Opieka paliatywna – rozumiana jako łagodzenie objawów oraz poprawa jakości życia – odgrywa szczególną rolę u pacjentów, u których nie ma możliwości zastosowania skutecznego leczenia przeciwnowotworowego. Jednym z elementów opieki paliatywnej u chorych na nowotwory złośliwe jest leczenie żywieniowe. Szacuje się, iż niedożywienie występuje u 90% pacjentów onkologicznych z zaawansowanym nowotworem.
Żywienie w paliatywnej fazie choroby nowotworowej
Niedożywienie to schorzenie ogólnoustrojowe, w przebiegu którego w wyniku niedoboru składników odżywczych, występuje zmiana składu ciała oraz upośledzenie fizycznej i mentalnej funkcji organizmu. W sposób niekorzystny wpływa na jakość życia pacjentów oraz wynik leczenia choroby podstawowej.
Włączenie odpowiedniej terapii żywieniowej u pacjentów niedożywionych – a takimi są często pacjenci onkologiczni objęci opieką paliatywną – powinna poprzedzać ocena stanu odżywienia.
Dostępne metody wsparcia żywieniowego u pacjentów w paliatywnej fazie choroby to:
- Poradnictwo dietetyczne
- Doustna podaż żywności medycznej
- Żywienie dojelitowe
- Żywienie pozajelitowe
Istotną rolę odgrywa odróżnienie paliatywnej fazy choroby nowotworowej (może trwać choćby kilka lat) od fazy terminalnej, która trwa krótko. W opiece paliatywnej zasady kwalifikacji pacjentów do leczenia żywieniowego są takie same, jak u innych chorych leczonych onkologicznie.
Terapia żywieniowa w opiece paliatywnej powinna być prowadzona tak długo, jak chory wyraża na nią zgodę i dopóki nie rozpoczęła się faza terminalna. Interwencją z wyboru jest poradnictwo dietetyczne z użyciem doustnych preparatów odżywczych (ONS). Na rynku dostępne są specjalistyczne produkty do postępowania dietetycznego w opiece paliatywnej, np. marka Resource.
U pacjentów, którzy nie są w stanie pokryć swoich potrzeb drogą doustną zastosowanie ma żywienie dojelitowe i pozajelitowe, które także mogą być realizowane w domu chorego.
Żywienie w fazie terminalnej i w okresie umierania
Wsparcie żywieniowe chorego, w terminalnej fazie choroby nowotworowej, powinno być oparte na jak najprostszym i najmniej inwazyjnym postępowaniu. W praktyce oznacza to podawanie niewielkich ilości pokarmów doustnych i mogących je uzupełniać preparatów odżywczych (ONS – Oral Nutritional Supplement), np. produktów marki Resource.
W okresie umierania (preagonia, agonia) należy ograniczyć interwencje żywieniowe, a choćby je wycofać, jeżeli przynosiłyby one choremu dodatkowy dyskomfort.
Warto podkreślić, iż godziny i dni poprzedzające odejście chorego (faza umierania) stanowią przeciwwskazanie do żywienia przez sztuczny dostęp. U pacjenta, który odchodzi, występuje utrata apetytu i pragnienia, dysfagia oraz odwodnienie. W takiej sytuacji intensywne żywienie przynosi więcej bólu niż korzyści. W tej fazie stosuje się niewielkie ilości płynów, podawanych doustnie lub podskórnie.
Zaleca się, aby pacjent był aktywnie włączany – w zależności od możliwości wyrażania woli – w proces podejmowania decyzji o rozpoczęciu i kontynuowaniu leczenia żywieniowego. Zawsze należy kierować się najlepszym dobrem pacjenta.
Odpowiednie wsparcie informacyjne oraz umiejętne argumentowanie podjętych decyzji przez personel medyczny, pomaga rodzinie chorego uporać się z traumatycznym doświadczeniem towarzyszenia w odchodzeniu bliskiej osoby.
Resource: żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosować pod kontrolą lekarza.
PREJDŹ DO: ŻYWIENIE W CHOROBIE NOWOTWOROWEJ
