Kofeina i teina - jak działają?
Kofeina i teina to w istocie ta sama substancja chemiczna. Różnica w nazewnictwie wynika z historycznego kontekstu: "kofeina" odnosi się do jej obecności w kawie, a "teina" w herbacie. Substancja stymuluje układ nerwowy, a jej działanie opiera się na kilku kluczowych mechanizmach:Reklama
Blokowanie receptorów adenozyny - neuroprzekaźnika, który wiąże się z receptorami w mózgu, powodując uczucie zmęczenia i senności. Kofeina blokuje ich aktywację przez adenozynę. Efektem tego jest zwiększona czujność i zmniejszone odczuwanie zmęczenia.Zwiększenie wydzielania neuroprzekaźników - kofeina stymuluje uwalnianie dopaminy, noradrenaliny i adrenaliny. Dopamina poprawia nastrój i koncentrację, noradrenalina zwiększa zdolności poznawcze i czujność, a adrenalina wywołuje pobudzenie układu współczulnego, co skutkuje przyspieszeniem akcji serca i podniesieniem ciśnienia krwi.Przyspieszenie metabolizmu i uwalniania kwasów tłuszczowych do krwi.Zwiększenie wydolności mięśni i obniżenie subiektywnego odczuwania wysiłku podczas aktywności fizycznej.Lepsza koncentracja i wspieranie działania pamięci krótkotrwałej.
Te adekwatności sprawiają, iż chętnie sięgamy po napoje zawierające kofeinę. Jednak trzeba brać pod uwagę, iż jest to substancja, którą można przedawkować. W takiej sytuacji organizm wysyła nam bardzo jasne sygnały. Warto znać objawy przedawkowania kofeiny, ponieważ często są mylone z symptomami poważnych chorób. A wystarczy zmniejszyć ilość filiżanek kawy lub herbaty wypijanych dziennie by przykre dolegliwości ustąpiły.
Objawy przedawkowania kofeiny
Zbyt dużo kawy lub herbaty wypitej w ciągu dnia może prowadzić do odczuwalnych zmian działania organizmu. W zależności od ilości spożywanej kofeiny i tolerancji organizmu objawy przedawkowania kofeiny można podzielić na grupy - od łagodnych do ciężkich i zagrażających życiu.
Łagodne objawy przedawkowania kofeiny:
niepokój i nerwowość - kofeina stymuluje układ nerwowy, co może prowadzić do uczucia podenerwowania,bóle głowy - zarówno zbyt duża ilość kofeiny, jak i nagłe jej odstawienie, mogą powodować bóle głowy,przyspieszenie akcji serca (tachykardia),problemy ze snem (bezsenność) - kofeina hamuje działanie adenozyny, co może zakłócać naturalny rytm snu,drażliwość i rozkojarzenie - osoby z nadmiarem kofeiny często zgłaszają trudności z koncentracją.
Umiarkowane objawy przedawkowania kofeiny:
drżenie mięśni - szczególnie widoczne w rękach,nudności i wymioty - efekt drażniącego działania kofeiny na układ pokarmowy,podwyższone ciśnienie krwi - kofeina może powodować wzrost ciśnienia, szczególnie u osób wrażliwych na jej działanie,zwiększone oddawanie moczu - kofeina jest moczopędna.
Ciężkie objawy przedawkowania kofeiny:
arytmia serca - w dużych dawkach kofeina może powodować poważne zaburzenia rytmu serca, takie jak migotanie przedsionków,pobudzenie psychoruchowe - objawia się nadmierną aktywnością, a czasem choćby splątaniem,zawroty głowy i omdlenia - mogą wynikać z zaburzeń pracy serca i spadku przepływu krwi do mózgu,drgawki i napady padaczkowe - w przypadku bardzo dużych dawek kofeiny, szczególnie powyżej 5 g (ok. 50 filiżanek kawy), istnieje ryzyko wystąpienia poważnych, problemów neurologicznych,zatrzymanie akcji serca - w ekstremalnych przypadkach, dawki powyżej 10 g mogą być śmiertelne.
Zbyt duże spożycie kofeiny zwykle nie jest bezpośrednio widoczne w wynikach podstawowych badań krwi, takich jak morfologia. Kofeina nie wpływa bezpośrednio na podstawowe parametry, takie jak liczba krwinek czerwonych, białych, hemoglobina czy hematokryt. Aby potwierdzić przedawkowanie kofeiny, trzeba wykonać badania toksykologiczne.
Jaka jest bezpieczna dawka kofeiny?
Dla zdrowej osoby dorosłej wynosi do 400 mg na dobę, zgodnie z wytycznymi takich organizacji jak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i FDA w USA. Przekłada się to na różne ilości kawy i herbaty w zależności od ich zawartości kofeiny.
Ile kawy można wypić na dobę?
Średnia filiżanka kawy (ok. 240 ml) zawiera od 80 do 120 mg kofeiny w zależności od rodzaju kawy i metody parzenia.Oznacza to, iż bezpieczna dawka to około 3-5 filiżanek kawy dziennie.
Ile herbaty można wypić na dobę?
Średnia filiżanka czarnej herbaty (ok. 240 ml) zawiera 40-70 mg kofeiny, a zielonej herbaty około 30-50 mg kofeiny.Bezpieczna dawka odpowiada 6-8 filiżankom czarnej herbaty lub choćby większej liczbie filiżanek (w zależności od jej zawartości kofeiny).
Pamiętajmy jednak, iż wrażliwość na kofeinę różni się w zależności od genetyki, masy ciała, stanu zdrowia i przyzwyczajeń. Również zawartość kofeiny w poszczególnych napojach nie będzie zawsze taka sama. Mocne napary będą charakteryzować się wyższą zawartością kofeiny.
Kto nie może pić kawy i herbaty?
Podstawowym przeciwwskazaniem do przyjmowania kofeiny są choroby serca i nadciśnienie. Duże ilości kawy i herbaty mogą zaszkodzić osobom z dolegliwościami żołądka i refluksem. Ponadto kofeina może wchodzić w interakcje z lekami, np. antybiotykami z grupy chinolonów, lekami na tarczycę czy lekami przeciwlękowymi, nasilając ich działanie lub zwiększając ryzyko działań niepożądanych. Natomiast osoby chorujące na osteoporozę powinny ograniczyć spożycie kofeiny i teiny ze względu na ich zdolność do hamowania wchłaniania wapnia.
Zdrowe pobudzenie - najważniejszy jest umiar
Przedawkowanie kofeiny (lub teiny) może objawiać się różnymi symptomami, od łagodnych, takich jak niepokój, ból głowy czy drżenie rąk, po poważniejsze, jak zaburzenia rytmu serca, napady lękowe czy drgawki. Warto pamiętać, iż reakcja na kofeinę jest indywidualna i zależy od wielu czynników, takich jak waga, wiek czy ogólny stan zdrowia.
Aby uniknąć skutków ubocznych, obserwuj reakcje swojego organizmu na napoje zawierające kofeinę. o ile zauważysz niepokojące objawy, rozważ zmniejszenie ilości spożywanej kawy czy herbaty. Zamiast tego możesz sięgnąć po zdrowe alternatywy, takie jak napary ziołowe (np. mięta, rumianek), rooibos, woda z dodatkiem cytryny czy naturalne soki owocowe. jeżeli zadbasz o umiar i różnorodność w diecie, będziesz mógł cieszyć się korzyściami płynącymi z ulubionych napojów, a jednocześnie unikniesz ryzyka ich przedawkowania.
CZYTAJ TAKŻE:
