Uzależnienie od internetu – czym jest i jak wygląda leczenie?

W dobie powszechnego dostępu do globalnej sieci internetowej, niezwykle częstym problemem jest uzależnienie od internetu. Nałogowe surfowanie po sieci może doprowadzić do poważnych zaburzeń, które stanowią realne zagrożenie dla zdrowia. Po czym rozpoznać siecioholizm? Jak leczyć uzależnienie od internetu?

Czym jest syndrom IAD?

Internet Addiction Disorder polega na nieuzasadnionej potrzebie przebywania w sieci i korzystania z internetu, która z czasem przeradza się w niezdrowy i niekontrolowany przymus. Syndrom IAD jest przykładem uzależnienia behawioralnego, podobnie jak nałogowy hazard czy seksoholizm. Patologiczne korzystanie z internetu, zwane też cybernałogiem czy siecioholizmem, ma wyjątkowo negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i społeczne osób uzależnionych. Warto też wiedzieć, iż istnieją określone modele zachowania i czynniki ryzyka, które potęgują szansę rozwoju uzależnienia od internetu.

Siecioholizm – przyczyny

Trudno wskazać konkretne przyczyny siecioholizmu, zdecydowanie częściej mowa o predyspozycjach czy też skłonnościach do uzależnień. Większe szansę pojawienia się nałogowego korzystania z internetu mają osoby o niskiej samoocenie, pozbawione pewności siebie, niejednokrotnie nieśmiałe i wrażliwe emocjonalnie. W wielu przypadkach syndrom IAD idzie w parze z nieumiejętnością radzenia sobie ze stresem czy krytyką. Wówczas internet służy jako narzędzie do stworzenia zupełnie nowego wizerunku. Przeważnie pozbawionego tych cech, które stanowią kompleksy osoby uzależnionej.

Uzależnienie od internetu może iść w parze z szeregiem innych kwestii, które niekoniecznie dotyczą pewności siebie. Siecioholizm to także częsty problem osób przejawiających skłonności do problemów emocjonalnych, odczuwających potrzebę dominacji nad innymi, czy też mających trudność z nawiązywaniem zdrowych relacji międzyludzkich.

Niejednokrotnie uzależnieniu od sieci towarzyszy introwertyzm i wycofanie społeczne. Nałogowe przebywanie w sieci może przebiegać wraz z zespołem Hikikomori – skrajnym wycofaniem czy też depresją współczesnego typu, co oznacza życie osób zostaje ograniczone wyłącznie do przebywania we własnym domu.

Niekiedy nałóg może być rezultatem nadmiernej nudy. Osoby bez pasji i pozbawione interesujących zajęć decydują się na długotrwałe przebywanie w sieci, aby doznać odskoczni od codzienności. Często wirtualna rzeczywistość stanowi sposób na ucieczkę niedogodnościami, które są powiązane z problemami w życiu zawodowym lub prywatnym.

Warto też nadmienić, iż uzależnienie od internetu może być efektem niewłaściwych metod wychowawczych. Nałogowe przebywanie w sieci jest częstym problemem wśród dzieci, które wykorzystują urządzenia elektroniczne jak komputer czy tablet w celu alternatywy dla tradycyjnych form rozrywki np. czytania książek czy zabawy z rówieśnikami.

Rodzaje uzależnienia od internetu

Syndrom IAD może przybierać różnorodne postaci, które różnią się od siebie pobudkami do przesadnego korzystania z internetu i nałogowego przebywania w sieci. U części osób jest to uzależnienie stanowi przejaw erotomanii, która w tym przypadku oznacza kompulsywne korzystanie np. internetowej pornografii czy serwisów oferujących usługi erotyczne. Z drugiej strony istnieje też termin socjomanii internetowej, która wiąże się z nałogowym użytkowaniem np. czaterii, mediów społecznościowych czy też stron pozwalających na komunikowanie się z innymi osobami.

Uzależnienie od internetu może przybierać też formę infoholizmu, co oznacza nieustanne odczuwanie potrzeby dostępu do wiadomości internetowych. Ta forma siecioholizmu jest w pewnym stopniu podobna do syndromu FOMO – patologicznego lęku przed wypadnięciem z obiegu informacyjnego i przeoczeniu istotnych newsów np. z życia znajomych lub świata.

Siecioholizm może także dotyczyć m.in. hazardu internetowego, nałogowego oglądania filmów, grania w gry online czy też udzielania się na grupach dyskusyjnych.

Uzależnienie od internetu – objawy

• Zaburzenia koncentracji.
• Brak zainteresowań poza internetem.
• Zaniedbywanie codziennych obowiązków.
• Odczuwanie lęku i dyskomfortu przy dłuższej absencji w sieci.
• Brak samokontroli w zakresie spędzania wolnego czasu przed komputerem i internetem.
• Pogorszenie samopoczucia – od rozdrażnienia i agresji po obniżenie nastroju oraz przejawy zachowania depresyjnego.
• Symptomy somatyczne np. bezsenność, ból i zawroty głowy, sztywność i ból pleców oraz szyi, zespół suchego oka, spadek libido.
• Niezdolność do stworzenia i prowadzenia typowego życia społecznego. Problem ten tyczy się zarówno sfery rodzinnej, jak i kontaktów towarzyskich.
• Podporządkowywanie czasu, obowiązków i wszystkich innych kwestii codziennego życia pod konieczność skorzystania zaspokojenia codziennej dawki internetu.

Siecioholizm odznacza się także symptomami typowymi dla innych form uzależnienia. Mowa tu o m.in. osłabionej woli, braku energii i fizycznym wyniszczeniu, narastającym spadku tolerancji na działanie innych bodźców dostarczających przyjemności, czy też samookłamywaniu się na rzecz nałogu.

Jak leczyć uzależnienie od internetu?

Tak jak i z innymi uzależnieniami, tak samo i syndrom IAD jest początkowo trudny do zaakceptowania przez osobą chorą. Przeważnie osoby uzależnione bagatelizują sygnały i sugestie dotyczące nałogowego korzystania z sieci. W wielu przypadkach decyzja o rozpoczęciu leczenia następuje wówczas, gdy nałóg powoduje duże problemy w codziennym życiu np. utratę pracy, długi, odejście partnera, hospitalizację z powodu fizycznego wyniszczenia organizmu.

Leczenie uzależnienia od internetu jest ciężkie z uwagi na fakt, iż komunikatory i media społecznościowe stały się nieodzownym elementem codzienności. Z tego też powodu głównym zadaniem terapii jest nauka osób uzależnionych samokontroli w zakresie użycia sieci internetowej. Dlatego podstawą leczenia jest psychoterapia, która ułatwi wyrobienie zupełnie nowych i zdrowych nawyków dotyczących codziennego funkcjonowania oraz korzystania z internetu.

Terapia uzależnienia od internetu

Osoby poszukujące wsparcia w leczeniu siecioholizmu mogą skorzystać z pomocy dr Lidii Godzwoń. To psycholog, pedagog i psychoterapeuta, która specjalizuje się w pomocy osobom zmagającym się z nałogowym i niekontrolowanym przebywaniem w internecie. Oferuje pomoc osobom uzależnionym oraz ich najbliższym, którzy są uczestnikami i ofiarami destrukcyjnego nałogu. Terapia jest realizowana stacjonarnie w Krakowie oraz online, co pozwala na wsparcie osób z pozostałych zakątków kraju. Zachęcamy do kontaktu i rezerwacji terminów spotkań.

Bibliografia:

1. Gul, Ahmet, and Hesna Gul. “Sluggish cognitive tempo (Cognitive Disengagement Syndrome) symptoms are more associated with a higher risk of internet addiction and internet gaming disorder than ADHD symptoms: a study with medical students and resident doctors.” Research in Developmental Disabilities 139 (2023): 104557.
2. Kuskowski, Mariusz. “Terapia przez zabawę i zajęcie, jako formy niwelowania fonoholizmu i siecioholizmu.” Disputationes Scientificae Universitatis Catholicae in Ružomberok 21.3 (2021): 51-64.
3. Michalczyk, Anna. “Poczucie samotności iobniżony poziom samooceny w kontekście ryzyka uzależnienia od internetu wśród słyszących i niesłyszących adolescentów.” Studia Paedagogica Ignatiana 26.2 (2023): 223-245.
4. Moskalenko, O. L., S. Yu Tereshchenko, and E. V. Kasparov. “Internet addiction: diagnosis criteria and methods.” International Journal of Advanced Studies in Medicine and Biomedical Sciences 1 (2022): 17-22