u osoby przyjmującej opiaty, u której zdiagnozowano zespół uzależnienia a odmienne u osoby stosującej kanabinole, przy ostrym zatruciu czy też przy zespole abstynencyjnym.
Niezmienny jest fakt, iż przyjmowanie SPA negatywnie wpływa na człowieka, powodując niekorzystny, destrukcyjny wpływ na jego rozwój, zdrowie, wywołuje znaczące zaburzenia w funkcjonowaniu psychicznym człowieka: bezsenność, depresję, niepokój, próby samobójcze, zmiany osobowości i wiele innych.
W naszym Centrum prowadzimy dla dzieci i młodzieży:
- Trening Umiejętności Społecznych
- Socjoterapię
- Trening Zastępowania Agresji
- konsultacje psychologiczne dla dzieci
- psychoterapię indywidualną młodzieży
autor: Monika Libera -Pierścińska – certyfikowany trener umiejętności społecznych, certyfikowany diagnosta Ados-2
bibliografia:
- Uzależnienia – obraz kliniczny i leczenie, H. Baran-Furga, K. Steinbarth-Chmielewska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 1999.
- Organizm w niebezpieczeństwie, B. Habrat ,PARPA, 1998.
- Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10.
