Radiologia Interwencyjna to dziedzina medycyny polegająca na wykonywaniu zabiegów pod kontrolą badań obrazowych. Z kolei Onkologia Interwencyjna to część radiologii interwencyjnej zajmująca się pacjentami chorymi na nowotwory.
21 października 2024 roku rozpoczął się międzynarodowy Tydzień Świadomości Onkologii Interwencyjnej.
Onkologia interwencyjna (czyli radiologia interwencyjna w onkologii) jest obecna na wszystkich etapach choroby nowotworowej. W ramach diagnostyki małoinwazyjnej wykonuje się biopsje do zabiegów terapeutycznych należą termoablacje, krioablacje i embolizacje guzów, do leczenia bólu stosuje się neurolizy i blokady, a drenaże i embolizacje krwawień są wykorzystywane do leczenia powikłań po innych terapiach (np. operacjach chirurgicznych).
Diagnostyka małoinwazyjna – biopsja
Wielu pacjentów z podejrzeniem nowotworu wymaga biopsji, która powinna potwierdzić lub wykluczyć onkologiczny charakter zmiany. Jednak czasy, w których wystarczyło znać typ nowotworu już dawno się skończyły. w tej chwili w erze medycyny personalizowanej są leki, które wymagają bardziej precyzyjnego dopasowania do danego pacjenta. W tym celu wykonuje się badania genetyczne nowotworu, ale wymagają one odpowiedniej wielkości i jakości próbek pobranych z nowotworu podczas biopsji.
Biopsja cienkoigłowa często nie pozwala na wykonanie pełnego zestawu badań histopatologicznych i genetycznych. Dlatego standardowo u pacjentów z podejrzeniem nowotworu powinno się wykonywać biopsje gruboigłowe.
Radiolodzy interwencyjni to specjaliści, którzy zajmują się taką właśnie diagnostyką małoinwazyjną. Pod kontrolą tomografii komputerowej można pobrać materiał o jakości wystarczającej do pełnej diagnostyki histopatologicznej i molekularnej, a na tej podstawie dobrać celowane leczenie. Biopsje takie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, są to zabiegi bezpieczne, a ich skuteczność (za pierwszym razem) jest bardzo wysoka (około 90%). Można w ten sposób postawić ostateczne rozpoznanie w zakresie nowotworów wątroby, płuca, trzustki, nerki, węzłów chłonnych (chłoniaki), kości, nadnercza czy śródpiersia. Szybkie i pewne rozpoznanie jest najważniejsze dla chorych na nowotwory, czas gra tu ogromną rolę.
Niestety w Polsce przez cały czas wielu pacjentów jest operowanych w celu diagnostycznym, co powinno się zdarzać niezmiernie rzadko. Inni z kolei (np. chorzy z rakiem płuca) mają wielokrotnie powtarzane biopsje cienkoigłowe, które często nie dają pełnej odpowiedzi na pytanie o rodzaj nowotworu.
Należy więc rozwijać onkologię interwencyjną (radiologię interwencyjną w onkologii) aby zwiększać dostępność przezskórnych biopsji gruboigłowych u pacjentów onkologicznych. Dzięki temu diagnostyka jest szybsza i bardziej precyzyjna – co poprawia wyniki leczenia, ogranicza marnowanie zasobów ludzkich i finansowych przez system ochrony zdrowia.
Zabiegi terapeutyczne – termoablacja i krioablacja
Istotną część zabiegów onkologii interwencyjnej stanowią zabiegi termoablacji i krioablacji guzów nowotworowych. Istnieją sytuacje, w których operacja chirurgiczna jest niemożliwa ze względu na zbyt duże ryzyko dla pacjenta. Podczas ablacji przez skórę do wnętrza guza wprowadza się igłę, na końcu której wytwarzana jest bardzo wysoka lub niska temperatura (odpowiednio – termoablacja i krioablacja), która niszczy nowotwór. Zabiegi te wykonywane są zwykle pod kontrolą tomografii komputerowej i czasem USG. Igła wkłuwana jest przezskórnie co oznacza, iż nie jest potrzebna operacja chirurgiczna, a ślad na skórze po zabiegu ma wielkość około 2 mm.
Są więc to zabiegi małoinwazyjne, odznaczające się bardzo wysoką precyzją którą zapewnia tomografia komputerowa. Ablacja ma swoje ograniczenia – można za jej pomocą niszczyć niewielką liczbę zmian (kilka) o małych rozmiarach (zwykle do 3 cm średnicy).
Za pomocą termoablacji i krioablacji można leczyć pacjentów z guzami wątroby, płuca, nerki, kości i nadnercza. Metody te są powszechnie używane na świecie od ponad 20 lat i są obecne w międzynarodowych wytycznych onkologicznych.
Chemoembolizacja i radioembolizacja
Radiolodzy interwencyjni wykonują również inne zabiegi terapeutyczne u pacjentów onkologicznych. Należą do nich chemoembolizacja i radioembolizacja. Pod kontrolą angiografu wprowadzają cewnik (cienką rurkę, o średnicy około 0,5 mm) do naczynia zaopatrującego guz w krew. Do nowotworu podawany jest następnie lek, który trafia wyłącznie do guza dzięki czemu możemy zastosować znacznie wyższe dawki unikając toksyczności leku w innych częściach ciała. Te precyzyjne zabiegi stosuje się z powodzeniem w leczeniu guzów wątroby.
Onkologia interwencyjna – leczenie bólu
Ważnym elementem onkologii interwencyjnej jest leczenie bólu. Radiolodzy wykonują szeroką gamę zabiegów zmniejszających ból u pacjentów onkologicznych. Tomografia komputerowa zapewnia bardzo wysoką jakość obrazu dzięki czemu można precyzyjnie nakłuć splot nerwowy odpowiadający za ból u danego pacjenta. W miejsce, w którym powstaje ból można podać lek przeciwbólowy i steryd, co na jakiś czas może zmniejszyć ból.
Rozwiązaniem bardziej trwałym jest podanie alkoholu medycznego, który zniszczy włókna przewodzące ból nowotworowy. W ostatnich latach bardzo skutecznym rozwiązaniem okazuje się krioneuroliza czyli niszczenie nerwów odpowiadających za ból dzięki zamrażania.
Leczenie powikłań
Onkologia interwencyjna to także leczenie powikłań po innych terapiach, np. operacjach chirurgicznych.
Dość częstym powikłaniem operacji, zwłaszcza w jamie brzusznej, jest infekcja i ropień. W dawnych latach tacy pacjenci byli poddawani kolejnej operacji, która była obarczona znacznie większym ryzykiem. w tej chwili dzięki metod radiologii interwencyjnej można opróżnić taki zbiornik z ropy poprzez założenie drenu pod kontrolą tomografii komputerowej. Ten bezpieczny zabieg w znieczuleniu miejscowym pozwala na uniknięcie operacji w ponad 90% przypadków.
Czasami u chorych onkologicznych mamy do czynienia z krwawieniem z narządów wewnętrznych, może być to powikłaniem po operacji chirurgicznej. Nowoczesna radiologia interwencyjna w małoinwazyjny sposób radzi sobie z takimi sytuacjami. Przez nakłucie na udzie wprowadzany jest cewnik do coraz mniejszych naczyń aż do krwawiącego naczynia krwionośnego. Następnie zamyka się takie naczynie dzięki kleju lub spiral tamując zagrażające życiu krwawienie. Dzięki takiej małoinwazyjnej procedurze możemy uniknąć obciążającej operacji i ryzyka z nią związanego.
źródło: Tydzień Świadomości Onkologii Interwencyjne – materiały prasowe
Post Tydzień Świadomości Onkologii Interwencyjnej 2024 pojawił się poraz pierwszy w Zwrotnikraka.pl.
