Często mówi się, iż ciało pamięta traumę. Co to adekwatnie oznacza? Naukowcy z Uniwersytetu w Oklahomie sprawdzili, jakie ślady biologiczne pozostawia przeżyta trauma.
Trauma – jakie ma konsekwencje? Przeżycie traumy
Postanowiono zbadać konsekwencje traumy i to, czy w jakiś sposób zostawia ona ślad w ciele. W badaniu udział wzięło 60 osób dorosłych, które przeżyły zamach bombowy w Oklahoma City w 1995 roku. W wyniku ataku zginęło 168 osób, w tym 19 dzieci, a ponad 680 zostało rannych. Grupę kontrolną stanowiły 23 osoby, które nie były narażone na bezpośredni ani pośredni wpływ wydarzenia. Oznacza to, iż nie miały krewnych ani znajomych wśród ofiar. Wszyscy uczestnicy byli ogólnie zdrowi i nie przyjmowali leków mogących wpłynąć na wyniki badań.
CZYTAJ TAKŻE: Czy zaburzenia hormonalne mogą powodować depresję?
Jak trauma wpływa na organizm?
Celem badania było porównanie obu grup pod względem reaktywności układu sercowo-naczyniowego oraz biomarkerów stresu. W tym celu od uczestników pobrano poranne próbki śliny w celu oznaczenia poziomu kortyzolu – hormonu stresu. Dodatkowo pobrano próbki krwi na czczo w celu oznaczenia stężenia interleukin 1β i 2R. Są to substancje, których poziom może wzrastać w odpowiedzi na stres.
Reaktywność fizjologiczna została oceniona poprzez pomiar tętna i ciśnienia krwi w trzech fazach (przed, w trakcie i po rozmowie na temat zamachu). Pozwoliło to na ocenę odpowiedzi organizmu na stresujące wspomnienia związane z traumatycznym wydarzeniem.
Uczestników poddano także ocenie psychologicznej obejmującej wywiady kliniczne oraz standaryzowane kwestionariusze. Miały one na celu identyfikację objawów traumy (w tym zespołu stresu pourazowego) oraz depresji.
Ciało pamięta traumę? Wyniki badania
U osób, które przeżyły traumę (zamach bombowy), stwierdzono istotne różnice w biologicznych wskaźnikach stresu w porównaniu z grupą kontrolną. Obejmowały one m.in. podwyższony poziom interleukiny IL-1β – markera procesów zapalnych nasilających się pod wpływem stresu – oraz obniżony poziom interleukiny IL-2R, pełniącej funkcję przeciwzapalną. Ponadto u osób badanych zaobserwowano niższe stężenie kortyzolu, co może świadczyć o długoterminowym osłabieniu osi stresu (tzw. „wyczerpaniu” układu stresowego). Reakcja fizjologiczna, mierzona zmianami tętna i ciśnienia krwi podczas ekspozycji na stresujące wspomnienia, była również osłabiona. Wskazuje to na zmniejszoną reaktywność układu sercowo-naczyniowego osób, które przeżyły traumę.
Co istotne, średni poziom objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD) nie różnił się istotnie między grupami. Okazało się jednak, iż osoby, które przeżyły traumę, subiektywnie oceniały swoje ogólne samopoczucie jako gorsze.
CZYTAJ TAKŻE: Poziom kortyzolu we włosach jest skorelowany z uwagą w ADHD
Zmiany biologiczne po doświadczeniu traumy
Uzyskane wyniki sugerują, iż obserwowane zmiany biologiczne mogą stanowić uogólnioną, długofalową odpowiedź organizmu na ekstremalne doświadczenie traumatyczne. Co ciekawe, zjawisko to występuje niezależnie od obecnych objawów psychicznych. Innymi słowy, nawet jeżeli dana osoba nie wykazuje klinicznych oznak zaburzeń psychicznych, jej organizm może przez cały czas przejawiać fizjologiczne konsekwencje przebytej traumy.
Z tego względu autorzy badania podkreślają konieczność dalszego, długoterminowego monitorowania tej populacji, aby lepiej zrozumieć potencjalne powiązania między biomarkerami stresu a stanem zdrowia psychicznego i fizycznego w przyszłości.
