Wpływ kortykosteroidów na gojenie się ran

forumleczeniaran.pl 2 godzin temu

Wielochorobowość to problem dotykający wielu pacjentów z problemem rany przewlekłej. Wiąże się on z przyjmowaniem różnych leków, w tym kortykosteroidów, które wpływają na niemal każdy etap procesu gojenia się ran. Ze względu na ich szeroki mechanizm działania, mogą one powodować szereg skutków ubocznych, takich jak hiperglikemia, zwiększone ryzyko infekcji, bezsenność, zatrzymanie płynów, owrzodzenia przewodu pokarmowego, a także upośledzone gojenie się ran.

Kortykosteroidy to hormony naturalnie wytwarzane przez organizm człowieka, np. kortyzon, kortyzol, kortykosteron. Związki te wykazują szerokie działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne. Wykorzystuje się je w leczeniu wielu chorób, np. kory nadnerczy, immunologicznych i zapalnych, przewodu pokarmowego, hematologicznych, reumatoidalnych, alergii czy chorób skóry i tarczycy.

W literaturze naukowej wykazano, iż podawanie wysokich dawek kortykosteroidów we wczesnych stadiach gojenia ran opóźnia pojawianie się komórek zapalnych, fibroblastów, odkładanie się kolagenu, regenerację naczyń włosowatych, obkurczanie się i migrację nabłonka. Oznacza to, iż kortykosteroidy oddziałują na każdą fazę gojenia. Tymczasem wielu pacjentów otrzymuje te leki na problemy zdrowotne niezwiązane z ranami, dlatego ich wpływ na gojenie i możliwości zapobiegania komplikacjom, wymagają szczególnej uwagi.

Jak działają kortykosteroidy?

Kortykosteroidy to hormony wytwarzane przez korę nadnerczy. Ich działanie jest bardzo rozległe – wpływają na komórki rozmaitych tkanek i oddziałują na funkcjonowanie narządów i układów. Wśród mechanizmów działania kortykosteroidów wyróżnia się następujące:

kontrola przemiany metabolicznej węglowodanów, białek i tłuszczy,
modulowanie funkcji układu krążenia, ośrodkowego układu nerwowego i immunologicznego,
zwiększanie aktywności enzymów wątrobowych,
wyciszanie procesów zapalnych w organizmie.

Mimo iż kortykosteroidy mają udowodnione działanie w wielu jednostkach chorobowych, ich stosowanie, a szczególnie przewlekłe, wiąże się z możliwością wystąpienia działań niepożądanych. W przypadku nadmiaru glikokortykosteroidów w organizmie może dojść do pojawienia się skutków ubocznych, takich jak:

ubytki masy mięśniowej,
kruchość naczyń krwionośnych,
rozstępy skórne i osłabienie skóry,
uszkodzenie nerek,
zmiany zachowania, bezsenność, euforia depresja,
wrzody żołądka.

Wpływ kortykosteroidów na gojenie ran

Kortykosteroidy spowalniają proces gojenia ze względu na swoje silne działanie przeciwzapalne i immunosupresyjne. Mogą hamować odpowiedź układu odpornościowego, która jest kluczowa dla prawidłowego gojenia się ran, zaburzać aktywność komórkową i zwiększać ryzyko zakażenia rany.

Wpływ kortykosteroidów na gojenie ran należy podzielić na dwie grupy. Inaczej będzie działało doraźne podanie leku niż jego długotrwałe przyjmowanie. choćby u pacjentów, wymagających dużych dawek kortykosteroidów, podawanie leku krócej niż 10 dni nie będzie miało istotnego wpływu na gojenie, zwłaszcza w przypadku ran ostrych.

Zagrożenia dla gojenia ran stwarza przewlekłe leczenie kortykosteroidami, czyli przyjmowanie dawek większych niż 10 mg/kg masy ciała przez okres dłuższy niż 1 tydzień. U pacjentów leczonych przez 30 dni przed zranieniem lub zabiegiem operacyjnym, obserwuje się aż 2-krotny wzrost ryzyka zakażenia rany, 2-3-krotnie więcej przypadków rozejścia się rany i aż 4-krotnie większą śmiertelność w porównaniu do osób nieprzyjmujących sterydów przez ten okres. W innym badaniu u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów przyjmujących kortykosteroidy i poddanych operacji wymiany stawu stwierdzono istotnie wyższą częstość opóźnionego gojenia się ran, jeżeli przyjmowali sterydy przez ponad 3 lata, w porównaniu z tymi, którzy przyjmowali lek krócej niż 3 lata.

Należy również wskazać, iż kortykosteroidy mogą być skuteczne w leczeniu blizn, ze względu na redukcję stanu zapalnego, zmiękczenie i spłaszczenie blizn czy zmniejszenie zaczerwienienia.

Jak zapobiegać powikłaniom związanym z przyjmowaniem kortykosteroidów u pacjentów z ranami?

Czy zatem przewlekłe stosowanie sterydów u pacjentów z ranami oznacza trudności w gojeniu? Czy można coś z tym zrobić?

Przede wszystkim należy unikać przewlekłego stosowania kortykosteroidów, a jeżeli to możliwe – stosować najniższą skuteczną dawkę przez możliwie najkrótszy czas. Warto również rozważyć leczenie alternatywne, np. leki immunomodulujące (w porozumieniu z lekarzem prowadzącym).

Ze względu na oddziaływanie kortykosteroidów na układ odpornościowy, bardzo ważne jest prowadzenie skrupulatnej profilaktyki infekcji u pacjentów z ranami. Konieczne jest regularne oczyszczenie rany i stosowanie prawidłowej antyseptyki, a także monitorowanie objawów infekcji (zaczerwienienie, ropny wysięk, ból, nieprzyjemny zapach). Gojenie rany można również wesprzeć odpowiednim odżywianiem, dietą wysokobiałkową, bogatą w witaminy A, C, E i cynk oraz kwasy tłuszczowe omega-3, a także nowoczesnymi terapiami, takimi jak: NPWT, nowoczesne opatrunki aktywne, terapie biologiczne.

Źródła:

Idź do oryginalnego materiału