Zabawy w lesie, czyli las jako przestrzeń do rozwoju i terapii

Las to niezwykłe miejsce – pełne tajemnic, zapachów, dźwięków i niekończących się możliwości do zabawy. To naturalna sala zabaw, w której dzieci mogą rozwijać wyobraźnię, zmysły i umiejętności motoryczne, ucząc się szacunku do przyrody. Las może stać się także bogatą przestrzenią terapeutyczną dla dziecka.

Korzyści płynące z leśnych zabaw:

• redukcja stresu i napięcia – kontakt z naturą poprawia nastrój i sprzyja wyciszeniu
• stymulacja sensoryczna – las dostarcza bodźców wzrokowych, słuchowych, dotykowych i zapachowych, co wspiera integrację sensoryczną
• rozwijanie procesów poznawczych – zielona przestrzeń może posłużyć do doskonalenia percepcji słuchowej, wzrokowej, koncentracji uwagi, języka i myślenia
• rozwój społeczny i emocjonalny – wspólne aktywności w grupie uczą współpracy, empatii i komunikacji
• wzmacnianie sprawczości – dzieci mogą podejmować decyzje, eksplorować i doświadczać sukcesów w bezpiecznym środowisku.

Przykładowe zabawy w lesie

Zabawy ruchowe:

• Skoki przez patyki – układamy patyki w różnych odległościach i na różnych wysokościach – dzieci przeskakują je jak przeszkody. Zabawa rozwija koordynację ruchową, równowagę, wyczucie przestrzeni.
• Rzucanie szyszkami lub kamykami do wybranego celu, np. pnia drzewa. Zabawa ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową, precyzję ruchów, celność, cierpliwość.
• Leśne zwierzę – dzieci losują karteczki z nazwami zwierząt (np. żaba, lis, sarna) i poruszają się jak dane zwierzę (skaczą jak żaba, skradają się jak lis, biegną jak sarna). Ta aktywność rozwija kreatywność i sprawność ruchową.

Zabawy rozwijające koncentrację uwagi:

• Co zniknęło? – dziecko układa 5 przedmiotów, zamyka oczy, a dorosły zabiera jeden. Zadaniem dziecka jest odgadnąć, czego brakuje.
• Znajdź swój obraz – dzieci dostają kartonik z wycinkiem zdjęcia z lasu (np. fragment mchu, kory, liścia). Muszą odszukać „swój” widok w realnym otoczeniu. Zabawa wspaniale ćwiczy koncentrację na szczególe.
• Litery w naturze – dzieci szukają przedmiotów lub kształtów przypominających litery alfabetu (np. gałązka jak „Y”, liść jak „D”). Można ułożyć z tych „liter” swoje imię lub hasło.

Zabawy językowe:

• Leśne skojarzenia – dzieci dostają słowo (np. sosna), a ich zadaniem jest powiedzieć jak najwięcej słów, które im się z nim kojarzą (np. żywica, szyszka, wysoko). Zabawę można zmienić w grę drużynową: kto szybciej poda 5 skojarzeń.
• Zgadnij, co to? – opisywanie przedmiotu bez jego nazwania (np. „jest zielone, rośnie na drzewie, ma ząbki” – liść).
• Opowiedz historię – dziecko losuje 3 przedmioty z woreczka (np. liść, kamyk, leśny owoc) i tworzy z nich opowieść.

Zabawy kreatywne:

• Leśna mandala – dzieci układają mandale na ziemi/trawie z naturalnych elementów: liści, kamieni, szyszek, kwiatów. Rozwija to wyobraźnię, poczucie estetyki, uważność.
• O czym szumi drzewo? – dziecko wybiera sobie drzewo i zastanawia się, o czym chce nam powiedzieć to drzewo.
• Leśny pamiętnik – zbieranie skarbów natury i przyklejanie ich do kartki z opisem (np. „liść jak serce”, „szyszka jak mikrofon”).

Ćwiczenia uważności (mindfulness):

• Słuchanie odgłosów lasu – dzieci siadają w ciszy i słuchają, ile różnych dźwięków słychać? Ptaki? Liście? Szum wiatru? Mogą policzyć usłyszane odgłosy lub opowiedzieć, co przypominają.
• Obserwacja chmur – dzieci kładą się na trawie i obserwują przepływające chmury, zastanawiają się, co przypominają ich kształty?
• Oddech z drzewem – dziecko przytula drzewo i wyobraża sobie, iż razem z nim oddycha – powoli wdech, powoli wydech.

Las nie potrzebuje instrukcji obsługi – wystarczy w nim być. Ale jeżeli połączymy jego potencjał z wiedzą pedagogiczną i terapeutyczną, może stać się najlepszym sprzymierzeńcem w rozwoju dziecka – niezależnie od jego możliwości i ograniczeń.

Zabawy w lesie opracowała: Edyta Maroszek

Pedagogika Specjalna – portal dla nauczycieli