Naukowcy przeprowadzili szeroko zakrojone badanie, którego celem było lepsze zrozumienie, w jaki sposób różne formy aktywności przed ekranem – takie jak oglądanie treści wideo, korzystanie z mediów społecznościowych czy granie w gry wideo – wpływają na funkcjonowanie poznawcze dzieci w wieku szkolnym.
Media cyfrowe używane przez dzieci
Media cyfrowe stanowią dziś integralny element dzieciństwa i dorastania. Jak wskazują badacze, czas spędzany z urządzeniami cyfrowymi ogromnie wzrósł od początku XXI wieku. Obecnie dzieci znaczną część swojego wolnego czasu spędzają przed ekranem.
Media cyfrowe oferują różnorodne nowe doświadczenia, które mogą nieść za sobą zarówno korzyści, jak i wady dla rozwijającego się umysłu dzieci. Wciąż realizowane są intensywne dyskusje na temat tego, jak ekrany wpływają na rozwój poznawczy dzieci. Stąd badacze postanowili ocenić, w jaki sposób różne rodzaje aktywności spędzania czasu przed ekranem na inteligencję dzieci, kontrolując jednocześnie zakłócające efekty różnic genetycznych w zakresie funkcji poznawczych i statusu społeczno-ekonomicznego.
Jak media cyfrowe wpływają na inteligencji dzieci? Badanie
Naukowcy przeanalizowali dane pochodzące od 9 855 dzieci w wieku 9–10 lat, zamieszkałych w Stanach Zjednoczonych. Uczestników zapytano, ile czasu spędzają na różnych formach aktywności przed ekranem w typowy dzień roboczy oraz w weekend. Aktywności te podzielono na trzy kategorie:
- oglądanie – filmy, programy telewizyjne, YouTube
- kontakty towarzyskie – SMS-y, media społecznościowe, wideorozmowy
- granie – gry wideo na różnych urządzeniach
Na początku badania oraz po dwóch latach zmierzono poziom inteligencji uczestników dzięki zestawu testów poznawczych. Testy te obejmowały m.in. ocenę słownictwa, pamięci roboczej, umiejętności czytania oraz zdolności rotacji umysłowej. Pozwoliło to na wyliczenie ogólnego wskaźnika inteligencji.
Dodatkowo badacze opracowali specjalny wskaźnik genetyczny oparty na genotypie każdego dziecka, który szacował wrodzone zdolności poznawcze. Pozwoliło to kontrolować wpływ genetyki na wyniki testów. Uwzględniono również czynniki środowiskowe, takie jak dochód i wykształcenie rodziców oraz jakość otoczenia zamieszkania.
Za pomocą zaawansowanych modeli statystycznych naukowcy przeanalizowali jednoczesny wpływ trzech kluczowych czynników: czasu spędzanego przed ekranem, uwarunkowań genetycznych oraz statusu socjoekonomicznego na inteligencję dzieci. W analizach kontrolowano również zmienne demograficzne, takie jak wiek, płeć i miejsce zamieszkania, aby możliwie precyzyjnie określić, czy to właśnie aktywności przed ekranem mają niezależny wpływ na rozwój poznawczy.
Gry wideo wspierają rozwój inteligencji?
Po dwóch latach od rozpoczęcia badania naukowcom udało się ponownie przebadać 5 374 spośród 9 855 dzieci. Analiza wykazała, iż różne formy spędzania czasu przed ekranem mają zróżnicowany wpływ na rozwój inteligencji.
Największy wzrost inteligencji zaobserwowano u dzieci, które częściej grały w gry wideo. Efekt ten utrzymywał się choćby po uwzględnieniu takich czynników jak genetyka, status socjoekonomiczny czy środowisko rodzinne. To sugeruje, iż gry mogą rzeczywiście wspierać rozwój zdolności poznawczych.
Również dzieci, które spędzały więcej czasu w oglądaniu filmów, programów telewizyjnych lub materiałów na YouTube, wykazały wzrost inteligencji – choć był on mniejszy niż w przypadku grania. To zaskakujące odkrycie, ponieważ wcześniejsze badania często sugerowały, iż bierne oglądanie treści może negatywnie wpływać na rozwój poznawczy.
Z kolei korzystanie z mediów społecznościowych nie miało istotnego wpływu na zmianę poziomu inteligencji w analizowanym okresie.
Badanie ujawniło również różnice między płciami. Chłopcy spędzali więcej czasu w graniu, natomiast dziewczęta częściej korzystały z mediów społecznościowych. Co ciekawe, na początku badania wyższy poziom inteligencji wiązał się z częstszym graniem u dziewcząt. Taki związek nie był jednak widoczny u chłopców. Pomimo tych różnic, pozytywny wpływ gier i oglądania treści na inteligencję był zbliżony w obu grupach.
Autorzy podkreślają, iż wyniki należy interpretować z ostrożnością, m.in. ze względu na oparcie się na samoocenie dzieci oraz brak szczegółowego podziału na konkretne rodzaje gier czy treści oglądanych. Niemniej, badanie wnosi istotny głos do dyskusji na temat wpływu mediów cyfrowych na rozwój dzieci. Może pomóc w bardziej zrównoważonym podejściu do zarządzania czasem przed ekranem.
Wyniki badania zostały opublikowane w czasopiśmie Scientific Reports.
