Ustalanie celu
Zwykle na pierwszej sesji następuje ustalanie celu. Coach identyfikuje go oraz oczekiwane efekty coachingu i potwierdza je z klientem. O tym, jak przeprowadzić taką identyfikację, rozmawiam z Robertem Łężakiem, akredytowanym Mentorem i Coachem EMCC, który od 22 lat uczy zawodu w Norman Benett Academy.
Wyznaczenie celu, pokonanie drogi do jego osiągnięcia oraz wyciąganie wniosków w trakcie tej drogi to istotne elementy procesu coachingowego. Dlaczego to jest takie ważne?
R.Ł.: Ponieważ, kiedy klient myśli o sesji coachingowej, zaczyna myśleć o celu, który ma zamiar zrealizować. jeżeli go ustali, zastanawia się, co może teraz z nim zrobić. Jakie dalsze kroki podjąć?
Czy potrzebuje czyjejś pomocy, czy może sam jest w stanie sobie z nim poradzić?
Jeśli klient ma sporo doświadczenia i silne przekonanie, iż jest w stanie sam tego dokonać, realizuje swoje zamierzenie. Wystarczy, iż określi, jakie kroki powinien przejść, by cel osiągnąć, i weźmie się do działania. jeżeli jednak nie do końca wie, od czego zacząć, szuka pomocy na zewnątrz. Czasem zwraca się z tym do znajomego lub przyjaciela, czasem do przełożonego lub mentora, a czasem do coacha.
Zrozumienie tego, jaki naprawdę mamy cel, co jest dla nas kluczowe, nie zawsze jest takie oczywiste. Czy tak?
R.Ł.: Czasem to, co ujmujemy w słowa, okazuje się niespójne z tym, czego oczekujemy. Często mówimy o jednym, a chcemy zupełnie czegoś innego. Dopiero po próbach udzielenia odpowiedzi na kilkanaście pytań zbliżamy się do zdefiniowania prawdziwego celu, który, jak się często okazuje, był głęboko ukryty choćby przed nami samymi. Zdarza się, iż klient przychodzi ze wstępnie sformułowanym celem. Nierzadko jednak okazuje się, iż po dłuższej rozmowie zmienia jego formułę lub dodaje cele pośrednie. Badania niepodważalnie pokazują, iż już sam proces wyznaczania celu ukierunkowuje uwagę na ten cel i dlatego pozytywnie wpływa na nasze zachowania i motywację, z jaką dążymy do osiągnięcia upragnionego rezultatu.
Jak to jest, iż na każdej sesji pracuje się z tym samym celem?
R.Ł.: Żeby to dobrze wyjaśnić, w odpowiedzi posłużyłem się metaforą rzeki i jej dopływów. Załóżmy, iż dla pewnego klienta celem głównym: end goal, jak określa to John Whitmore (J. Whitmore, Coaching for performance: GROWing People, Performance and Purpose, Boston 2002), który ma zamiar osiągnąć na dziesiątej sesji coachingu, jest „bycie bardziej pewnym siebie”. Startując z punktu zero, klient oczekuje, iż po odbyciu dziesięciu sesji osiągnie odpowiedni stan pewności siebie. Na początku procesu klient powinien określić wskaźniki i parametry, według których pozna, iż osiągnął cel – w jaki sposób będzie się czuł, zachowywał, myślał o świecie i o samym sobie. Na każdej z sesji pracujemy z różnymi podcelami („performance goals” według Johna Whitmore’a), które wspierają cel główny jak np.:
- KONSEKWENCJA
- PLANOWANIE
- ZARZĄDZANIE CZASEM
- DYSCYPLINA
- WYSTĄPIENIA PUBLICZNE
Czyli na główny cel zwykle składa się kilka pomnniejszych?
R.Ł.: Nawiązując do mojej metafory, to wszystko są „dopływy” głównego nurtu, czyli celu głównego, które mają za zadanie go wspierać. jeżeli podczas którejś z sesji klient zakomunikuje, iż chce tego dnia pracować z celem „polepszenie relacji z teściową”, warto sprawdzić, czy ten cel wspiera cel główny, jakim jest „większa pewność siebie”. Ważne jest, żeby klient dobrze zrozumiał relację pomiędzy wybranym celem głównym a pojawiającymi się po drodze podcelami. Jest to ważne, ponieważ w czasie pracy coachingowej pilnujemy tego, aby dotarł on do celu jak najszybszą drogą, a także by nie zbaczał z obranego kursu.
Musimy także pamiętać, iż pod koniec cyklu sesji będziemy rozliczani z osiągnięcia celu głównego. Dopuszczamy możliwość, iż cel główny ulegnie zmianie w trakcie trwania procesu. Tak się zdarza. Ważne jednak, aby klient został o tej zmianie poinformowany przez coacha i aby był jej w pełni świadomy. Coach odpowiada za proces, a klient odpowiada za cel. Zgodnie z tą zasadą musimy uświadomić klienta, iż zmienia on początkowe założenia, i uzyskać od niego akceptację tej zmiany.
Podsumujmy zatem rolę coacha w procesie ustalania celu.
R.Ł.:
Coach powinien wspierać klienta w dotarciu do założonego przez niego celu. To kompetencja, która wymaga od coacha umiejętności ukierunkowania klienta na wynik i działanie. Pamiętajmy o tym, iż potrzebujemy pomóc klientowi w wyjaśnieniu i przeanalizowaniu pożądanych rezultatów oraz w ustaleniu odpowiednich celów.
Zadaniem coacha jest też upewnienie się, czy istnieje spójność pomiędzy celami klienta a sytuacją, w jakiej się on znajduje. Musimy zadbać o to, by szukał rozwiązań i wybierał takie, które doprowadzają go do celu. Kolejnym krokiem jest to, by mógł samodzielnie podążać dalej w procesie własnego rozwoju.
