UE zmienia przepisy. Seniorzy stracą jednak prawa jazdy?

Zdjęcie: Zmieniają się przepisy. 70-latkowie stracą prawa jazdy? | foto Pixabay

Pierwotna propozycja zakładała, iż osoby po siedemdziesiątce będą musiały co 5 lat przechodzić obowiązkowe badania lekarskie. Brak aktualnego orzeczenia powodowałby utratę uprawnień, a negatywny wynik badania – ich cofnięcie.

Europosłowie odrzucili jednak ten pomysł. Uznali, iż mógłby on prowadzić do dyskryminacji seniorów i ograniczać ich udział w życiu społecznym.

Nowe rozwiązania

Przyjęte przepisy przewidują, iż przed wydaniem prawa jazdy w każdym kraju UE wymagane będzie badanie lekarskie lub przesiewowe oparte na samoocenie kierowcy. W tym drugim przypadku kierujący wypełni formularz, w którym sam określi swoją zdolność do prowadzenia pojazdu. Państwa członkowskie będą mogły zdecydować, czy taka deklaracja wystarczy, czy konieczne będą obowiązkowe badania wzroku i układu krążenia.

Jak starzenie wpływa na kierowanie pojazdem?

Prognozy demograficzne pokazują, iż w 2050 roku połowa populacji UE będzie miała 50 lat lub więcej. Liczba osób powyżej 80. roku życia wzrośnie z obecnych 90 mln do ponad 400 mln. W Polsce tempo starzenia pozostało szybsze – już w 2030 roku znacznie zwiększy się liczba osób w wieku emerytalnym.

– Nie ma precyzyjnego wieku, w którym należy przestać prowadzić pojazd, ale wraz z wiekiem u większości ludzi obniża się sprawność psychofizyczna – mówi dr Ewa Odachowska-Rogalska z Instytutu Transportu Samochodowego. – Zmniejsza się wrażliwość układu nerwowego, pogarsza się widzenie, słuch i zdolności reakcji. Osoby po 75. roku życia charakteryzują się choćby dwukrotnie dłuższym czasem reakcji w porównaniu do osób młodszych – podkreśla.

Ekspertka zaznacza, iż seniorzy potrzebują o 50 proc. więcej czasu w ocenę pierwszeństwa przejazdu. Problemy takie jak zawężone pole widzenia czy słaba wrażliwość na kontrast zwiększają prawdopodobieństwo błędów i kolizji.

Polska rzeczywistość

W Polsce kierowcy niezawodowi przechodzą badania lekarskie tylko w momencie wyrabiania prawa jazdy lub po poważnych wykroczeniach – np. po przekroczeniu limitu punktów karnych, jeździe po alkoholu czy spowodowaniu wypadku.

– Badania psychologiczne mogą skłaniać do autorefleksji, wskazywać sposoby rekompensowania braków i wpływać na bezpieczeństwo – podkreśla Odachowska-Rogalska. – Świadomy kierowca może dostosować jazdę, np. zmniejszając prędkość czy unikając tras w godzinach szczytu. Rozsądnym rozwiązaniem byłoby badanie osób chorych, zagrożonych np. demencją – dodaje.

Statystyki wypadków

Raport Komendy Głównej Policji za 2024 rok pokazuje, iż kierowcy w wieku 60+ spowodowali 3866 wypadków, w których zginęło 339 osób, a 4327 zostało rannych. Wśród rowerzystów to właśnie seniorzy są najczęstszymi sprawcami wypadków w swojej kategorii wiekowej.

Państwa członkowskie same zdecydują, jak restrykcyjne będą wymogi. Możliwe, iż w niektórych krajach badania będą obowiązkowe, w innych wystarczy samoocena. Jednak w obliczu starzejących się społeczeństw temat sprawności seniorów za kierownicą pozostanie jednym z kluczowych wyzwań dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.