Zaburzenia integracji sensorycznej (SI) stanowią wyzwanie, które coraz częściej stawiają przed nami różnorodne grupy wiekowe – od dzieci po dorosłych. Ponieważ zaburzenia integracji sensorycznej mogą znacząco wpłynąć na jakość życia jednostki, utrudniając codzienne jej funkcjonowanie, w naszym artykule przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu – od definicji i objawów po metody terapeutyczne.
Integracja sensoryczna – co to jest?
Integracja sensoryczna to proces neurologiczny, który umożliwia nam odbieranie, ale także odpowiednie przetwarzanie i organizowanie informacji zmysłowych z otoczenia oraz z ciała. Proces ten pozwala na reagowanie na bodźce sensoryczne, co jest niezbędne do codziennego funkcjonowania, nabywania nowych umiejętności, ale też angażowania się w różnorodne aktywności. Integracja sensoryczna odnosi się do tego, jak układ nerwowy odbiera informacje ze wszystkich zmysłów (wzroku, węchu, smaku, dotyku, słuchu), ale też z czucia ciała w przestrzeni (tzw. propriocepcji) i układu przedsionkowego (równowaga, ruch). Mózg ludzki łączy te wszystkie informacje w jedną, spójną całość. Wszystko to pozwala na precyzyjne ruchy ciała, interpretowanie bodźców, które do nas docierają, regulację emocji, koncentrację, ale też umiejętności społeczne czy komunikacyjne. Czy zaburzenia integracji sensorycznej to autyzm? Nie. Wprawdzie większość dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ma problemy, które wiążą się z przetwarzaniem sensorycznym. Jednak, jeżeli u dziecka wykryto zaburzenia SI, to nie oznacza, iż ma autyzm.
Skąd biorą się zaburzenia SI?
Zaburzenia integracji sensorycznej (SI) mają różnorodne źródła. Do ich powstania mogą przyczynić się m.in. czynniki genetyczne, ale i środowiskowe. Nie bez znaczenia pozostają też czynniki prenatalne takie jak narażenie na substancje toksyczne w czasie ciąży (alkohol, papierosy) lub infekcje matki (choroby wirusowe w trakcie ciąży). Wszystko to może mieć wpływ na rozwój układu nerwowego dziecka, w tym również integracji sensorycznej. Wielu specjalistów uważa też, iż zaburzenia SI powstają z powodu przedwczesnego porodu lub okołoporodowego szoku.
Zobacz też wpis na blogu SUPER-ego, który opisuje przebodźcowanie u dzieci i dorosłych.
Zaburzenia integracji sensorycznej – objawy
Po czym poznać, iż dziecko ma zaburzenia sensoryczne? Do objawów, które powinny zaniepokoić rodziców i w żadnym wypadku nie powinno się ich lekceważyć, zalicza się przede wszystkim:
- dużą wrażliwość na różne bodźce,
- niską koordynację ruchu,
- trudności ze skupieniem się,
- późny rozwój mowy,
- rozdrażnienie, częsty płacz, trudności z zasypianiem.
Pierwsze objawy zaburzenia integracji sensorycznej to także wykonywanie różnych czynności wolno, z dużą trudnością lub niezdarnie. Zaburzenia SI u dzieci objawiają się też często tym, iż mają problem z samodzielnym wiązaniem sznurowadeł lub ubraniem się. Zbyt nerwowe lub emocjonalne reakcje w czasie szczotkowania zębów, obcinania paznokci lub czesania to kolejne symptomy zaburzenia SI. Objawy to też problem z opanowywaniem nowych wzorców ruchu związanych np. z odbijaniem piłki, czy pływaniem. Należy pamiętać, iż zaburzenia integracji sensorycznej u dorosłych (nie tylko u dzieci) to także dość częste zjawisko.
Kto bada zaburzenia integracji sensorycznej?
Diagnoza integracji sensorycznej może być dokonywana przez różnych specjalistów, w tym psychologów, terapeutów zajęciowych, neuropsychologów, oraz pediatrów. Dolnośląskie Centrum Psychiatrii i Psychoterapii jest miejscem, w którym podczas terapii psycholog może zauważyć u pacjenta objawy i kieruje go do certyfikowanego terapeuty SI, który ustala indywidualny program terapii integracji sensorycznej.
Jak leczyć SI?
Leczenie zaburzeń SI wymaga podejścia wieloaspektowego i terapeuta integracji sensorycznej powinien je opracować pod kątem indywidualnych potrzeb pacjenta. Jedną z popularnych metod jest terapia integracji sensorycznej, która opiera się na dostarczaniu odpowiednio dostosowanych bodźców sensorycznych, aby pomóc pacjentowi w organizacji i przetwarzaniu tych bodźców. Wszystko to sprawia, iż z czasem znacznie poprawia się integracja sensoryczna. Ćwiczenia terapeutyczne, zabawy sensoryczne, oraz działania, które mają za zadanie regulować bodźce, mogą więc być niezwykle skutecznymi elementami terapii. Metoda integracji sensorycznej jest wybierana przez terapeutę. Integracja sensoryczna we Wrocławiu może np. obejmować ćwiczenia, które kontrolują postawę ciała pacjenta i poprawiają jego koordynację wzrokowo-słuchową. Wiele osób zastanawia się, czy zaburzenia integracji sensorycznej mijają? Tak, jest to uleczalne, jednak ważna jest szybka diagnoza i regularna praca nad zaburzeniem.
Zobacz też popularny artykuł, który tłumaczy, na czym polegają zaburzenia dysocjacyjne.
