Na co dzień pracuję z niemowlętami, które wskutek zagrożenia niepełnosprawnością objęte są wielospecjalistyczną terapią, aby zminimalizować wpływ deficytów rozwojowych na ich późniejsze życie. Dzieci do siódmego roku życia lub do czasu rozpoczęcia nauki w szkole mogą zostać objęte bezpłatną terapią. Prowadzona jest ona w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia w ośrodkach rehabilitacji dziennej (obowiązuje skierowanie lekarskie) i/lub ze środków oświatowych – wówczas zajęcia realizowane są w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (obowiązuje opinia o wczesnym wspomaganiu rozwoju wydana przez PPP). Oprócz tego mali pacjenci często korzystają z terapii proponowanych przez prywatne gabinety.
Niepełnosprawny maluszek rośnie i trafia do przedszkola. Dziecko posiadające orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego otrzyma w placówce dodatkową pomoc w postaci zajęć specjalistycznych. Co ważne, na tym etapie można łączyć wszystkie wymienione powyżej formy wsparcia.
Jak to wygląda w przypadku dzieci, które kończą siódmy rok życia i rozpoczynają przygodę ze szkołą? Uczniowie nie są już objęci wczesnym wspomaganiem rozwoju ani wczesną interwencją w ośrodku rehabilitacji dziennej.
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017, poz. 59) zapewnia:
- dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;
- możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną, niedostosowaną społecznie i zagrożoną niedostosowaniem społecznym, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;
- opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.
W szkołach publicznych prowadzona zatem jest rewalidacja, która ma dokładnie takie samo zadanie jak wielospecjalistyczna terapia. Jej oddziaływanie jest wielokierunkowe – wychowawcze, dydaktyczne i terapeutyczne. Rewalidacje prowadzą nauczyciele posiadający kwalifikacje we właściwym zakresie do niepełnosprawności uczniów.
Uczniowie niepełnosprawni ruchowo objęci są rewalidacją ruchową, którą prowadzą fizjoterapeuci mający przygotowanie pedagogiczne oraz doświadczenie zawodowe zdobywane poza systemem oświaty, najczęściej w placówkach medycznych. Uczniowie z zaburzeniami integracji sensorycznej uczęszczają na terapię sensomotoryczną, prowadzoną przez terapeutów SI, często nauczycieli wychowania fizycznego czy współorganizujących proces kształcenia, którzy bardzo dobrze znają funkcjonowanie dziecka. Ćwiczenia prowadzone są w salach dostosowanych do pracy z uczniami niepełnosprawnymi dzięki dofinansowaniom/dotacjom na organizację kształcenia specjalnego.
Usprawnianie uczniów polega na ćwiczeniach motoryki dużej i małej, sensomotoryki, ćwiczeniach korekcyjnych i nauce samoobsługi. W zajęcia wplatane są: kształtowanie umiejętności motorycznych, elementy gier zespołowych, różne interesujące formy ruchu, jak pilates, relaksacja czy choćby plastrowanie. Poprzez takie oddziaływanie wzrasta samodzielność uczniów, tempo wykonywanych czynności, samoocena, sprawność i wytrzymałość, które potrzebne są w codziennym funkcjonowaniu, jak również na lekcjach wychowania fizycznego i w realizacji sportowych pasji.
Niezmiernie ważna jest w tym procesie kooperacja z innymi specjalistami/nauczycielami, wychowawcami oraz rodzicami uczniów. Dzięki takiemu porozumieniu powstaje WOPFU (wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia) oraz IPET (indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny) dla wszystkich niepełnosprawnego dziecka. Nauczyciele wymieniają się wskazówkami dotyczącymi funkcjonowania uczniów w szkole i poza nią. Łatwiejszy staje się tym samym dobór dostosowań dla nich. Od indywidualnie dobranych materiałów dydaktycznych – podręczników z odpowiednią czcionką, w wersji audio, sprzętu technologicznego – do ilości materiału, tempa i formy jego przekazywania oraz sposobu oceniania.
Dla zapewnienia komfortu poruszania się w przestrzeni szkolnej i pełnego uczestnictwa w życiu szkolnym montuje się udogodnienia dla uczniów niepełnosprawnych – są to szerokie drzwi, windy, rampy, poręcze, uchwyty w toaletach. Przygotowuje się przestronne miejsca w klasach, biurka z odpowiednim nachyleniem i wysokością, wydzielane są szkolne strefy odpoczynku. Istnieje również możliwość transportu do szkoły i z powrotem.
Gdy rozpoczynałam pracę w szkole z oddziałami integracyjnymi (po prawie 15 latach pracy fizjoterapeutycznej), byłam zdziwiona, jak przygotowana jest polska szkoła publiczna do usprawniania dzieci. Pracuję w dobrze wyposażonej placówce, która ciągle się zmienia i wychodzi naprzeciw uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Nauczyciele są pełni pasji i chęci pomocy młodemu człowiekowi. Dokształcają się i są świadomi, dlaczego i dla kogo tu są. Nie zawsze jest to tak oczywiste.
W 2007 roku odwiedziłam szkołę podstawową w Edynburgu, do której uczęszczał Jack, jeden z moich leżących pacjentów. Do dziś wspominam, jak ogromne wrażenie na mnie wywarło to miejsce. Przepięknie wykończone, dostosowane sale, nowoczesna stołówka, wspaniały basen z podnośnikami przenoszącymi sparaliżowanych uczniów z szatni wprost do niecki, hala sprzętu ortopedycznego i pomocniczego dla niepełnosprawnych. W tamtym czasie w tej przepięknej szkole nie miał kto pracować z dziećmi – nie było terapeutów ani nauczycieli. Mam nadzieję, iż w naszym kraju nie dojdzie do takiej sytuacji jak w Szkocji niespełna 20 lat temu.
Izabela STRZELEC-POLEWKA, fizjoterapeuta, nauczyciel rewalidacji ruchowej w Szkole Podstawowej nr 3 z Oddziałami Integracyjnymi im. Polskich Olimpijczyków w Mikołowie
TEN ARTYKUŁ POWSTAŁ W RAMACH PROCEDURY AWANSU ZAWODOWEGO. DZIEL SIĘ WIEDZĄ I DOŚWIADCZENIEM Z „KURIEREM”. POMOŻEMY CI W AWANSIE ZAWODOWYM I WSPÓLNIE ZAINSPIRUJEMY INNYCH! SZCZEGÓŁY – TEL. 739 290 210.
