Toksyna botulinowa

Toksyna botulinowa (inaczej: jad kiełbasiany) została odkryta w 1817 roku przez niemieckiego lekarza Justina Kernera, jednak dopiero w 1897 roku mikrobiolog E. Ermengem po raz pierwszy wyizolował i nazwał bakterię Bacillus botulinus, odpowiedzialną za produkcję tej substancji. Toksyna botulinowa (znana potocznie jako botoks) jest niezwykle często wykorzystywana w medycynie estetycznej, a także innych dziedzinach.

Cząsteczka toksyny botulinowej – struktura molekularna

Toksyna botulinowa – charakterystyka

Botoks to jedna z najsilniejszych znanych toksyn pochodzenia naturalnego. Do dnia dzisiejszego poznano 8 serotypów toksyny botulinowej (A-H), różniących się między sobą masą cząsteczkową, budową antygenową, immunogennością, receptorami oraz umiejscowieniem kodujących je genów. W medycynie największe zastosowanie znajduje toksyna botulinowa typu A, która jest dużym białkiem o strukturze krystalicznej i masie cząsteczkowej 150 kDa (Kilodaltonów).

Botulizm – zatrucie toksyną botulinową

W dzisiejszych czasach wciąż aktualnym zagrożeniem jest zatrucie jadem kiełbasianym, czyli toksyną botulinową. Docelowym miejscem oddziaływania toksyny w organizmie człowieka są zakończenia presynaptyczne neuronów ruchowych, czego konsekwencją jest zahamowanie uwalniania acetylocholiny – ważnego neuroprzekaźnika w układzie nerwowym. Bezpośrednią przyczyną botulizmu jest zatrucie jadem kiełbasianym, czyli toksyną produkowaną przez laseczki jadu kiełbasianego – bakterie, które mogą znajdować się w produktach spożywczych, zwłaszcza konserwach.

Obraz kliniczny w dużym stopniu zależy od dawki toksyny oraz stanu ogólnego pacjenta. Zwykle pierwsze objawy pojawiają się w ciągu od kilku godzin do 14 dni od momentu zatrucia. W klasycznej postaci są nimi:

• osłabienie i skrajne zmęczenie;
• zawroty głowy;
• suchość w ustach;
• upośledzenie wydzielania potu.

Niedługo później do powyższych dołączają objawy ze strony układu nerwowego:

• podwójne widzenie i utrata ostrości widzenia;
• światłowstręt;
• zez zbieżny wraz z opadaniem powiek;
• trudności z przełykaniem (dysfagia) i mówieniem wskutek porażenia mięśni okolicy gardła;
• porażenie pozostałych mięśni szkieletowych.

Typowe są również objawy ze strony układu pokarmowego, takie jak:

• zaparcia;
• wzdęcia;
• zaburzenia defekacji i oddawania moczu;
• silne bóle brzucha.

Wszystko przez to, iż porażeniu uległy również mięśnie związane z perystaltyką i znajdujące się w ścianach jelit. Osoba z botulizmem przy braku wdrożenia odpowiedniego leczenia może umrzeć wskutek porażenia ośrodka oddechowego lub nagłego zatrzymania krążenia. Jedyną metodą leczenia jest natomiast jak najszybsze podanie antytoksyny botulinowej.

Toksyna botulinowa w medycynie

Wyizolowana toksyna botulinowa typu A podana w odpowiednich dawkach znajduje szerokie zastosowanie w dziedzinach takich jak medycyna estetyczna i kosmetologia. Z jej pomocą można skutecznie zmniejszać widoczność, a choćby całkowicie likwidować zmarszczki. Zwłaszcza wokół ust (tzw. zmarszczki palacza), wokół oczu (tzw. kurze łapki), podłużne czoła (tzw. lwia zmarszczka), poprzeczne czoła oraz dolnej powieki. Toksyna botulinowa wpływa na czynność mięśni mimicznych, w efekcie czego można unieść brwi lub opadające kąciki ust, skorygować uśmiech dziąsłowy bądź wymodelować twarz. Iniekcje toksyny botulinowej wpływają na wydzielanie potu, dlatego przy jej użyciu zmniejsza się także nadpotliwość. Efekty stosowania toksyny botulinowej w medycynie estetycznej utrzymują się średnio 6-8 miesięcy, po czym konieczne jest wykonanie ponownego zabiegu.

Warto wiedzieć, iż toksyna botulinowa znalazła również zastosowanie w innych dziedzinach medycyny. W stomatologii służy do zmniejszania intensywności bruksizmu, zaś w okulistyce można dzięki niej pozbyć się zeza. Ponadto stosuje się ją do leczenia dystonii mięśniowych, spastyczności, dolegliwości bólowych ze strony mięśni czy układu nerwowego (np. bóle fantomowe) oraz przykurczu mięśni dna miednicy. Należy pamiętać, iż botoks w medycynie działa objawowo, a nie przyczynowo. Nie powinien więc stanowić głównej metody, ale jedynie wspomagać i uzupełniać działanie innych, przyczynowych.

	Kwas hialuronowy na stawy i skórę Kwas hialuronowy zapewnia mazi stawowej adekwatności lepko-sprężyste, przez co zmniejsza ból w stawach. Dodatkowo wypełnia przestrzenie w naskórku redukując zmarszczki. Sprawia, iż skóra wygląda młodziej i polepsza się jej odcień, dając też efekt ... Zobacz więcej...
	Kolagen w proszku na stawy, kości i skórę Kolagen bioalgi zawiera aż 97% hydrolizowanego kolagenu. Jego opatentowana formuła sprawia, iż wchłanialność jest na bardzo wysokim poziomie. Wspomaga łagodzenie objawów już istniejących chorób stawów, dodatkowo zapobiegając pojawianiu się nowych. Zobacz więcej...

Bibliografia

1. Drożdżyńska M., Sobieraj-Garbiak I., Chlasta A., Jastrzębska M., Toksyna botulinowa i jej zastosowanie w medycynie, Journal of Laboratory Diagnostics, 2/2015.
2. Zbrojkiewicz M., Lebiedowska A., Błońska-Fajfrowska B., Toksyna botulinowa w medycynie i kosmetologii – dwustuletnia historia i nowe perspektywy, Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 72/2018.
3. Carruthers A., Carruthers J., Toksyna botulinowa, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2019.
4. Kukier E., Kwiatek K., Grenda T., Goldsztejn M., Dębski J., Botulizm – objawy choroby i możliwości diagnostyczne, Monografia, 2/2014.