Wpływ donosowego podania oksytocyny na matki z depresją poporodową

Czy podawanie oksytocyny kobietom z depresją poporodową ma sens? Wyniki są obiecujące – po zastosowaniu oksytocyny kobiety wykazywały więcej ciepła, czułości i fizycznej bliskości wobec swoich dzieci. To odkrycie może stanowić istotny krok w kierunku opracowania nowych form wsparcia dla kobiet zmagających się z depresją po porodzie.

Depresja poporodowa – objawy, częstość występowania

Depresja poporodowa dotyka średnio 10–15% kobiet po porodzie. Jest to epizod depresyjny, który rozwija się najczęściej w ciągu kilku do kilkunastu tygodni po urodzeniu dziecka. Choć jej obraz kliniczny przypomina klasyczną depresję, wyróżnia się także pewnymi charakterystycznymi cechami.

Typowe dla depresji poporodowej są obsesyjne, powracające myśli i lęki, często związane z poczuciem braku kompetencji i doświadczenia w opiece nad noworodkiem. Kobiety mogą doświadczać również obniżonego poczucia własnej wartości, poczucia utraty atrakcyjności, izolacji oraz niezrozumienia ze strony otoczenia.

Dodatkowym obciążeniem psychicznym może być rozbieżność między rzeczywistym doświadczeniem a społecznym wyobrażeniem macierzyństwa. Wiele kobiet odczuwa frustrację i poczucie winy, gdy – zamiast oczekiwanej euforii – pojawiają się trudne emocje, takie jak smutek, lęk czy złość.

Depresja poporodowa może poważnie zaburzać codzienne funkcjonowanie. W cięższych przypadkach stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia zarówno matki, jak i dziecka, dlatego jej szybkie rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe.

CZYTAJ TAKŻE: Leki na ADHD w ciąży a ryzyko zaburzeń neurorozwojowych – aktualne dowody naukowe

Oksytocyna a depresja poporodowa – badanie

Naukowcy przeprowadzili badanie, w którym ocenili wpływ donosowego podania oksytocyny na zachowanie matek z depresją poporodową.

W badaniu wzięło udział 45 matek w wieku od 23 do 41 lat. Ich dzieci miały od 3 do 9 miesięcy, ze średnią wieku wynoszącą około 6 miesięcy. Wszystkie uczestniczki wykazywały objawy depresyjne. U 35 z nich zdiagnozowano depresję poporodową, natomiast pozostałe 10 doświadczało łagodniejszych objawów, które nie spełniały pełnych kryteriów diagnostycznych.

Badanie przeprowadzono w modelu podwójnie ślepej próby. Ani uczestniczki, ani badacze nie wiedzieli, czy kobieta otrzymuje oksytocynę w aerozolu donosowym, czy placebo. Każda z uczestniczek brała udział w dwóch sesjach badawczych – w jednej podano oksytocynę, w drugiej placebo. Dzięki temu możliwe było porównanie reakcji każdej matki z samą sobą, co zwiększa rzetelność wyników.

Przebieg badania

Podczas wizyty pobierano próbki śliny do oznaczenia poziomu kortyzolu – „hormonu stresu” – oraz przeprowadzano ocenę nastroju dzięki kwestionariuszy. Następnie matki, pod nadzorem badacza, samodzielnie aplikowały donosowo sześć dawek sprayu zawierającego oksytocynę lub placebo. Po podaniu substancji mierzono tętno i zmienność rytmu serca. Uczestniczki wypełniały również kwestionariusze dotyczące depresji, lęku, doświadczeń z własnego dzieciństwa oraz aktualnego samopoczucia.

Po około 35 minutach od podania sprayu – czyli czasie, po którym oksytocyna zaczyna działać w ośrodkowym układzie nerwowym – matki przez 10 minut bawiły się ze swoimi dziećmi. Interakcja ta była nagrywana w celu dalszej analizy. Po tej aktywności ponownie pobierano ślinę i oceniano nastrój uczestniczek.

Oksytocyna w leczeniu depresji poporodowej – skuteczna, ale nie w każdym aspekcie

Przed podaniem oksytocyny lub placebo oceniono nastrój uczestniczek oraz poziom kortyzolu w ślinie. Nie stwierdzono istotnych różnic pomiędzy grupami, co oznacza, iż na początku wszystkie matki miały porównywalny poziom nastroju i stresu. To istotne, ponieważ pozwala przypisać ewentualne późniejsze zmiany właśnie działaniu oksytocyny, a nie różnicom wyjściowym.

Podanie oksytocyny nie wpłynęło na wrażliwość matek na sygnały wysyłane przez dziecko, czyli zdolność rozumienia i adekwatnego reagowania na potrzeby niemowlęcia. Dotyczyło to zarówno całej grupy, jak i matek z pełnoobjawową depresją poporodową.

Zauważono natomiast, iż po podaniu oksytocyny matki zachowywały się wobec swoich dzieci bardziej pozytywnie niż po przyjęciu placebo. Były bardziej czułe, serdeczne, częściej się uśmiechały i okazywały dziecku pochwały. Ten efekt był statystycznie istotny, jednak osłabł, gdy w analizie uwzględniono wyłącznie matki z pełną diagnozą depresji poporodowej, pomijając te z łagodniejszymi objawami.

Oksytocyna wpłynęła również na poprawę pozytywnego nastroju matek. Uczestniczki zgłaszały lepsze samopoczucie po podaniu oksytocyny niż po placebo – zarówno przed, jak i po interakcji z dzieckiem. Natomiast nie stwierdzono negatywnego wpływu na nastrój po podaniu oksytocyny. Zaobserwowano natomiast ogólne zmniejszenie negatywnych emocji po zabawie z dzieckiem, niezależnie od przyjętej substancji.

Podanie oksytocyny nie miało wpływu na poziom kortyzolu w ślinie, a więc nie zmieniało fizjologicznej reakcji organizmu na stres. Nie zaobserwowano także istotnych zmian w częstości akcji serca ani w zmienności rytmu zatokowego. Ogólnie jednak, podczas interakcji z dzieckiem tętno matek było wyższe, a zmienność rytmu serca niższa niż w spoczynku. Świadczy to o zwiększonym pobudzeniu emocjonalnym.

Zastosowanie oksytocyny – kierunki przyszłych badań

Badanie przeprowadzone przez naukowców wskazuje, iż oksytocyna może wzmacniać pozytywne zachowania matek z depresją poporodową wobec ich dzieci oraz poprawiać ich pozytywny nastrój. Choć to obiecujące wyniki, autorzy podkreślają, iż potrzebne są dalsze badania.

W przyszłości warto ustalić optymalne dawkowanie i częstotliwość podawania oksytocyny. Konieczne jest także przeprowadzenie badań na większej grupie uczestniczek, aby dokładniej ocenić potencjalny wpływ czynników takich jak przebyta trauma z dzieciństwa, obecność działań niepożądanych czy różnice wynikające z nasilenia objawów depresji poporodowej.

CZYTAJ TAKŻE: Badanie krwi predyktorem depresji poporodowej

Dalsze prace nad tym zagadnieniem mogą w przyszłości przyczynić się do opracowania skutecznych, celowanych terapii wspierających zdrowie psychiczne młodych matek.