Naukowcy przeprowadzili badanie, aby ocenić, czy sześciotygodniowy trening uważności realizowany dzięki aplikacji mobilnej może przyczynić się do redukcji lęku i stresu u dorosłych osób z autyzmem. Sprawdzano również, czy interwencja ta wpływa na poprawę ogólnego samopoczucia oraz poziomu uważności.
Lęk i stres to powszechne trudności doświadczane przez osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Mogą znacząco obniżać jakość życia. Jedną z metod wspierających radzenie sobie z tymi wyzwaniami jest uważność. Jest to technika polegająca na świadomym kierowaniu uwagi na chwilę obecną, w sposób nieoceniający.
Czytaj także: Gra mobilna pomaga zredukować lęk przed igłami
Dotychczasowe badania wykazały, iż interwencje oparte na uważności (MBI, ang. Mindfulness-Based Interventions) są skuteczne w redukowaniu lęku i stresu – często na poziomie porównywalnym z tradycyjną terapią. Choć istnieją dowody na to, iż spotkania stacjonarne w ramach MBI mogą być pomocne dla osób z autyzmem, skuteczność tych interwencji jest dobrze udokumentowana głównie w formie bezpośrednich spotkań. przez cały czas jednak brakuje solidnych danych na temat efektywności zdalnych form MBI, zwłaszcza realizowanych za pośrednictwem aplikacji mobilnych.
Tego typu rozwiązania mogą mieć szczególne znaczenie dla osób w spektrum autyzmu. Pozwalają one przezwyciężyć typowe bariery w dostępie do terapii, takie jak konieczność dojazdu czy trudności w poruszaniu się. Dodatkowo pomagają ograniczyć przeciążenie wynikające z kontaktów społecznych.
Czytaj także: Potwierdzona skuteczność treningów neurofeedback w terapii dzieci i dorosłych z ADHD
Przebieg badania
W badaniu wzięło udział 89 osób, u których wcześniej zdiagnozowano zaburzenie ze spektrum autyzmu. Kryteriami włączenia do badania były między innymi: wiek powyżej 18 lat oraz dostęp do telefona. Z udziału wykluczono osoby z poważnymi zaburzeniami słuchu, niskim ilorazem inteligencji oraz te, które miały duże doświadczenie w praktykowaniu medytacji.
Uczestników losowo przydzielono do jednej z dwóch grup: interwencyjnej lub kontrolnej. Grupę interwencyjną stanowiło 45 osób, które od razu rozpoczęły korzystanie z aplikacji do treningu uważności. Grupę kontrolną tworzyły 44 osoby, które przez pierwsze 6 tygodni nie miały dostępu do aplikacji (grupa z odroczonym dostępem). Podczas randomizacji zadbano o wyrównany rozkład poziomów lęku (niskiego, średniego i wysokiego) w obu grupach na początku badania.
Interwencja polegała na korzystaniu z aplikacji Healthy Minds Program, która oferuje 6-tygodniowy program treningu uważności, obejmujący lekcje oraz praktyczne ćwiczenia. Uczestnicy byli proszeni o korzystanie z aplikacji przez co najmniej 5 dni w tygodniu.
Czytaj także: Skutki korzystania z pornografii
Pomiaru efektów dokonano dzięki internetowych kwestionariuszy, które oceniały poziom lęku, stresu, nasilenie emocji pozytywnych i negatywnych oraz poziom uważności. Pomiary przeprowadzano kilkukrotnie: na początku badania (pomiar bazowy), w trakcie interwencji, po 6 tygodniach oraz podczas pomiaru obserwacyjnego, również 6 tygodni po zakończeniu interwencji.
Na podstawie zebranych danych naukowcy przeanalizowali, czy interwencja przyniosła istotne zmiany w badanych obszarach. Sprawdzili również, czy ewentualne zmiany były związane ze wzrostem poziomu uważności.
Skuteczność i trwałość efektów działania aplikacji
Wyniki badania wykazały, iż uczestnicy korzystający z aplikacji odnotowali istotną poprawę we wszystkich badanych obszarach. Dotyczyło to m.in. lęku, stresu, emocji — zarówno pozytywnych, jak i negatywnych — oraz poziomu uważności.
Co istotne, pozytywne efekty interwencji utrzymywały się także sześć tygodni po jej zakończeniu, mimo iż w tym czasie uczestnicy korzystali z aplikacji znacznie rzadziej lub wcale. Sugeruje to, iż wypracowane zmiany miały charakter trwały.
Czytaj także: Trening DBT dla dorosłych
Większość uczestników oceniła aplikację jako bardzo łatwą w obsłudze. Tylko niewielka część zgłosiła przejściowy dyskomfort emocjonalny podczas korzystania z niej. Nikt jednak nie zrezygnował z udziału w badaniu z tego powodu.
Analizy wykazały, iż poprawa w zakresie lęku i stresu była silnie skorelowana ze wzrostem poziomu uważności. Wskazuje to, iż uważność mogła pełnić rolę kluczowego mechanizmu odpowiadającego za pozytywne zmiany obserwowane u uczestników.
Choć badanie posiada pewne ograniczenia, wyniki sugerują, iż mobilny trening uważności może stanowić skuteczne i dostępne narzędzie wspierające redukcję lęku i stresu u dorosłych osób z autyzmem. Zastosowanie aplikacji mobilnej pozwala przełamać niektóre bariery w dostępie do tradycyjnych form terapii, co czyni tego typu interwencje szczególnie obiecującymi.
Aby jednak mieć większą pewność, iż zaobserwowane zmiany były rzeczywistym efektem działania aplikacji, a nie rezultatem efektu placebo czy oczekiwań uczestników, w przyszłości warto przeprowadzić badania z zastosowaniem zaślepienia oraz aktywnej grupy kontrolnej — np. z użyciem innej aplikacji lub alternatywnej formy wsparcia. Tego typu badania mogłyby jeszcze dokładniej określić mechanizmy działania interwencji i potwierdzić jej skuteczność w różnych warunkach.
Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Mindfulness.
