Unia Europejska w centrum w swojej strategii na rzecz bezpieczeństwa zdrowotnego stawia na środki ochrony osobistej. Dzięki przyjęciu pierwszej w historii strategii magazynowania oraz strategii przeciwdziałania zagrożeniom medycznym Komisja Europejska chce zagwarantować szybki dostęp do tych środków i innych ważnych narzędzi chroniących pracowników i obywateli w razie przyszłych kryzysów.
Europa staje w obliczu coraz większych zagrożeń związanych z pandemią, konfliktami zbrojnymi, narażeniem na substancje chemiczne, biologiczne, radiologiczne i ataki nuklearne (CBRN).
Środki ochrony osobistej (PPE – personal protective equipment) postrzegane są w tej chwili jako najważniejszy element ochrony przez różnego rodzaju niebezpieczeństwami nie tylko dla pracowników służby zdrowia, ale również dla personelu domów opieki oraz pracowników humanitarnych.
– Znamy zagrożenia, przed którymi stoimy. I wiemy, iż potrafimy im sprostać. Ataki hybrydowe, przerwy w dostawie prądu, ekstremalne zjawiska pogodowe i rozprzestrzenianie się chorób – to już nie jest odległe ryzyko. Dlatego przesuwamy przygotowanie z peryferii na pierwszy plan naszej obrony – zapowiedziała komisarz UE ds. równości, gotowości i zarządzania kryzysowego Hadja Lahbib.
Przyjęta w marcu tzw. unijna strategia gotowości odzwierciedla ten zwrot w kierunku zapewniania odporności i stawiając PPE na równi ze szczepionkami i diagnostyką. Przewiduje również wprowadzenie planów przygotowań do sytuacji kryzysowych, listy priorytetowych środków medycznych oraz systemów wczesnego ostrzegania, takich jak monitoring ścieków.
Aby zapewnić szybkie wdrażanie strategii, Komisja wzmacnia bazę przemysłową dzięki mechanizmowi EU FAB, zwiększającemu gotowość produkcyjną, a także nowemu partnerstwu RAMP UP.
„Jak wskazano w strategii, Komisja zamierza rozważyć rozszerzenie zakresu EU FAB o szerszy wachlarz produktów i wspierać innowacyjne modele produkcyjne. W tym kontekście przyjrzymy się oczywiście także PPE”, powiedział EURACTIV rzecznik KE.
Od strategii do działania
Strategia magazynowania zakłada utworzenie unijnej sieci koordynującej rezerwy w państwach członkowskich, poprawiającej przejrzystość, ograniczającej duplikację i umożliwiającej wspólne rekomendacje.
W oświadczeniu dla EURACTIV firma 3M z zadowoleniem przyjęła silniejszą unijną koordynację w zakresie gotowości zdrowotnej.
– Obie strategie UE podkreślają najważniejsze znaczenie środków ochrony osobistej (PPE) dla ochrony pracowników pierwszej linii oraz ogółu społeczeństwa – powiedział Maxime Bureau, dyrektor ds. relacji rządowych 3M w UE.
– Unijna sieć magazynowania pokazuje zaangażowanie UE w zacieśnianie koordynacji między krajami członkowskimi, zapewniając przejrzystość w zarządzaniu i zakupach kluczowych środków medycznych, w tym PPE. W przyszłości istotne będzie scentralizowanie działań na poziomie unijnym, aby zapewnić jednolitą i skuteczną reakcję na sytuacje kryzysowe, wykorzystując wspólne zasoby i wiedzę dla dobra wszystkich państw członkowskich – dodał.
Komisja zakłada, iż sieć umożliwi mapowanie rezerw krajowych, w tym ich lokalizacji, zawartości i sposobu zarządzania, co pozwoli lepiej koordynować reakcję na kryzysy.
„Rezerwy rescEU są uzupełnieniem krajowych zasobów. jeżeli uruchomiony zostanie Mechanizm Ochrony Ludności UE, unijne rezerwy mogą zostać zmobilizowane w odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez państwa. Strategia magazynowania obejmuje cały cykl: od przewidywania potrzeb po zarządzanie dystrybucją, i dotyczy kluczowych towarów, takich jak PPE. Jej celem jest również poprawa interoperacyjności między krajowymi i unijnymi systemami magazynowania, także z uwzględnieniem współpracy sektorów publicznego i prywatnego oraz cywilnego i wojskowego”, podkreślił rzecznik Komisji.
„Dodatkowo mamy już wdrożony dynamiczny system zakupów w zakresie PPE, w którym dobrowolne firmy zobowiązują się do przedstawienia określonych dokumentów w zamian za przyspieszenie początkowej fazy przetargowej w czasie kryzysu”, zauważył.
Wzmacnianie rezerw PPE
W ramach szerszych działań na rzecz gotowości, UE rozszerza zakres rescEU – pierwotnie utworzonego do reagowania na pożary lasów – tak, by obejmował także pandemie i zagrożenia CBRN.
„Jedną z lekcji z pandemii COVID-19 była potrzeba rozwijania i utrzymywania kompleksowych rezerw medycznych,” wskazał rzecznik.
Obecnie rezerwy obejmują PPE, szczepionki, urządzenia medyczne oraz środki przeciwdziałania zagrożeniom, takim jak choroby odzwierzęce czy oparzenia.
Aby zwiększyć zrównoważenie, UE testuje modele wirtualnego magazynowania i systemy oparte na dostawcach, co ma ograniczyć marnotrawstwo i zapewnić dostępność bez konieczności ciągłego uzupełniania zapasów.
W sytuacjach awaryjnych rescEU umożliwia wspólne lub bezpośrednie zakupy, pokrywając choćby 100 proc. kosztów transportu.
„W przypadku kryzysu Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC) będzie współpracować z władzami krajowymi w celu kierowania pomocą tam, gdzie jest ona potrzebna. Działa przez całą dobę i może gwałtownie zmobilizować PPE z zapasów rescEU, w tym zorganizować logistykę. Podczas pandemii COVID-19 PPE dostarczano zarówno dzięki dobrowolnym ofertom państw członkowskich, jak i mobilizacji rescEU”, zaznaczył rzecznik KE.
UE posiada także szerszy zestaw narzędzi reagowania kryzysowego. Nowy akt prawny IMERA (Internal Market Emergency and Resilience Act), który ma wejść w życie w 2026 roku, ma zagwarantować nieprzerwane funkcjonowanie rynku wewnętrznego – przepływu towarów, usług i osób – w sytuacjach kryzysowych. Zdolności transportowe rescEU mogłyby również służyć do dostarczania kluczowych produktów w nagłych przypadkach.
„Kwestia dalszego rozwoju rescEU zostanie przedyskutowana z państwami członkowskimi w celu wspólnego ustalenia priorytetów magazynowania na poziomie unijnym (z uwzględnieniem dostępnego budżetu). Interoperacyjność i koordynacja zdolności reagowania w sytuacjach transgranicznych są regularnie testowane w ramach ćwiczeń Mechanizmu Ochrony Ludności UE,” podkreślił rzecznik.
Partnerstwa z firmami
Strategia zakłada również promowanie partnerstw publiczno-prywatnych oraz cywilno-wojskowych w celu ulepszenia logistyki i łańcuchów dostaw. Modele te mają najważniejsze znaczenie dla skutecznego dostarczania PPE i innych towarów z rezerw podczas kryzysów.
Obejmują one także ocenę łańcuchów dostaw dla środków, które nie znajdują się na liście leków krytycznych UE, takich jak PPE czy diagnostyka.
– Będziemy współpracować z europejskimi firmami w każdym państwie członkowskim, aby zapewnić gotowość niezbędnych zasobów – żywności, wody, leków, maseczek i zestawów testowych – kiedy będą one potrzebne – powiedziała Lahbib.
Wspieranie innowacji i gotowości
Aby możliwe było zwiększenie gotowości, HERA przez cały czas będzie odpowiadać za awaryjne zakupy, produkcję i badania naukowe.
Inicjatywa Medifence, planowana na przyszły rok, ma na celu tworzenie zapasów wielokrotnego użytku PPE i wspieranie innowacji w biosensorach i platformach lekowych.
Tymczasem Akcelerator Środków Przeciwdziałania Medycznego ma wypełniać luki w innowacjach w zakresie PPE, diagnostyki, szczepionek i terapii, oferując wsparcie regulacyjne i finansowe.
„Środki ochrony osobistej (PPE) są kluczowym elementem strategii UE w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom medycznym – to nasza pierwsza linia obrony w obliczu nowych zagrożeń zdrowotnych. Innowacje w PPE są niezbędne, by opracować nowoczesny sprzęt zapewniający lepszą ochronę przed wysoce zakaźnymi czynnikami, dopasowanie do różnych kształtów twarzy, wygodę noszenia przez dłuższy czas, możliwość wielokrotnego użytku, dłuższą trwałość ułatwiającą magazynowanie i opłacalność dla systemów opieki zdrowotnej”, ocenił rzecznik Komisji.
Komisja wspiera PPE nowej generacji poprzez dotacje celowe i programy zakupowe.
HERA służy również testowaniu systemu przedłużania terminu przydatności do użycia, aby ograniczyć marnowanie PPE.
„Komisja Europejska przyznała wcześniej dotacje na rozwój nowoczesnych masek ochronnych, które eliminują obecne ograniczenia. Wspieramy innowatorów, by wprowadzali nowe projekty na rynek – to sposób na lepsze przygotowanie Europy na przyszłe zagrożenia zdrowotne i poprawę codziennej ochrony pracowników służby zdrowia. W kontekście zrównoważonego zarządzania zapasami, HERA uwzględnia wyzwania związane z przechowywaniem PPE. Dlatego rozważane są innowacyjne rozwiązania, takie jak systemy magazynowania zarządzane przez dostawców (Vendor Managed Inventory)”, dodał rzecznik.
HERA i Akcelerator pokazują, iż UE przesuwa nacisk z samego gromadzenia zapasów na długofalową innowacyjność i gotowość.
Pandemia pokazała, iż potrzebne jest stabilne finansowanie. W odpowiedzi KE przeznaczyła na lata 2021–2027 ponad 5 mld euro na programy EU4Health, Horyzont Europa i rescEU. Kwestia dalszego finansowania będzie omawiana przy okazji kolejnej rundy budżetowej UE.
Europoseł Nicolás González Casares ostrzegł jednak, iż ambicje muszą iść w parze z odpowiednim finansowaniem. – Prawda jest taka, iż UE wciąż w dużej mierze polega na imporcie PPE z Chin – zwrócił uwagę.
– Choć Horyzont Europa i EU4Health mogą wspierać badania nad bardziej zrównoważonym i skalowalnym PPE, powinny powstać fundusze dedykowane specjalnie tym potrzebom. W przeciwnym razie ryzykujemy odciągnięcie inwestycji od innych, równie ważnych obszarów ochrony zdrowia – uważa polityk.
Wezwał on do stworzenia instrumentów finansowych gwarantujących zarówno szybkie reagowanie, jak i długoterminowe bezpieczeństwo.
– Od dawna rozmawiamy o wzmacnianiu strategii bezpieczeństwa Europy. Czas przeznaczyć na ten cel konkretne środki – zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i długofalowej – zaapelował.
Nikogo nie zostawić bez ochrony
Równość dostępu to najważniejszy element strategii UE w zakresie PPE. González Casares podkreślił, iż dystrybucja nie może ograniczać się do szpitali. „Problem ten ma dwa wymiary – jeden dotyczy zwykłych braków, drugi zarządzania kryzysowego.”
– Strategia zaopatrzenia musi oczywiście odnosić się do obu potrzeb, a także do samej dystrybucji. Potrzeby istnieją nie tylko w szpitalach. Należy również zadbać o domy opieki, organizacje humanitarne i zespoły ochrony ludności – wskazał.
Jego słowa odzwierciedlają zobowiązanie Komisji do tego, by wspólne zasoby UE służyły wszystkim państwom członkowskim. Sukces obu strategii zależeć będzie jednak od ich wdrożenia.
Najważniejsze kroki to uruchomienie unijnej sieci magazynowania, wdrożenie Akceleratora Środków Przeciwdziałania Medycznego oraz start inicjatywy Medifence w 2026 roku.
Dyskusje o finansowaniu będą powiązane z negocjacjami w sprawie nowego wieloletniego budżetu UE, więc nadchodzące tygodnie będą kluczowe, by unijne ambicje w zakresie autonomii strategicznej i odporności na kryzysy przełożyły się na konkretne działania.
![Tak uczcili triumf Igi Świątek na Wimbledonie. Coś niesamowitego [WIDEO]](https://i.iplsc.com/-/000LBVEOCOG9VPWH-C461.jpg)
