By osiągnąć adekwatną odpowiedź metaboliczną na leczenie, niezależnie od utraty wagi, wymagana była dawka ćwiczeń wynosząca 750 równoważników metabolicznych zadania MET-minut/tydzień – lub 150 minut szybkiego marszu tygodniowo.
– W przypadku braku zatwierdzonego przez agencję farmaceutyczną leczenia farmakologicznego lub terapii wszystkim pacjentom z NAFLD zaleca się modyfikację stylu życia ze zmianą diety i zwiększoną aktywnością fizyczną. Mając to na uwadze, istnieje wiele kluczowych pytań bez odpowiedzi dotyczących tego, jak najlepiej przepisać ćwiczenia jako lekarstwo naszym pacjentom z NAFLD, w tym czy można zaobserwować specyficzne dla wątroby korzyści z ćwiczeń bez utraty masy ciała. I jaka dawka ćwiczeń jest wymagana, aby osiągnąć klinicznie znaczącą korzyść? – zauważył w podsumowującej badania wypowiedzi dla Medscape Medical News kierujący nimi prof. Jonathan Stine, MD, dyrektor Programu Fatty Liver w Penn State Health Milton S. Hershey Medical Center w Hershey w Pensylwanii.
Wnioski
Wykazano, iż trening fizyczny, który obejmuje planowaną i zorganizowaną aktywność fizyczną mającą na celu poprawę sprawności, zapewnia takie korzyści pacjentom z NAFLD, jak zmniejszenie zawartości tłuszczu w wątrobie, zwiększenie sprawności fizycznej, zmianę składu ciała, poprawę biologii naczyń krwionośnych i jakości życia związanej ze zdrowiem.
Jednak nie było jasne, czy trening fizyczny prowadzi do względnej redukcji tłuszczu w wątrobie o 30 proc. lub więcej, co jest uważane za minimalną klinicznie istotną różnicę i jest substytutem odpowiedzi histologicznej lub poprawy stanu zwłóknienia wątroby.
W swoim przeglądzie systematycznym badacze z USA przeanalizowali dowody na redukcję tłuszczu wątroby mierzoną dzięki MRI w odpowiedzi na trening fizyczny w różnych dawkach, przy czym względna redukcja o 30 proc. lub więcej służyła jako główny wynik. Obejmowały one randomizowane, kontrolowane próby u dorosłych z NAFLD, którzy uczestniczyli w programach ćwiczeń fizycznych.
W 14 badaniach wzięło udział łącznie 551 uczestników. Średni wiek uczestników wynosił 53 lata, a średni wskaźnik masy ciała 31 kg/m2. Czas trwania treningu wahał się od 4 do 52 tygodni i obejmował różne rodzaje ćwiczeń, takie jak aerobik, interwały o wysokiej intensywności, opór i aerobik plus trening oporowy.
Żadne badanie nie wykazało istotnej klinicznie utraty masy ciała wymaganej do uzyskania odpowiedzi histologicznej (od 7 proc. do 10 proc.). Średnia utrata wagi wyniosła około 2,8 proc. wśród osób, które uczestniczyły w treningu fizycznym.
Ogólnie siedem badań z udziałem 152 uczestników dostarczyło danych dotyczących 30 proc. lub więcej względnej redukcji tłuszczu w wątrobie mierzonej dzięki rezonansu magnetycznego. Łączny wskaźnik wyniósł 34 proc. dla treningu fizycznego i 13 proc. dla warunku kontrolnego.
Ogólnie rzecz biorąc, ci, którzy brali udział w treningu fizycznym, mieli 3,5 razy większe prawdopodobieństwo osiągnięcia 30-proc. lub większej względnej redukcji tłuszczu w wątrobie mierzonej dzięki MRI niż osoby w grupie kontrolnej.
Wśród wszystkich uczestników średnia zmiana bezwzględnego tłuszczu w wątrobie wyniosła –6,7 proc. dla 338 uczestników zapisanych na trening fizyczny, w porównaniu z –0,8 proc. dla 213 uczestników w grupie kontrolnej. Łączna średnia różnica w bezwzględnej zmianie mierzonej dzięki MRI tkanki tłuszczowej w wątrobie dla treningu wysiłkowego w porównaniu z grupą kontrolną wyniosła –5,8 proc.
Aby określić względną zmianę zawartości tłuszczu w wątrobie mierzoną dzięki rezonansu magnetycznego, naukowcy przeanalizowali dziewięć badań z udziałem 195 uczestników – 118 uczestników treningu fizycznego i 77 uczestników z grupy kontrolnej. Średnia względna zmiana wyniosła –24,1 proc. w grupie ćwiczącej i +7,3 proc. w grupie kontrolnej. Łączna średnia różnica we względnej zmianie treningu fizycznego w porównaniu z grupą kontrolną wyniosła –26,4 proc.
We wszystkich 14 badaniach dawka ćwiczeń wynosząca 750 lub więcej MET-minut tygodniowo skutkowała znaczącą odpowiedzią na leczenie. Odpowiada to 150 minutom tygodniowo ćwiczeń o umiarkowanej intensywności, takich jak szybki marsz, lub 75 minut tygodniowo intensywnych ćwiczeń, takich jak jogging lub jazda na rowerze.
Wśród uczestników, którzy mieli 750 MET-minut tygodniowo, wystąpiła bezwzględna różnica –8 proc. i –28,9 proc. względna średnia w zawartości tłuszczu w wątrobie mierzonej metodą rezonansu magnetycznego, w porównaniu z odpowiednio –4,1 proc. i –22,8 proc. wśród osób, które miały mniej niż 750 MET-minut tygodniowo.
Dawka ćwiczeń wynosząca 750 lub więcej MET-minut tygodniowo doprowadziła do 30 proc. lub więcej względnej redukcji tłuszczu w wątrobie mierzonej dzięki MRI u 39,3 proc. uczestników, w porównaniu z 25,7 proc., które osiągnęły mniejszą redukcję. Odpowiedź na leczenie była niezależna od klinicznie istotnej utraty masy ciała o więcej niż 5 proc.
– Przed naszym badaniem uważano, iż do znacznej poprawy histologicznej wątroby wymagana jest utrata masy ciała co najmniej o 5 proc. Nasze odkrycia kwestionują to, ponieważ dzięki treningowi fizycznemu można osiągnąć wskaźniki klinicznie istotnej redukcji tłuszczu w wątrobie – stwierdził Stine.
Obecnie zespół Stine'e kontynuuje badania i bezpośrednio porównuje dawki ćwiczeń wynoszące 750 MET-minut tygodniowo i 1000 MET-minut tygodniowo ze standardową opieką kliniczną u dorosłych z potwierdzonym biopsją niealkoholowym stłuszczeniowym zapaleniem wątroby lub postępującym NAFLD.
– Co ważne, nowe badania, które podejmujemy, mają naśladować rzeczywiste otoczenie, w którym codzienne harmonogramy działania ludzi są bardzo zmienne. Nasz zespół specjalistów od ćwiczeń fizycznych może zmieniać częstotliwość i czas ćwiczeń w ciągu tygodnia, o ile uczestnik badania osiągnie zaleconą dawkę ćwiczeń – tak opisał to Stine.
Obecnie stowarzyszenia medyczne i fizjoterapii nie osiągnęły konsensusu co do optymalnego programu aktywności fizycznej dla pacjentów z NAFLD. Jednak większość wytycznych klinicznych zaleca co najmniej 150 minut tygodniowo ćwiczeń aerobowych o umiarkowanej intensywności.
Opracowanie: Marek Meissner
