Zaburzenia psychiczne stanowią istotny problem zdrowotny na całym świecie. Potrafią one wpłynąć niemal na każdy aspekt życia – począwszy od podstawowych domowych czynności, skończywszy na funkcjonowaniu w społeczeństwie. Jakie są najczęstsze choroby psychiczne? Jak należy je leczyć i diagnozować? Czy można im jakoś zapobiec?
Czym są zaburzenia psychiczne?
Zaburzenia psychiczne to określenie grypy objawów i schorzeń o podłożu psychicznym, które utrudniają funkcjonowanie w kluczowych obszarach życia. Są one źródłem dyskomfortu i cierpienia oraz wpływają negatywnie np. na relacje międzyludzkie czy zdrowie fizyczne.
Zaburzenia psychiczne charakteryzują się istotnymi zakłóceniami w sferze poznawczej, emocjonalnej i behawioralnej człowieka. Ich rozwój łatwo przeoczyć. Do częstych objawów zaburzeń psychicznych zalicza się m.in.:
- utratę zainteresowań,
- nagłą zmianę nastroju,
- spadek funkcjonowania i efektywności w szkole czy pracy,
- problemy z koncentracją,
- zwiększoną wrażliwość na bodźce (np. słuchowe, zapachowe),
- nerwowość, strach, uczucie lęku.
Na rozwój zaburzeń psychicznych najbardziej narażone są osoby prowadzące niehigieniczny tryb życia, ale także te, które nadużywają alkoholu czy substancje psychoaktywne. Dodatkowym elementem mającym ogromne znaczenie są czynniki środowiskowe (zwłaszcza te dotyczące rodziny czy bliskich znajomych).
>> Warto wiedzieć: Czym różnią się choroby od zaburzeń psychicznych? Określenia te stosuje się wymiennie. Oznaczają dokładnie to samo, jednak ze względu na stygmatyzujący wydźwięk terminu „choroba psychiczna”, częściej stosuje się sformułowanie „zaburzenie psychiczne”. <<
Jakie są najczęstsze choroby psychiczne?
Lista najczęstszych chorób psychicznych jest niezwykle długa i zróżnicowana. Poniżej znajdują się przykłady zaburzeń, o których nierzadko rozmawia się w przestrzeni publicznej. Mowa tu o depresji, zaburzeniach odżywiania i autyzmie.
- Depresja (zaburzenia nastroju)
Depresja to ciężka choroba psychiczna, która objawia się uporczywym uczuciem smutku, utratą zainteresowań i anhedonią (brakiem umiejętności odczuwania przyjemności). Osoba z tym zaburzeniem może czuć zmęczenie i wskazywać na zaburzenia snu oraz apetytu. Szacuje się, iż w Polsce na depresję choruje ok. 1,2 mln osób [1].
- Anoreksja, bulimia i zespół napadowego objadania się (zaburzenia odżywiania)
Zaburzenia odżywiania charakteryzują się uporczywymi i nieprawidłowymi zachowaniami związanymi z jedzeniem. Wśród najpopularniejszych wyróżnić można np.:
– anoreksję (jadłowstręt psychiczny) – charakteryzuje się celowym ograniczaniem przyjmowania pokarmów w obawie przed przytyciem, co prowadzi do drastycznego spadku masy ciała i wyniszczenia organizmu.
– bulimię (żarłoczność psychiczna) – charakteryzuje się m.in. nawracającymi epizodami objadania się, po których następują zachowania kompensacyjne (np. prowokowanie wymiotów).
Szacuje się, iż na świecie z powodu anoreksji może cierpieć ok. 0,9% kobiet, a z powodu bulimii – ok. 1,5% [2].
- Autyzm (zaburzenie rozwojowe)
Autyzm to zaburzenie rozwojowe, które charakteryzuje się problemami w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji międzyludzkich, nietolerancją zmian czy też problemami ruchowymi. Występuje u ok. 1 na 100 osób [3]. Autyzm częściej jest rozpoznawany u chłopców niż u dziewczynek.
Znaczenie diagnozy i leczenia w zaburzeniach psychicznych
Diagnozowaniem chorób psychicznych zajmuje się lekarz psychiatra. Proces diagnostyczny opiera się na szczegółowym wywiadzie z pacjentem oraz na obserwacji jego zachowania. Niekiedy specjalista zleca wykonanie różnych badań (np. laboratoryjnych, w tym m.in. morfologii krwi obwodowej).
Leczenie choroby psychicznej bywa długotrwałe i zależy od rodzaju zdiagnozowanego zaburzenia. Ważnym czynnikiem w procesie zdrowienia jest odpowiednio dobrana farmako- i psychoterapia, a także wsparcie otoczenia i rodziny.
- Czy można zapobiec rozwojowi zaburzeń psychicznych?
Choć nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych, to można je obniżyć. Kluczową rolę odgrywa profilaktyka: prowadzenie zdrowego stylu życia (wysypianie się, stosowanie zbilansowanej diety, podejmowanie regularnej aktywności fizycznej), rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz budowanie wspierających relacji społecznych.
Niezwykle istotna jest także szybka reakcja na pierwsze niepokojące sygnały i zwrócenie się po profesjonalną pomoc. Wczesna interwencja może zatrzymać rozwój zaburzenia lub znacząco złagodzić jego przebieg.
Najczęstsze choroby psychiczne: podsumowanie informacji
- Zaburzenia psychiczne to schorzenia utrudniające codzienne funkcjonowanie.
- Do najczęstszych chorób psychicznych należą m.in. depresja, zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia) oraz autyzm.
- Diagnozowaniem zaburzeń psychicznych zajmuje się lekarz psychiatra.
- Leczenie chorób psychicznych najczęściej łączy farmakoterapię z odpowiednio dobraną psychoterapią i wsparciem bliskich.
- Jednym z działań profilaktycznych zdrowia psychicznego jest prowadzenie zrównoważonego trybu życia.
[1] Narodowy Fundusz Zdrowia, Depresja – więcej niż smutek – Środa z Profilaktyką w OW NFZ, https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-oddzialow/depresja-wiecej-niz-smutek-sroda-z-profilaktyka-w-ow-nfz,590.html [dostęp: 25.09.2025].
[2] Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Anoreksja i bulimia, https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/anoreksja-i-bulimia [dostęp: 25.09.2025].
[3] B. Zawadzki, Jakie są najczęstsze zaburzenia psychiczne?, https://www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/jakie-sa-najczestsze-zaburzenia-psychiczne [dostęp: 25.09.2025].
Źródła:
- B. Zawadzki, Jakie są najczęstsze zaburzenia psychiczne?, https://www.adamed.expert/pacjent/zdrowie-psychiczne/jakie-sa-najczestsze-zaburzenia-psychiczne [dostęp: 25.09.2025].
- M. Mazurek, Choroby psychiczne – rodzaje, przyczyny powstawania, sposoby leczenia, https://wylecz.to/psychologia-i-psychiatria/choroby-psychiczne [dostęp: 25.09.2025].
- T. Białas, Zdrowie psychiczne, https://www.gov.pl/web/wsse-warszawa/zdrowie-psychiczne
- I. Sawionek, Autyzm, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-neurologiczne/138736,autyzm [dostęp: 25.09.2025].
- A. Leslie i in., Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń odżywiania się w podstawowej opiece zdrowotnej, https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/905/original/Strony_od_MpD_2011_07-6.pdf?1468486205 [dostęp: 25.09.2025].
Artykuł sponsorowany
