W MRPiPS realizowane są prace nad projektem nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Obecny system orzecznictwa lekarskiego w ZUS został ukształtowany przepisami prawa przyjmowanymi w innych realiach społecznych, gospodarczych, organizacyjnych i prawnych. Projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw przewiduje kompleksową reformę orzecznictwa lekarskiego w ZUS.
Ma on cztery zasadnicze cele:
1. Stworzenie jednolitej, kompleksowej regulacji wykonywania przez ZUS zadań z zakresu orzecznictwa lekarskiego dla celów ustalania praw do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz dla innych celów.
2. Stworzenie regulacji postępowania orzeczniczego, która gwarantowałaby szybkie, sprawne i terminowe wydanie orzeczenia.
3. Stworzenie warunków do zapewnienia pełnej obsady kadrowej orzecznictwa lekarskiego w ZUS.
4. Zapewnienie optymalnego wykorzystania kadry orzeczniczej ZUS.
Ponadto, projekt zmierza do wprowadzenia szeregu drobnych zmian porządkujących działalność ZUS w sferze kontroli schematy orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich, a także kontroli schematy wykorzystywania zwolnień lekarskich przez ubezpieczonych. Kontekstem ich wprowadzenia jest planowana reforma ubezpieczenia chorobowego, która przewiduje wypłacanie przez ZUS zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy z powodu choroby.
W zakresie zasad zatrudniania, wynagradzania oraz kwalifikacji wymaganych od lekarzy orzekających w ZUS proponuje się:
1) lekarze orzecznicy będą mogli według wyboru wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej. Główny lekarz orzecznik, naczelny lekarz ZUS oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę;
2) wprowadzenie regulacji, zgodnie z którymi zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego lekarzy orzecznictwa lekarskiego zatrudnionych na podstawie umowy o pracę zostaną określone w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w rozporządzeniu wydanym na podstawie przepisów tej ustawy przez ministra adekwatnego do spraw zabezpieczenia społecznego.
3) wprowadzenie możliwości zatrudniania poza lekarzami specjalistami również lekarzy nieposiadających tytułu specjalisty. Proponuje się, by w sprawach o rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej w zakresie profilu narządu ruchu orzeczenia mogły być wydawane przez fizjoterapeutów, a w sprawach, w których ustala się niezdolność do samodzielnej egzystencji, przez pielęgniarki i pielęgniarzy.
Dodatkowo, w celu uelastycznienia i ulepszenia pracy lekarza orzecznika proponuje się wdrożenie nowego modelu organizacji pracy lekarza, w którym lekarz orzekający będzie wspierany przez asystenta medycznego w czynnościach technicznych i administracyjnych. Proponuje się, aby zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji orzeczenia były wydawane jednoosobowo. Aktualnie w pierwszej instancji orzeczenie wydawane jest jednoosobowo przez lekarza orzecznika, a w drugiej – przez komisję lekarską w składzie trzyosobowym. Proponowane rozwiązanie umożliwi efektywne wykorzystanie kadr medycznych.
Ustawa przewiduje doprecyzowanie i uszczegółowienie reguł postępowania związanego z wydaniem orzeczenia w kontekście wprowadzanych zmian w organizacji orzecznictwa oraz dalszej elektronizacji procesu orzekania, w tym zwiększenia wykorzystania narzędzi informatycznych we współpracy z podmiotami uczestniczącymi w postępowaniach związanych z wydawaniem orzeczeń.
W projektowanej regulacji szczegółowo został opisany zakres i środki nadzoru nad orzecznictwem lekarskim sprawowanym przez prezesa ZUS za pośrednictwem naczelnego lekarza ZUS, w tym w szczególności uprawnienia do kontroli wydawanych orzeczeń pod względem ich zgodności ze stanem faktycznym, zasadami orzekania, zebranymi dokumentami oraz z przepisami dotyczącymi orzekania dla celów ustalania uprawnień do świadczeń.
Dodatkowym elementem projektu, związanym z planowaną reformą ubezpieczenia chorobowego, która przewiduje wprowadzenie zasady, iż zasiłki chorobowe wypłacane są ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od pierwszego dnia niezdolności do pracy z powodu choroby, są zmiany związane z kontrolą schematy orzeczeń o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich. Z tego powodu w projekcie przewiduje się doprecyzowanie przepisów dotyczących kompetencji ZUS w tym zakresie oraz wprowadzenie mechanizmów zwiększających efektywność tej kontroli, w tym dotyczących przesłanek cofnięcia upoważnienia do wystawiania zaświadczeń lekarskich.
Jednocześnie w projekcie proponuje się uszczegółowienie przesłanek, w których ubezpieczony traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia lekarskiego.
Projektowane regulacje nie dotyczą zmian w zakresie zasad orzekania i pozostają bez wpływu na określone w obowiązujących przepisach prawa warunki ustalania prawa do świadczeń.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2024.
Oprac. jotka/, fot. pixabay.com
Data publikacji: 14.08.2024 r.
