TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Urografia jest to obrazowa metoda badania nerek oraz dróg wyprowadzających mocz dzięki wprowadzonych do organizmu środków cieniujących, które silniej niż otaczające tkanki pochłaniają promieniowanie rentgenowskie. Użyte środki cieniujące, po dożylnym wprowadzeniu do krwiobiegu, są gwałtownie usuwane przez nerki. W trakcie naświetlania promieniami rentgenowskimi na ekranie monitora ukazuje się obraz będący skutkiem wydzielania, a następnie wydalania, środka cieniującego w układzie moczowym. Istnieje możliwość zarejestrowania tego obrazu w dowolnym momencie na kliszy rentgenowskiej.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Za pomocą tego badania można określić dokładnie wielkość, kształt i położenie nerek i ocenić prawidłowość układu kielichowo-miedniczkowego. Badanie jest również pomocne w ustaleniu istnienia kamienia lub kamieni w układzie kielichowo-miedniczkowym lub w drogach wyprowadzających mocz. Badaniem tym można również ocenić skutki obecności kamienia lub kamieni w układzie moczowym. dzięki urografii można również stwierdzić istnienie torbieli lub guzów nerek. Na jej podstawie dokonuje się także oceny stopnia zalegania moczu w pęcherzu moczowym (np. w przypadku znacznego przerostu gruczołu krokowego).
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
- Kamica nerkowa.
- Torbiele i guzy nerek.
- Wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.
- Gruźlica nerek.
- Choroby gruczołu krokowego.
- Choroby pęcherza moczowego.
- Cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek.
- Urazy nerek.
- Nadciśnienie tętnicze.
- Przygotowanie do biopsji nerki.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Wieczorem w dniu poprzedzającym badanie powinno się doprowadzić do wypróżnienia (jeśli to konieczne przy pomocy lewatywy). Badanie powinno być wykonane u pacjentów pozostających na czczo. Są to niezbędne warunki dla uzyskania lepszych obrazów ponieważ w innym przypadku nerki i drogi moczowe mogą być przesłonięte przez gazy lub kał zalegające w jelitach. U pacjentów odwodnionych podaje się dodatkowe ilości płynów w postaci infuzji dożylnych w przeddzień lub w dniu badania. U osób wykazujących skłonności do uczuleń badanie wykonuje się pod osłoną leków przeciwuczuleniowych oraz nierzadko w obecności anestezjologa.
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Lekarz prowadzący określa zakres koniecznych badań dodatkowych zwłaszcza oceniających wydolność krążenia oraz funkcje nerek. Konieczne jest określenie stężenia kreatyniny w surowicy. Niezbędne jest także dokonanie oceny stanu nawodnienia chorego oraz wykluczenie schorzeń stanowiących przeciwwskazanie do wykonania urografii np. szpiczak mnogi.
OPIS BADANIA
Pacjent do badania układa się w pozycji na wznak. Niekiedy w trakcie wykonywania badania wykonujący je lekarz zaleca przyjęcie innej pozycji np. na lewym boku. Lekarz prowadzący podaje dożylnie (najczęściej do żyły w dole łokciowym) substancję cieniującą (kontrast) w ilości będącej wynikiem przeliczenia na jednostkę masy ciała. Najczęściej używanym środkiem cieniującym jest uropolina zawierająca związki jodu. Przed podaniem kontrastu wykonuje się tzw. puste zdjęcie przeglądowe, a po zaaplikowaniu środka kontrastowego wykonuje się kolejne zdjęcia, najczęściej w 5, 10, 25, i 60 minucie badania. W razie potrzeby (np.w przypadku stwierdzenia bloku odpływu moczu) badanie można przedłużyć do kilku lub kilkunastu godzin. Można również podać w tym czasie dodatkową ilość środka kontrastowego. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu z dołączonymi kliszami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle około jednej godziny.
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
- Nadwrażliwość na środki cieniujące.
- Skłonność do uczuleń.
- Aktualnie przyjmowane leki.
- Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
- Ciąża.
W czasie badania
- Wszelkie nagłe dolegliwości (np. duszność, świąd skóry).
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Nie ma specjalnych zaleceń.
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Wystąpienie odczynu uczuleniowego.
Jeśli zaistnieje taka potrzeba, badanie może być powtarzane. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku. Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość zapłodnienia.
Opracowano na podstawie:
prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski
Urografia
„Encyklopedia Badań Medycznych”
Wydawnictwo Medyczne MAKmed, Gdańsk 1996
