Unia Europejska coraz uważniej przygląda się polskim finansom publicznym. Najnowsze raporty pokazują, iż w wydatkowaniu środków – zarówno krajowych, jak i unijnych – pojawiają się nieprawidłowości. Polska osiągnęła rekordowy poziom wydatków budżetowych, a rosnący deficyt i zastrzeżenia audytorów z Brukseli mogą oznaczać poważne konsekwencje finansowe.
Fot. Warszawa w Pigułce
Polska pod lupą UE – raport wskazuje na nieprawidłowości w wydatkach publicznych
Wydatki publiczne w Polsce znalazły się pod szczególną kontrolą zarówno krajowych ekspertów, jak i unijnych instytucji audytowych. Z najnowszego raportu Forum Obywatelskiego Rozwoju wynika, iż w 2024 roku całkowite wydatki sektora publicznego osiągnęły rekordowy poziom 1,8 biliona złotych. Oznacza to, iż na jednego mieszkańca przypadło około 48 tysięcy złotych kosztów utrzymania państwa. Polska znalazła się tym samym w czołówce państw Unii Europejskiej pod względem dynamiki wzrostu wydatków publicznych. Eksperci ostrzegają, iż utrzymujący się deficyt budżetowy oraz rosnący dług publiczny mogą stanowić zagrożenie dla stabilności finansów państwa.
Unijni kontrolerzy również zwrócili uwagę na problem jakości wydatkowania środków publicznych. Europejski Trybunał Obrachunkowy w swoim raporcie o realizacji budżetu UE za 2023 rok wskazał, iż poziom błędu w wydatkach przekroczył 5,6 procent, podczas gdy dopuszczalny próg to 2 procent. Najwięcej zastrzeżeń dotyczyło funduszy przeznaczonych na politykę spójności oraz na programy odbudowy po pandemii COVID-19. W wielu przypadkach stwierdzono nieprawidłowości proceduralne, błędy w dokumentacji oraz zawyżanie kosztów projektów.
Najwyższa Izba Kontroli oceniła, iż Polska generalnie dobrze wykorzystuje środki unijne, jednak wciąż występują przypadki nieprzestrzegania zasad przejrzystości oraz niewystarczającej kontroli wydatkowania. Zastrzeżenia pojawiły się również w odniesieniu do procedur zamówień publicznych i monitorowania efektów inwestycji finansowanych z funduszy europejskich.
Eksperci zwracają uwagę, iż Polska stoi dziś przed poważnym wyzwaniem – koniecznością poprawy skuteczności zarządzania finansami publicznymi. W najbliższych latach najważniejsze będzie wzmocnienie mechanizmów kontroli, lepsze planowanie wydatków oraz unikanie sytuacji, w których wydawane środki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Komisja Europejska zapowiedziała, iż w kolejnych raportach szczególną uwagę poświęci państwom, w których pojawiły się nieprawidłowości w rozliczaniu funduszy.
W kontekście nowych środków unijnych, które mają zasilać gospodarkę w ramach kolejnej perspektywy budżetowej, Polska musi udowodnić, iż potrafi nie tylko efektywnie, ale też przejrzyście wydawać publiczne pieniądze. W przeciwnym razie grożą jej nie tylko korekty finansowe, ale również utrata części funduszy i sankcje ze strony Brukseli.
