Początkowo to 11 września Trybunał Konstytucyjny miał rozpoznać wniosek Prezydenta dotyczący ustawy potocznie nazywanej „Apteką dla Aptekarza 2.0”. W ostatniej chwili termin ten przesunięto na 18 września. Trybunał ma sprawdzić czy wprowadzone w ubiegłym roku przepisy regulujące kształt rynku aptecznego są zgodne z Konstytucją.
Przypomnijmy, iż chodzi tak naprawdę o ustawę z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw. W trakcie jej procedowania – na etapie sejmowym – zgłoszono do niej poprawki w ustawie Prawo farmaceutyczne. Dotyczyły one uniemożliwienia przejmowania kontroli nad aptekami przez osoby inne niż farmaceuci lub spółki z ich udziałem. Zakaz ten dotyczy też podmiotów, które już prowadzą, w sposób bezpośredni lub pośrednio, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne. Innymi słowy zmiany te doszczelniały przepisy tzw. Apteki dla Aptekarza z 2017 roku. Dlatego nowelizację tę nazwano „Apteką dla Aptekarza 2.0” (AdA 2.0).
Podpis Prezydenta i kontrola następcza
Zarówno treść zmian, jak i sposób ich wprowadzenia budził sprzeciw wielu środowisk – głównie związanych z sieciami aptek. Nowelizacja budziła kontrowersje, które dotyczyły zarówno treści zmian, jak i sposobu ich wprowadzania. W rezultacie, kiedy nowelizacją przyjął Sejm i Senat, do Prezydenta wpłynęła liczna korespondencja w tej sprawie. Do swoich racji próbowali przekonać Andrzeja Dudę zarówno przeciwnicy, jak i zwolennicy zmian. Z apelem do Prezydenta o podpisanie „AdA 2.0” zwracały się między innymi izby aptekarskie. Wskazywały one, iż to regulacja oczekiwana przez środowisko aptekarskie, która ma uratować polski rynek apteczny.
– „Uszczelnienie” przepisów „AdA” jest zgodne z oczekiwaniami znakomitej większości polskich farmaceutów. Wielkopolscy aptekarze wierzą, iż w sporze o przyszłość polskiego aptekarstwa i kształt rynku farmaceutycznego w naszym kraju stanie Pan po stronie pacjentów i służących im swoją wiedzą i doświadczeniem farmaceutów – apelowała do Prezydenta dr. Alina Górecka, ówczesna Prezes Wielkopolskiej Okręgowej Rady Aptekarskiej.
Ostatecznie okazało się, iż Prezydent zdecydował się na podpisanie całej nowelizacji. Jednak najbardziej kontrowersyjne przepisy dotyczące Prawa farmaceutycznego skierował do Trybunału Konstytucyjnego – w trybie kontroli następczej.
– Pan prezydent – z uwagi na wagę przepisów, korzystnych dla polskich przedsiębiorców, w szczególności dotyczących prowadzenia aktywności gospodarczej na Ukrainie – podjął decyzję o podpisani ustawy, która dotyczy głównie ubezpieczeń eksportowych. Zmiany w Prawie farmaceutycznym zostały dodane w toku prac nad projektem w Sejmie. Pan Prezydent zdecydował, iż te przepisy zostaną skierowane do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli następczej – informowała wówczas minister Małgorzata Paprocka z kancelarii Prezydenta.
Trybunał Konstytucyjny zabiera się do pracy…
Po niemal roku od skierowania wniosku przez Prezydenta w sprawie kontroli następczej, Trybunał Konstytucyjny zajmie się jego rozpatrzeniem. Sędziowie zajmą się zasadniczo dwoma aspektami „Apteki dla Aptekarza 2.0”. Pierwszy dotyczy sposobu w jaki przeprowadzono nowelizację ustawy. W ocenie Prezydenta wprowadzenie tak istotnych zmian na drodze poprawek poselskich budzi wątpliwości co do zgodności z Konstytucją. Jego zastrzeżenia dotyczyły głównie braku prawidłowych konsultacji publicznych czy oceny skutków regulacji.
– W ocenie Wnioskodawcy przedmiotowe poprawki zgłoszone do projektu ustawy podczas pierwszego czytania wykraczały poza zakres przedmiotowy poprawek, które mogą być wnoszone w czasie postępowania ustawodawczego w Sejmie. Zdaniem Wnioskodawcy zmiany w ustawie — Prawo farmaceutyczne oraz związany z nimi przepis przejściowy nie były objęte treścią projektu ustawy. Nie były również związane z zakresem regulacji wskazanym przez projektodawcę w uzasadnieniu projektu ustawy i Ocenie Skutków Regulacji – czytamy w opisie wniosku Prezydenta na stronach Trybunału Konstytucyjnego.
„Interesy w toku”…
Kolejnym aspektem budzącym wątpliwości Prezydenta była kwestia zastosowania nowych przepisów do już toczących się postępowań. Chodziło przede wszystkim postępowania dotyczące przeniesienia zezwolenia, rozpoczętych przed wejściem nowelizacji w życie, ale zakończonych już po tym terminie. Zdaniem prezydenta przepisy nie uwzględniały też w sposób adekwatny „interesów w toku”.
– Dla podmiotu prowadzącego aptekę ogólnodostępną, nad którym została przejęta kontrola, sankcja w postaci cofnięcia zezwolenia jest bezwarunkowa. Cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej nastąpi również w przypadkach, w których przejęcie kontroli było następstwem okoliczności, na które nie miał żadnego wpływu podmiot prowadzący aptekę ogólnodostępną i nad którym została przejęta kontrola, a także wówczas, gdy w dobrej wierze i z zachowaniem najwyższej staranności podjął przed dniem wejścia ustawy w życie możliwe i dopuszczalne prawnie czynności zmierzające do zastosowania się do zakazu (przywrócenia stanu zgodnego z nowo ustanowionym zakazem), jednak czynności te z przyczyn prawnych lub obiektywnych uwarunkowań rynkowych oraz z uwagi na krótki termin vacatio legis okazały się bezskuteczne – czytamy we wniosku.
Możliwe rozstrzygnięcia?
Konstytucja przewiduje możliwość wystąpienia przez Prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności już podpisanej i ogłoszonej ustawy. Jest to tzw. kontrola następcza. Wniosek taki Prezydent może złożyć w dowolnym czasie wobec każdej obowiązującej ustawy, a także umowy międzynarodowej lub rozporządzenia. Wniosek ten nie wpływa na obowiązywanie objętego nim aktu prawnego. Dopiero Trybunał Konstytucyjny może uchylić moc obowiązującą jego przepisów, o ile uzna ich niezgodność z Konstytucją.
©MGR.FARM
