Co to są zaburzacze endokrynne?
Zaburzacze endokrynne (ang. endocrine disruptors) to substancje chemiczne, które zakłócają prawidłowe funkcjonowanie układu hormonalnego. Mogą one naśladować, blokować lub modyfikować działanie naturalnych hormonów w organizmie, co prowadzi do problemów zdrowotnych. Należą do nich m.in. Bisfenol A (BPA) - obecny w plastikowych butelkach, opakowaniach na żywność, paragonach; ftalany - stosowane w kosmetykach, opakowaniach plastikowych, zabawkach; parabeny - konserwanty w kosmetykach i lekach, pestycydy i herbicydy - np. glifosat i DDT oraz dioksyny i PCB - zanieczyszczenia przemysłowe.Reklama
Parabeny
Powszechnie stosowane konserwanty - znajdziesz je w kosmetykach, produktach pielęgnacyjnych, a także w niektórych środkach czyszczących. Do najczęściej spotykanych należą methylparaben, ethylparaben, propylparaben, butylparaben. Mogą one działać jak endokrynne zaburzacze, które zakłócają normalne funkcjonowanie hormonów. Parabeny mogą naśladować estrogen (główny hormon płciowy u kobiet), co może prowadzić do zaburzeń hormonalnych, w tym problemów z płodnością i rozwojem nowotworów hormonozależnych, jak rak piersi.
Pod jakimi nazwami znajdziemy je w składach kosmetyków i chemii domowej?
methylparaben,ethylparaben,propylparaben,butylparaben,isobutylparaben,benzylparaben.
jeżeli nie masz czasu studiować składów, kupuj produkty, które posiadają oznaczenia: "paraben-free" lub "bez parabenów".
Aluminium
Wciąż jest powszechnie stosowane w różnych produktach (np. naczynia kuchenne, dezodoranty), chociaż podejrzewane o wpływ na układ hormonalny, szczególnie w kontekście zaburzenia równowagi estrogenowej. Choć niektóre badania nie dają jednoznacznych wyników, wciąż prowadzi się dyskusję na temat potencjalnego wpływu aluminium na funkcjonowanie mózgu, a także na rozwój chorób neurodegeneracyjnych (takich jak choroba Alzheimera).
Ftalany
Stosowane głównie w tworzywach sztucznych, aby nadać im elastyczność. Są one także obecne w niektórych kosmetykach, perfumach i środkach czyszczących. Ftalany również są uznawane za zaburzacze endokrynne, ponieważ mogą wpływać na poziom hormonów, w tym testosteronu i estrogenu. Ekspozycja na ftalany może prowadzić do problemów z płodnością, wczesnego dojrzewania, a także do zaburzeń w rozwoju płodów i dzieci. Niestety można je znaleźć w składach kosmetyków (np. lakierów do paznokci, perfum, szamponów), produktów do użytku domowego (np. plastikowych zabawkach, opakowaniach, wykładzinach), a także w niektórych składnikach żywności (opakowaniach).
Jak rozpoznać produkty zawierające ftalany? W ich składzie znajdują się:
diethyl Phthalate (DEP),dibutyl Phthalate (DBP),butylbenzyl Phthalate (BBP),diisononyl Phthalate (DINP),di-2-ethylhexyl Phthalate (DEHP),dimethyl Phthalate (DMP).
Bisfenol S (BPS)
Często używany jako tańszy substytut BPA w plastikowych pojemnikach, butelkach czy innych produktach. Chociaż nie jest tak powszechnie badany jak BPA, wykazuje podobnie destrukcyjne działanie na hormony, zwłaszcza w kontekście rozwoju płodów i dzieci. Zwróć uwagę na tworzywa, z których produkuje się plastikowe butelki, pojemniki na żywność, zastawę z tworzywa sztucznego.
Fosforany
Substancje powszechnie używane w środkach czystości, detergentach do prania, a także w nawozach. Choć nie są bezpośrednio klasyfikowane jako zaburzacze endokrynne, mogą wpływać na równowagę hormonalną. Zakłócają działanie enzymów, które odgrywają rolę w regulacji układu hormonalnego, w szczególności tarczycy.
Perfluorowane związki chemiczne (PFAS)
Związki te, jak PFOA i PFOS, są używane w produkcji materiałów odpornych na wodę, tłuszcz i brud (np. w odzieży, tekstyliach, produktach kuchennych). Mają działanie zaburzające funkcje hormonalne, zwłaszcza w zakresie układu rozrodczego i immunologicznego. Często występują w wodzie pitnej, zanieczyszczonym jedzeniu oraz powietrzu. Odzież przeciwdeszczowa, naczynia kuchenne, folie spożywcze, tekstylia (np. wykładziny, tapicerka).
Organiczne rozpuszczalniki (np. benzen, toluen)
Substancje takie jak benzen i toluen są stosowane w przemyśle chemicznym, farbiarskim oraz w produkcji farb, klejów i lakierów. Mają one potencjał do zaburzenia układu hormonalnego - wpływają na poziom estrogenu i testosteronu, co może prowadzić do problemów z płodnością i rozwoju nowotworów.
Pestycydy i herbicydy
Pestycydy, takie jak glifosat (powszechnie używany herbicyd) to silne chemiczne środki ochrony roślin. Ekspozycja na niektóre pestycydy może prowadzić do problemów z płodnością, wczesnego dojrzewania, a także do innych zaburzeń hormonalnych, w tym wpływu na hormony płciowe. Dlatego tak ważne jest wybieranie warzyw i owoców z upraw ekologicznych, w których uprawa jest kontrolowana i możemy mieć pewność, iż nie stosuje się tego rodzaju nawozów sztucznych.
Dioxyny (PCBs)
Bardzo toksyczne substancje chemiczne, które mogą powstawać jako produkty uboczne w przemysłowej produkcji chemikaliów, a także w wyniku spalania odpadów. Te substancje mogą choćby uszkadzać układ hormonalny, zwłaszcza w kontekście funkcji tarczycy. Dioxyny mogą również wpływać na płodność, rozwój mózgu oraz prowadzić do chorób nowotworowych. Niestety w tym przypadku ograniczenie wpływu może być utrudnione, ponieważ znajdują się one w zanieczyszczonym powietrzu. Aby ograniczyć ich wpływ staraj się nie wychodzić, gdy jakość powietrza jest zła. Nie zawsze jest to możliwe, dlatego warto korzystać z maseczek ochronnych, a w pomieszczeniach z oczyszczaczy powietrza.
Polichlorowane bifenyle (PCBs)
Grupa chemikaliów, które były powszechnie stosowane w przemyśle, zwłaszcza w transformatorach elektrycznych, urządzeniach chłodniczych oraz w farbach. Podobnie jak dioxyny, PCBs mogą zaburzać działanie hormonów i prowadzić do problemów z tarczycą, płodnością i rozwojem dzieci. Są one trwałymi zanieczyszczeniami środowiskowymi, które mogą gromadzić się w organizmach ludzi i zwierząt. Są składnikiem środków ochrony roślin, dlatego podczas zakupów warto wybierać produkty z upraw ekologicznych.
Zadbaj o równowagę hormonalną
Hormony wpływają na wiele funkcji w organizmie, takich jak metabolizm, nastrój, płodność i odporność. Zaburzenia hormonalne mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak trudności z zasypianiem, zmiany w wadze, problemy z skórą czy trudności z poczęciem dziecka. Aby zadbać o równowagę hormonalną, warto unikać substancji chemicznych, które mogą ją zakłócać, takich jak parabeny, ftalany czy BPA.
Dobrze jest też dbać o zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, unikać stresu oraz dobrze się wysypiać. Wybieranie naturalnych kosmetyków i produktów spożywczych, a także unikanie toksyn w codziennym życiu, może pomóc w utrzymaniu zdrowej równowagi hormonalnej.
CZYTAJ TAKŻE:
