Odpowiedzialność za realizację tego procesu w dużej mierze spoczywa na szkole jako środowisku wychowawczym. Program określa działania, które systemowo angażują całe środowisko szkolne (kadrę pedagogiczną, pracowników administracji i obsługę szkoły. Działania te są opracowywane, wdrażane i ewaluowane zgodnie z zasadami określonymi przez prawo. Formy działań wychowawczych, profilaktycznych, edukacyjnych oraz informacyjnych przewidziane do realizacji zarówno na poszczególnych przedmiotach, jak i godzinach do dyspozycji wychowawcy powinny być zgodne z Rozporządzeniem MEN z 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii, z uwzględnieniem jego nowelizacji z dnia 22 stycznia 2018 r. (tekst jedn. DU 2020, poz. 1449). W przytoczonych rozporządzeniach podkreślono, iż szkoła/placówka podejmuje działania wykorzystując przeprowadzoną diagnozę w zakresie zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych, która dotyczy uczniów/wychowanków, rodziców/opiekunów, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły/placówki. Działania te powinny być uwzględnione w programie wychowawczo-profilaktycznym.
Wybrane działania: działalność wychowawcza
Prowadzenie działań z zakresu promocji zdrowia oraz wspomaganie ucznia i wychowanka w jego rozwoju:
- współpraca z rodzicami/opiekunami w celu budowania postawy prozdrowotnej i zdrowego stylu życia;
- kształtowanie hierarchii systemu wartości, w którym zdrowie należy do jednych z najważniejszych wartości w życiu;
- promowanie zdrowego stylu życia (ogólne działania profilaktyczne wobec najbardziej powszechnych problemów współczesnej młodzieży, np. siecioholizm, sekty, narkotyki);
- kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole; budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych;
- wzmacnianie kompetencji wychowawczych nauczycieli i wychowawców oraz rodziców lub opiekunów;
- rozwijanie i wspieranie działalności wolontarystycznej.
Wybrane działania: działalność edukacyjna
Stałe poszerzanie i ugruntowywanie wiedzy i umiejętności z zakresu promocji zdrowia i zdrowego stylu życia:
- poszerzenie wiedzy rodziców/opiekunów, nauczycieli i wychowawców na temat schematy rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania substancji psychoaktywnych, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach;
- rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów, w tym kształtowanie u uczniów umiejętności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji, krytycznego myślenia i decyzji w sytuacjach trudnych;
- doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie profilaktyki używania substancji psychoaktywnych, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego wieku rozwojowego.
Wybrane działania: działalność informacyjna
Dostarczanie rzetelnych i aktualnych informacji na temat zagrożeń i rozwiązywania problemów związanych z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych. Informacje dotyczą:
- sposobów prowadzenia działań wychowawczych i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używaniu substancji psychoaktywnych;
- oferty pomocy specjalistycznej;
- konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii;
- konsekwencji zachowań ryzykownych;
- obowiązujących w szkole procedur postępowania nauczycieli i wychowawców, metod współpracy szkoły z policją w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu uczniów.
Wybrane działania: działalność profilaktyczna
Realizowanie działań z zakresu profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej:
- realizacja programów profilaktycznych i promujących zdrowie psychiczne;
- rozwijanie zainteresowań, pasji i uzdolnień uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną) w ramach zajęć edukacyjnych oraz przygotowanej oferty zajęć pozalekcyjnych;
- kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych i innych środków zagrażających zdrowiu i życiu ucznia, niosących ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego i psychicznego oraz jego otoczenia społecznego;
- doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów zachowań ryzykownych.
