Mózg człowieka jest kształtowany przez to, czego doświadcza. Na przykład reżyser Akira Kurosawa zobaczył w młodości skutki potężnego trzęsienia ziemi, które zamieniło w płonące zgliszcza Tokio i Jokohamę (liczba ofiar śmiertelnych przekroczyła 100 tys.). Mario Capecchi, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny z roku 2007 (za badania genetyczne), stracił kontakt z aresztowaną przez Gestapo matką w wieku lat trzech i przez pięć kolejnych błąkał się po włoskich ulicach, zanim ta, ocalała z obozu zagłady, go odnalazła. Nie mówiąc już o dzieciństwie wielu seryjnych morderców… Wydaje się logiczne, iż trudne doświadczenia życiowe muszą w jakiś sposób zmieniać ludzi, ale jak to obiektywnie zmierzyć i zinterpretować?
Neurobiolodzy z centrum medycznego Radboud University w Nijmegen w Holandii zbadali wpływ przeciwności losu na dotyczące mózgu wzorce, których znajomość może posłużyć do przewidywania zaburzeń psychicznych.
Badania przeprowadzono na mniej więcej 170 osobach, których życie zostało przeanalizowane bardzo szczegółowo. Zbierano na ich temat wszelkiego rodzaju dane (np. palenie przez matkę w czasie ciąży, komplikacje przy porodzie, maltretowanie czy poważny wypadek).
Ponadto naukowcy określili strukturę mózgu tych osób dzięki skanowania (wykonanego w wieku 25 oraz 33 lat). Następnie wykorzystali sztuczną inteligencję, aby znaleźć powiązania między przeciwnościami losu a wzorcami w mózgu.
– Były widoczne bardzo wyraźnie. Te relacje są bardzo stabilne. Odkryliśmy je w obu grupach wiekowych. Dzięki naszym wynikom możemy teraz przewidzieć, jak mózg reaguje na przeciwności losu – powiedziała badaczka Nathalie Holz.
Kierujący badaniami André Marquand zaznaczył, jak wyjątkowe jest to, iż wciąż naukowcy mogą śledzić wpływ na mózg wydarzeń, które czasami miały miejsce 25 lat temu.
– I, co być może ważniejsze, może to nam pomóc przewidzieć, kto jest bardziej narażony na zaburzenia psychiczne. Odkryliśmy, jak mózg normalnie reaguje na przeciwności losu. Dlatego możemy również określić, kiedy ta reakcja jest nieprawidłowa. Odkryliśmy, iż taki odbiegający od normy wzorzec był związany z objawami lękowymi. Tego rodzaju problemy odgrywają centralną rolę w wielu zaburzeniach psychicznych – wyjaśnił Marquand.
Autorzy spodziewają się, iż ich odkrycia mogą ostatecznie przyczynić się do wcześniejszego wykrywania zaburzeń psychicznych. Dzięki temu można będzie leczyć pacjentów wcześniej i skuteczniej. Na razie jednak potrzebne są dalsze badania.
