Zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży

Dziecko a potem dorastający, młody człowiek przeżywa szereg napięć i trudności. Próbuje sobie z nimi radzić. Uczy się poprzez doświadczanie a potem przez wprowadzanie korekty. Analizuje i wyciąga wnioski. Uczy się, jak sobie odpowiednio radzić w różnorakich sytuacjach. Zależy mu, by zachować swoją autonomię a jednocześnie odnaleźć się w grupie. Czasami jednak mało konstruktywne sposoby rozwiązywania trudności przeradzają się w zaburzenia zachowania.

Czym są zaburzenia zachowania?

Zaburzenia zachowania to jedne z najczęstszych zaburzeń wieku dziecięcego, jakimi zajmuje się psychiatra dziecięcy. Dotyczą one 5-10% dzieci i 5-10% a choćby 24% nastolatków. Dlatego bardzo ważne jest, by wcześnie zdiagnozować problem i zająć się nim.

O zaburzeniach zachowania możemy mówić wtedy, gdy młody pacjent przejawia liczne, bardzo nasilone zachowania buntownicze i antyspołeczne. Nastolatki lub dzieci z zaburzeniami zachowania bywają mściwe, wykazują tendencję do celowego sprawiania przykrości innym ludziom, czasami bywają bardzo konfliktowe. Zaburzenia zachowania stanowią kompilację czynników społecznych, genetycznych oraz neurofizjologicznych.

Jak rozpoznać zaburzenia zachowania?

Artur Kołakowski wskazuje, aby w przypadku szukania pomocy psychologicznej dla dziecka z zaburzeniami zachowania, w szczególny sposób kierować się powtarzającymi się problemami w szkole, które w konsekwencji mogą doprowadzić do usunięcia dziecka ze szkoły lub zawieszenia go w prawach ucznia. Współwystępujące z tym jest zagrożenie dla innych osób, a także brak odpowiedniej reakcji na tego typu zachowania ze strony rodziców.

Aby móc zdiagnozować zaburzenia zachowania, muszą zostać spełnione podstawowe kryteria powtarzającego się i utrwalonego wzorca zachowania, polegającego na naruszeniu podstawowych praw innych osób bądź norm i reguł społecznych. Poniższa lista zachowań będąca kryteriami diagnostycznymi, zawiera specyficzne zachowania, które muszą występować przynajmniej przez sześć miesięcy (uwaga: do spełnienia kryterium wystarczy choćby jednorazowe wystąpienie niektórych objawów wymienionych w poniższych punktach):

• „wybuchy złości nadzwyczaj częste lub ciężkie w stosunku do poziomu rozwojowego
• częste kłótnie z dorosłymi,
• często aktywne odrzucanie wymagań dorosłych lub niespełnianie reguł,
• często jakby rozmyślne robienie rzeczy, które budzą gniew u innych ludzi,
• często oskarżenia innych za swoje własne pomyłki lub niewłaściwe zachowanie,
• częsta „drażliwość” i łatwość wprowadzanie w złość przez innych,
• częste wpadanie w gniew lub rozżalenie,
• częsta złośliwość i mściwość,
• częste kłamstwa lub zrywanie obietnic w celu uzyskania dóbr lub przywilejów, lub uniknięcia obowiązków,
• częste inicjowanie starć fizycznych (nie obejmuje starć z rodzeństwem),
• używanie broni, która może powodować u innych poważne uszkodzenia ciała (np. kij, cegła, rozbita butelka, nóż, strzelba),
• pozostawanie poza domem po zapadnięciu zmroku, mimo zakazów rodziców (rozpoczynające się przed 13. rokiem życia),
• przejawianie fizycznego okrucieństwa wobec innych osób (np. krępowanie, ranienie lub podpalanie ofiary),
• przejawianie fizycznego okrucieństwa wobec zwierząt,
• rozmyślne niszczenie własności innych osób (inaczej niż poprzez podpalanie),
• rozmyślne podkładanie ognia ze stwarzaniem ryzyka lub z zamiarem spowodowania poważnych zniszczeń,
• kradzieże przedmiotów o niebanalnej wartości bez konfrontacji z ofiarą, zarówno w domu, jak i poza nim (np. kradzieże w sklepach, włamania, fałszerstwa),
• częste wagary ze szkoły, rozpoczynające się przed 13. rokiem życia,
• co najmniej dwukrotne ucieczki z domu rodzicielskiego lub zastępczego, albo ucieczka jednorazowa trwająca dłużej niż jedną noc (nie obejmuje opuszczania domu w celu uniknięcia molestowania fizycznego lub seksualnego),
• popełnianie przestępstw wymagających konfrontacji z ofiarą (wyłączając: kradzieże kieszonkowe, wymuszenia, napady),
• zmuszanie innych osób do aktywności seksualnej,
• częste terroryzowanie innych (np. rozmyślne zadawanie bólu lub ran połączone z uporczywym zastraszaniem, dręczeniem, molestowaniem),
• włamania do cudzego domu, budynku lub samochodu”

Należy pamiętać, aby diagnozowane zaburzenie nie spełniało kryteriów innych zaburzeń psychicznych.

Jak pomóc?

W przypadku występowania zaburzeń zachowania rodzic bez wsparcia odpowiednich osób, nie będzie mógł poradzić sobie z zaburzeniem dziecka, dlatego potrzebna jest szybka specjalistyczna pomoc. Wsparcia będzie potrzebowało dziecko, rodzic a także cały system rodzinny.

Zaburzenia zachowania to złożony zespół różnorakich trudności, które utrudniają dziecku funkcjonowanie. Ważne jest, by w pomoc dziecku zaangażować jak najszersze spektrum osób, by byli to pedagodzy, psychologowie, a szczególnie by zaangażowali się rodzice. W przypadku przedłużających się trudności rodzic powinien skorzystać z pomocy doświadczonego psychoterapeuty. W przypadku trudności zachęcamy do umówienia wizyty online poprzez stronę www lub mailowo bądź telefonicznie.