Wirusowe zapalenie wątroby (WZW)

Zdjęcie: kobieta leży i trzyma się za brzuch

Definicja wirusowego zapalenia wątroby (WZW)

Żółtaczka jest przede wszystkim objawem chorobowym, oznaczającym żółte zabarwienie skóry i białkówek oczu. Jest to objaw łatwo rozpoznawalny i sugerujący możliwość uszkodzenia wątroby, ale także występuje w przypadku masywnego rozpadu krwinek czerwonych lub przy mechanicznym zamknięciu dróg żółciowych.

Potocznie mianem „żółtaczki zakaźnej” określa się wirusowe zapalenie wątroby (WZW) – jednostkę chorobową, w której dochodzi do uszkodzenia wątroby na skutek zakażenia jednym z wirusów tzw. hepatotropowych – czyli wirusów wyspecjalizowanych w zakażaniu i niszczeniu komórek wątrobowych (tzw. hepatocytów). w tej chwili znanych jest 7 wirusów hepatotropowych wywołujących WZW. Określa się je kolejnymi literami alfabetu od A do G (bez F!) oraz wirus TTV. Skróty nazw tych wirusów (HAV, HBV, HCV) tworzone są od ich nazw łacińskich (np. Hepatitis A Virus – HAV).

Czy wirusowe zapalenie wątroby jest częstą chorobą?

Polacy najczęsciej ulegają zakażeniu wirusem WZW typu A (tzn. „żółtaczka pokarmowa”). Co prawda w wyniku poprawy warunków sanitarnych zachorowalność na WZW typu A w Polsce zmniejsza się. Dlatego z każdym rokiem wzrasta liczba osób nie uodpornionych naturalnie na zakażenie wirusem HAV. Badania wykazują, iż na zakażenie tym wirusem jest odpornych jedynie 7% dzieci do 15 r.ż. i 30% dorosłych do 25 r.ż. W najbliższych latach można spodziewać się wzrostu liczby zachorowań. Występowanie WZW typu A jest szczególnie częste w gęstych skupiskach ludzkich o złych warunkach sanitarnych (przedszkola, koszary, więzienia, itp.), a także w krajach o ciepłym klimacie, w społeczeństwach cechujących się niskim poziomem higieny osobistej oraz złymi warunkami sanitarnymi i komunalnymi. WZW typu A jest najczęstszą chorobą wśród osób podróżujących, której można zapobiegać poprzez szczepienia ochronne.

Zapadalność na ostre WZW typu B (tzw. „żółtaczka wszczepienna”) w Polsce w 2000 r. wynosiła 7,3/100 000 mieszkańców. Dla porównania – do początku lat dziewięćdziesiątych wskaźnik ten wynosił powyżej 40/100 000. Tak znaczny spadek zachorowalności był możliwy przede wszystkim dzięki upowszechnieniu szczepień ochronnych przeciwko WZW typu B. Wg WHO w Polsce przewlekle zakażonych wirusem B zapalenia wątroby jest około 2% ludności, a 15-20% Polaków przebyło to zakażenie w przeszłości. W Skandynawii, Wielkiej Brytanii, USA, Chile, Japonii, Czechach, na Węgrzech i w Słowenii przewlekle zakażonych jest <1% mieszkańców, a w Mozambiku, Chinach czy Mołdawii >8% mieszkańców.

Szacuje się iż około 1,5% Polaków (500 000 osób) jest przewlekle zakażonych HCV. Pozostałe typy zakażeń wirusami wywołującymi zapalenie wątroby występują na terenie Polski sporadycznie lub wcale.

Objawy wirusowego zapalenia wątroby

Objawy chorobowe występujące w przebiegu WZW są podobne we wszystkich typach WZW niezależnie od wywołującego je wirusa. Są to:

• żółtaczka (jako objaw) i towarzyszące jej ściemnienie moczu, rzadziej odbarwienie stolca
• objawy rzekomogrypowe (stany podgorączkowe, bóle mięśni, stawów i kości)
• objawy dyspeptyczne (czyli: brak apetytu, nudności, wymioty) osłabienie
• pobolewanie, rozpieranie w prawym podżebrzu wywołane powiększeniem wątroby
• rzadziej – świąd skóry
• bardzo rzadko – krwawienia z nosa i dziąseł, śpiączka wątrobowa

Niestety, pełnoobjawowy obraz WZW występuje jedynie u 10-15% osób zakażonych, w zależności od wieku i typu wirusa. U większości pacjentów WZW może przebiegać bez żółtaczki, błędnie budząc podejrzenie grypy, zatrucia pokarmowego, choroby wrzodowej etc. Możliwy jest również przebieg zupełnie bezobjawowy, a wtedy o przebytym zakażeniu dowiadujemy się dopiero przy okazji przypadkowych badań kontrolnych.

Różnicowanie i badania diagnostyczne

Wirusowe zapalenie wątroby należy różnicować z:

• żółtaczką pozawątrobową („mechaniczną”), z charakterystycznie dominującymi dolegliwościami bólowymi i świądem skóry, dodatnim objawem Chełmońskiego (jeden z objawów sprawdzanych podczas badania lekarskiego – przy delikatnym uderzeniu w okolicę wątroby pojawia się ból)
• żółtaczką przedwątrobową (tzw. hemolityczną – jest to żółtaczka pojawiająca się na skutek rozpadu krwinek czerwonych) – zasadnicze znaczenie ma badanie morfologii i poziomu wolnej hemoglobiny we krwi obwodowej
• toksycznymi uszkodzeniami wątroby (alkohol!, trucizny, leki)
• krążeniowymi uszkodzeniami wątroby (np. na skutek niewydolności krążenia).

W rozpoznaniu WZW podstawowe znaczenie mają badania laboratoryjne. Istotne jest oznaczenie we krwi obwodowej poziomu poniższych enzymów:

Ponadto obserwuje się wzrost poziomu bilirubiny (wolnej i związanej) i żelaza oraz spadek poziomu cholesterolu i miedzi oraz obniżanie się wskaźnika czasu protrombinowego. W moczu stwierdza się podwyższony poziom barwników żółciowych (bilirubiny i urobilinogenu).

Czy wirusowe zapalenie wątroby może mieć groźne skutki?

Tak, choć na szczęście dzieje się tak dość rzadko. Ostre WZW może mieć przebieg piorunujący, w trakcie którego w ciągu kilku dni dochodzi do masywnej martwicy komórek wątrobowych i śpiączki wątrobowej. Pomimo intensywnego leczenia (łącznie z przeszczepem wątroby) umiera do 80% chorych z tą postacią WZW. Na szczęście występuje ona stosunkowo rzadko:

• <0,1% zakażonych wirusem A
• <1% osób zakażonych wirusem B
• wyjątkowo rzadko u osób zakażonych wirusem C, głównie w regionie Azji Południowo-Wschodniej

Zakażenie wirusem typu B może wywołać przewlekłe zapalenie wątroby (u około 10% dorosłych i do 90% dzieci zakażonych w pierwszym roku życia). U części z tych osób (około 35%) po 10-15 latach może dojść do rozwoju marskości wątroby (stan w którym struktura tkanek wątrobowych została przebudowana do tego stopnia, iż wątroba nie może spełniać swoich fizjologicznych funkcji). Rak wątroby rozwija się u około 15% osób przewlekle zakażonych wirusem typu B (HBV).
W przypadku zakażenia wirusem C przewlekłe zapalenie wątroby rozwija się aż u 85% zakażonych. Około 20% chorych na przewlekłe zapalenie wątroby typu C rozwinie marskość wątroby – po 20-30 latach trwania zakażenia. Zakażenie wirusem C zapalenia wątroby jest również czynnikiem ryzyka rozwoj u raka wątroby.

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby?

Metody skutecznego zapobiegania WZW zależą od drogi jaką wirus wnika do organizmu. Przy zakażeniach powodowanych drogą pokarmową (poprzez spożycie wody, mleka, owoców, małży skażonych kałem osoby chorej) takich jak WZW typu A (oraz WZW typu E) najistotniejsza jest tzw. profilaktyka nieswoista:

• mycie rąk oraz stosowanie pozostałych podstawowych zasad higieny osobistej
• spożywanie przegotowanej wody pitnej oraz mleka i innych produktów spożywczych po przegotowaniu lub pasteryzacji (uwaga na lód do drinków i sałatki z surowych produktów zwłaszcza podczas wyjazdów do egzotycznych krajów)
• rygorystyczny nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad ujęciami wody, mleczarniami i innymi zakładami przemysłu spożywczego, punktami zbiorowego żywienia, kanalizacją, szambami etc.

Dla zapobiegania WZW typu A bardzo istotne znaczenie mają także szczepienia profilaktyczne odpowiednimi szczepionkami skierowanymi przeciwko wirusowi HAV.

Dla zapobiegania WZW powodowanego przez wirusy HBV oraz HDV (wirusy wnikają do organizmu poprzez dostanie się do krwi) najistotniejsze są:

• stosowanie, o ile to tylko możliwe, podczas wszelkich zabiegów medycznych wyłącznie sprzętu jednorazowego
• sterylizacja przedmiotów wielorazowego użytku w autoklawach
• przestrzeganie we wszelkich placówkach medycznych szczegółowych przepisów dotyczących zapobiegania zakażeniom szpitalny
• stosowanie u dawców krwi, tkanek i narządów oraz kobiet w ciąży obowiązkowych badań mających na celu wykrycie osób zakażonych HBV
• ograniczenie przetaczania krwi i preparatów krwiopochodnych do przypadków absolutnie koniecznych
• unikanie przypadkowych, niechronionych kontaktów seksualnych
• unikanie stosowania narkotyków dożylnych

Ryzyko zachorowania na wszczepienne postacie choroby: WZW typu B i WZW typu D można znacznie ograniczyć stosując profilaktycznie odpowiednie szczepionki (wymienione poniżej).
Należy także pamiętać iż istnieją szczepionki skojarzone – przeciwko WZW typu A i typu B.

Jakie są rodzaje wirusowych zapaleń wątroby?

Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A)

Nazwa choroby:	Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Nazwa potoczna:	Żółtaczka pokarmowa
Nazwa łacińska:	Hepatitis viralis A
Nazwa angielska:	Viral hepatitis A
Nazwa niemiecka:	Hepatitis A
Nazwa rosyjska:	Infekcionnyj giepatit A
Drogi zakażenia:	Prawie wyłącznie droga pokarmowa, poprzez spożycie wody, mleka, owoców, małży skażonych kałem osoby chorej. Inne drogi zakażenia (np. przetoczenie krwi) stanowią wybitną rzadkość.
Okres wylęgania:	Od 2 do 6 tygodni
Mechanizm uszkodzenia komórek wątrobowych:	Niszczenie hepatocytów (komórek wątroby) przez mnożącego się wirusa
Różnicowanie i badania diagnostyczne:	Różnicowanie z innymi typami wirusowego zapalenia wątroby dokonuje się na podstawie: Wywiadu uzyskanego od pacjenta (występowanie zachorowań na WZW typu A w otoczeniu) Ostateczne rozpoznanie etiologiczne (przyczynowe) stawiane jest na podstawie badania krwi (wykrycie obecności przeciwciał anty-HAV w klasie IgM)
Przebieg choroby i możliwe skutki / powikłania:	U większości zakażonych łagodny lub zupełnie bezobjawowy (szczególnie u dzieci) Stosunkowo ciężej chorują osoby dorosłe Nie powoduje nosicielstwa Nie występują przewlekłe powikłania ani odległe następstwa
Zasady leczenia:	Ostre WZW typu A podlega administracyjnemu obowiązkowi leczenia szpitalnego. Leczenie trwa od 2 do 12 tygodni, jest zasadniczo leczeniem objawowym (mającym na celu złagodzenie objawów choroby)
Zapobieganie – profilaktyka nieswoista:	mycie rąk oraz stosowanie pozostałych podstawowych zasad higieny osobistej spożywanie przegotowanej wody pitnej oraz mleka i innych produktów spożywczych po przegotowaniu lub pasteryzacji rygorystyczny nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad ujęciami wody, mleczarniami i innymi zakładami przemysłu spożywczego, punktami zbiorowego żywienia, kanalizacją, szambami etc.
Dostępne szczepionki:	AVAXIM (Aventis Pasteur) – dla dzieci >2 roku życia i dorosłych; 2 dawki domięśniowo w odstępie 6-12 miesięcy HAVRIX 720 JUNIOR (SmithKline Beecham) – dla dzieci od 1 do 18 roku życia; 2 dawki w odstępie 6-12 miesięcy HAVRIX 1440 (SmithKline Beecham) – dla dorosłych; 2 dawki domięśniowo w odstępie 6-12 miesięcy VAQTA 25 (Merck Sharp & Dohme) – dla dzieci od 2 do 18 lat; 2 dawki domięśniowo w odstępie 6-18 miesięcy VAQTA 50 (Merck Sharp & Dohme) – dla dorosłych; 2 dawki domięśniowo w odstępie 6 miesięcy Dostępne są również szczepionki skojarzone – patrz szczepienia przeciwko HBV.
Kogo należy szczepić:	Szczepienia zalecane: Dzieci Osoby wyjeżdżające do miejsc o złych warunkach sanitarnych i niskim poziomie higieny Osoby przebywające w dużych skupiskach ludzkich o złych warunkach sanitarnych Pacjenci z innymi przewlekłymi schorzeniami wątroby

Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B)

Nazwa choroby:	Wirusowe zapalenie wątroby typu B
Nazwa potoczna:	Żółtaczka wszczepienna
Nazwa łacińska:	Hepatitis viralis B
Nazwa angielska:	Viral hepatitis B
Nazwa niemiecka:	Hepatitis B
Nazwa rosyjska:	Infekcionnyj giepatit B
Drogi zakażenia:	poprzez kontakt z krwią (w Polsce do 60-80% zakażeń dochodzi w placówkach służby zdrowia; do zakażenia dojść może także u fryzjera, podczas tatuażu, akupunktury, etc.; szczególnie narażone są osoby stosujące narkotyki drogą dożylną – podczas pierwszego roku stosowania narkotyków zakaża się ponad połowa osób) zakażenia okołoporodowe droga płciowa – możliwa, choć ryzyko jest bardzo niewielkie zakażenia wewnątrzrodzinne (mechanizm nie jest do końca wyjaśniony)
Okres wylęgania:	Od 6 tygodni do 6 miesięcy
Mechanizm uszkodzenia komórek wątrobowych:	Objawy chorobowe wywołane są reakcją układu odpornościowego niszczącego zakażone komórki wątrobowe
Różnicowanie i badania diagnostyczne:	Różnicowanie z innymi typami wirusowego zapalenia wątroby dokonuje się na podstawie: Wywiadu uzyskanego od pacjenta (kontakty ze służbą zdrowia, narkotyki dożylne, udokumentowane zakażenie HBV wśród najbliższych członków rodziny) Ostateczne rozpoznanie etiologiczne stawiane jest na podstawie badania krwi (wykrycie obecności antygenu HBs, HBe, przeciwciał anty-HBc w klasie IgM)
Przebieg choroby i możliwe skutki / powikłania:	u większości osób przebieg kliniczny jest bezżółtaczkowy lub w ogóle bez objawów choroby; żółtaczka występuje u około 10-15% zakażonych u około 10% dorosłych i do 90% dzieci zakażonych w pierwszym roku życia rozwija się nosicielstwo lub przewlekłe zapalenie wątroby u około 35% osób z przewlekłym zapaleniem wątroby wystąpi marskość wątroby u osób przewlekle zakażonych HBV istnieje realne ryzyko rozwoju raka wątroby
Zasady leczenia:	Ostre WZW typu B podlega administracyjnemu obowiązkowi leczenia szpitalnego. Leczenie trwa od 2 do 12 tygodni, jest zasadniczo leczeniem objawowym. Przewlekłe zapalenie wątroby typu B leczone jest przy użyciu interferonu alfa. Nie każdy chory może być zakwalifikowany do leczenia, u dorosłych wymagane jest wykonanie biopsji wątroby; ponadto leczenie jest kosztowne, czasem źle tolerowane przez pacjentów, a jego skuteczność nie przekracza 20-40%. W ostatnich latach wprowadzono do leczenia lamiwudynę, lek lepiej tolerowany przez pacjentów.
Zapobieganie – profilaktyka nieswoista:	Wirus WZW typu B jest szczególnie oporny na zwykłe procedury dezynfekcyjne, m.in. nie ulega zniszczeniu choćby pod wpływem wielogodzinnego gotowania; dlatego o ile to tylko możliwe należy stosować sprzęt jednorazowy, a sterylizację przedmiotów wielorazowego użytku przeprowadzać w autoklawie. Szczegółowe przepisy dotyczące zapobiegania zakażeniom szpitalnym, w tym HBV, posiadają wszystkie placówki służby zdrowia i są one zobowiązane do rygorystycznego przestrzegania ich. Obowiązkowym badaniom mającym na celu wykrycie osób zakażonych HBV podlegają dawcy krwi, tkanek i narządów oraz kobiety w ciąży. Należy unikać stosowania narkotyków dożylnych oraz przypadkowych niechronionych kontaktów seksualnych.
Dostępne szczepionki:	ENGERIX B a 10 µg (SmithKline Beecham) – dla dzieci do 15 roku życia; ENGERIX B a 20 µg (SmithKline Beecham) – dla osób od 15 roku życia; H-B-VAX II a 5 µg (Merck Sharp & Dohme) – dla dzieci do 19 lat; H-B-VAX II a 10 µg (Merck Sharp & Dohme) – dla dorosłych; H-B-VAX II a 40 µg (Merck Sharp & Dohme) Zazwyczaj stosuje się 3 dawki szczepionki w różnych schematach, najczęściej 0-1-6 miesięcy. Dostępne są również szczepionki skojarzone: TWINRIX JUNIOR (SmithKline Beecham) – szczepionka przeciwko WZW A i WZW B dla dzieci od 1 do 15 roku życia; 3 dawki, schemat 0-1-6 TWINRIX ADULT (SmithKline Beecham) – szczepionka przeciwko WZW A i WZW B dla osób od 16 roku życia; 3 dawki, schemat 0-1-6 INFANRIX Hep B (SmithKline Beecham) – szczepionka dla dzieci przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (bezkomórkowa) i WZW B; 3 dawki zgodnie z kalendarzem szczepień TRITANRIX (SmithKline Beecham) – szczepionka dla dzieci przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (pełnokomórkowa) i WZW B; 3 dawki zgodnie z kalendarzem szczepień PROCOMVAX (Merc Sharp & Dohme) – szczepionka dla dzieci w wieku od 6 tygodni do 15 miesięcy, przeciwko Haemophilus influenzae typu B i WZW B; 3 dawki zgodnie z kalendarzem szczepień Ponadto w szczególnych przypadkach stosuje się profilaktykę bierną w postaci podawania immunoglobuliny anty-HBs (np. noworodki urodzone przez matki zakażone HBV).
Kogo należy szczepić:	Szczepienia obowiązkowe finansowane z budżetu państwa: Noworodki Młodzież w wieku 14 lat Pracownicy służby zdrowia Studenci medycyny i słuchaczki szkół pielęgniarskich Szczepienia zalecane, finansowane z budżetu państwa: Pacjenci przygotowywani do planowych zabiegów operacyjnych Szczepienia zalecane: Dzieci i młodzież i młodzi dorośli nie objęci dotąd programem szczepień Pacjenci z innymi schorzeniami wątroby Osoby przewlekle chore/często kontaktujące się ze służbą zdrowia Najbliżsi członkowie rodzin osób przewlekle zakażonych HBV Osoby stosujące dożylne środki odurzające Osoby podejmujące ryzykowne kontakty seksualne Osoby podróżujące lub pracujące czasowo na terenach o dużym ryzyku zakażenia wirusem WZW typu A i B.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C)

Nazwa choroby:	Wirusowe zapalenie wątroby typu C
Nazwa potoczna:	Żółtaczka wszczepienna (dawniej: potransfuzyjne WZW non-A non-B
Nazwa łacińska:	Hepatitis viralis C
Nazwa angielska:	Viral hepatitis C
Nazwa niemiecka:	Hepatitis C
Nazwa rosyjska:	Infekcionnyj giepatit C
Drogi zakażenia:	Poprzez przetoczenie krwi i inne kontakty z krwią; do zakażenia dojść może także u fryzjera, podczas tatuażu, akupunktury, etc.; szczególnie narażone są osoby stosujące narkotyki drogą dożylną – podczas pierwszego roku stosowania narkotyków zakaża się ponad połowa osób) zakażenia okołoporodowe droga płciowa – możliwa, choć ryzyko jest b ardzo niewielkie
Okres wylęgania:	Od 2 tygodni do 6 miesięcy
Mechanizm uszkodzenia komórek wątrobowych:	Niszczenie hepatocytów (komórek wątroby) przez mnożącego się wirusa
Różnicowanie i badania diagnostyczne:	Różnicowanie z innymi typami wirusowego zapalenia wątroby dokonuje się na podstawie: Wywiadu uzyskanego od pacjenta (przetoczenia krwi, zabiegi operacyjne, kontakty ze służbą zdrowia, narkotyki stosowane dożylnie) Ostateczne rozpoznanie etiologiczne stawiane jest na podstawie badania krwi (wykrycie obecności przeciwciał anty-HCV, potwierdzenie zakażenia poprzez wykazanie obecności materiału genetycznego wirusa) Interpretacja wyników jest trudna i wymaga konsultacji specjalisty chorób zakaźnych
Przebieg choroby i możliwe skutki / powikłania:	Jest to najłagodniej przebiegająca postać wirusowego zapalenia wątroby, w większości przypadków przebieg jest zupełnie bezobjawowy 85% osób zakażonych rozwija przewlekłe zapalenie wątroby Około 20% chorych na przewlekłe zapalenie wątroby typu C rozwinie marskość wątroby – po 20-30 latach trwania zakażenia Zakażenie wirusem C zapalenia wątroby jest również czynnikiem ryzyka raka wątroby.
Zasady leczenia:	Ostre WZW typu C podlega administracyjnemu obowiązkowi leczenia szpitalnego, jednak jest rzadko rozpoznawane. Leczenie trwa od 2 do 12 tygodni, jest zasadniczo leczeniem objawowym. Przewlekłe zapalenie wątroby typu C leczone jest przy użyciu interferonu alfa i ribaviriny. Nie każdy chory może być zakwalifikowany do leczenia, u dorosłych wymagane jest wykonanie biopsji wątroby; ponadto leczenie jest kosztowne, czasem źle tolerowane przez pacjentów, a jego skuteczność nie przekracza 25-40%.
Zapobieganie – profilaktyka nieswoista:	Przetoczenia krwi i preparatów krwiopochodnych należy ograniczyć do przypadków absolutnie koniecznych; należy stosować sprzęt jednorazowy, a sterylizację przedmiotów wielorazowego użytku przeprowadzać w autoklawie. Szczegółowe przepisy dotyczące zapobiegania zakażeniom szpitalnym, w tym HCV, posiadają wszystkie placówki służby zdrowia i są one zobowiązane do rygorystycznego przestrzegania ich. Obowiązkowym badaniom mającym na celu wykrycie osób zakażonych HCV podlegają dawcy krwi, tkanek i narządów. Należy unikać stosowania narkotyków dożylnych oraz przypadkowych niechronionych kontaktów seksualnych.
Dostępne szczepionki:	Brak; prace nad szczepionką są niezwykle trudne i wciąż znajdują się na początkowym etapie.

Wirusowe zapalenie wątroby typu D (WZW D)

Nazwa choroby:	Wirusowe zapalenie wątroby typu D
Nazwa potoczna:	Żółtaczka wszczepienna D
Nazwa łacińska:	Hepatitis viralis D
Nazwa angielska:	Viral hepatitis D
Nazwa niemiecka:	Hepatitis D
Nazwa rosyjska:	Infekcionnyj giepatit D
Występowanie	Występuje głównie w basenie Morza Śródziemnego; w Polsce zakażenie HDV rozpoznawane jest sporadycznie, choćby w grupie narkomanów stosujących dożylne środki odurzające.
Drogi zakażenia:	Poprzez przetoczenie krwi i inne kontakty z krwią; do zakażenia dojść może także u fryzjera, podczas tatuażu, akupunktury, itp.; szczególnie narażone są osoby stosujące narkotyki drogą dożylną.
Mechanizm uszkodzenia komórek wątrobowych:	Konieczne jest współistnienie zakażenia wirusem B
Różnicowanie i badania diagnostyczne:	Różnicowanie z innymi typami wirusowego zapalenia wątroby dokonuje się na podstawie badania krwi (wykrycie obecności przeciwciał anty-HDV)
Przebieg choroby i możliwe skutki / powikłania:	W przypadku jednoczasowego równoczesnego zakażenia HBV i HDV (tzw. koinfekcja) dochodzi do WZW o szczególnie ciężkim przebiegu, jednak często kończącego się wyzdrowieniem i eliminacją obu wirusów W przypadku zakażenia HDV u osoby uprzednio przewlekle zakażonej HBV (tzw. superinfekcja) dochodzi do istotnego zaostrzenia się przewlekłego zapalenia wątroby
Zasady leczenia:	Ostre WZW typu D podlega administracyjnemu obowiązkowi leczenia szpitalnego. Leczenie trwa od 2 do 12 tygodni, jest zasadniczo leczeniem objawowym. Przewlekłe zapalenie wątroby typu D leczone jest przy użyciu interferonu alfa. Nie każdy chory może być zakwalifikowany do leczenia, wymagane jest wykonanie biopsji wątroby; ponadto leczenie jest kosztowne, źle tolerowane przez pacjentów, a jego skuteczność nie przekracza 20-40%. W ostatnich latach wprowadzono do leczenia lamiwudynę, lek lepiej tolerowany przez pacjentów
Zapobieganie – profilaktyka nieswoista:	O ile to tylko możliwe należy stosować sprzęt jednorazowy, a sterylizację przedmiotów wielorazowego użytku przeprowadzać w autoklawie. Szczegółowe przepisy dotyczące zapobiegania zakażeniom szpitalnym, posiadają wszystkie placówki służby zdrowia i są one zobowiązane do rygorystycznego przestrzegania ich. Obowiązkowym badaniom mającym na celu wykrycie osób zakażonych podlegają dawcy krwi, tkanek i narządów oraz kobiety w ciąży. Należy unikać stosowania narkotyków dożylnych oraz przypadkowych niechronionych kontaktów seksualnych.
Dostępne szczepionki:	Jak w HBV

Wirusowe zapalenie wątroby typu E (WZW E)

Nazwa choroby:	Wirusowe zapalenie wątroby typu E
Nazwa potoczna:	Żółtaczka pokarmowa E (dawniej: pokarmowe WZW non-A non-B
Nazwa łacińska:	Hepatitis viralis E
Nazwa angielska:	Viral hepatitis E
Nazwa niemiecka:	Hepatitis E
Nazwa rosyjska:	Infekcionnyj giepatit E
Występowanie	Azja Południowo-Wschodnia; jak dotąd w Polsce nie stwierdzono występowania zakażeń HEV.
Drogi zakażenia:	Prawie wyłącznie droga pokarmowa, poprzez spożycie wody, mleka, owoców, małży skażonych kałem osoby chorej. Inne drogi zakażenia (np. przetoczenie krwi) stanowią wybitną rzadkość.
Okres wylęgania:	Od 2 do 6 tygodni
Mechanizm uszkodzenia komórek wątrobowych:	Niszczenie hepatocytów (komórek wątroby) przez mnożącego się wirusa
Różnicowanie i badania diagnostyczne:	Różnicowanie z innymi typami wirusowego zapalenia wątroby dokonuje się na podstawie badania krwi (wykrycie obecności przeciwciał anty-HEV,
Przebieg choroby i możliwe skutki / powikłania:	U większości zakażonych łagodny lub zupełnie bezobjawowy (szczególnie u dzieci) Stosunkowo ciężej chorują osoby dorosłe Nie powoduje nosicielstwa Nie występują przewlekłe powikłania ani odległe następstwa Zwraca uwagę wysoki odsetek zgonów u kobiet w ciąży
Zasady leczenia:	Ostre WZW typu E podlega administracyjnemu obowiązkowi leczenia szpitalnego. Leczenie trwa od 2 do 12 tygodni, jest zasadniczo leczeniem objawowym (mającym na celu złagodzenie objawów choroby)
Zapobieganie – profilaktyka nieswoista:	mycie rąk oraz stosowanie pozostałych podstawowych zasad higieny osobistej spożywanie przegotowanej wody pitnej oraz mleka i innych produktów spożywczych po przegotowaniu lub pasteryzacji rygorystyczny nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad ujęciami wody, mleczarniami i innymi zakładami przemysłu spożywczego, punktami zbiorowego żywienia, kanalizacją, szambami etc.
Dostępne szczepionki:	Brak