Pierwsze wyniki badania na ludziach sugerują, iż przeszczep nerwowych komórek macierzystych jest bezpieczny i poprawia funkcje motoryczne u pacjentów z przewlekłym udarem niedokrwiennym mózgu.
Znacząca poprawa
Prawie wszyscy pacjenci uczestniczący w badaniu zaobserwowali pewną poprawę pierwotnego wyniku skuteczności w postaci zmiany całkowitej punktacji motorycznej Fugl-Meyera. Po 12 miesiącach u ośmiu z 12 pacjentów zaobserwowano poprawę o ≥ 10 punktów – uznawaną za istotną klinicznie – a trzech innych pacjentów osiągnęło ten próg wcześniej.
- Poprawa stanu pacjentów była zauważalna po pierwszym miesiącu od rozpoczęcia leczenia, wzrost po trzech miesiącach, stabilizacja po sześciu miesiącach. Następnie zaobserwowaliśmy coś, czego nigdy nie widzieliśmy w żadnym z wcześniejszych badań przeprowadzonych u pacjentów po przeszczepach – a mianowicie zwiększoną regenerację od sześciu do dwunastu miesięcy, co oznacza poprawę średnio o 11,8 punktu (z 9,3 punktu po 6 miesiącach) – przekazał Gary K. Steinberg, lekarz medycyny, współdyrektor Stanford Stroke Center w Stanford University School of Medicine w Kalifornii.
Wyniki zaprezentowano 4 maja na dorocznym spotkaniu Amerykańskiego Stowarzyszenia Chirurgów Neurologicznych (AANS) 2024.
Ograniczone możliwości leczenia
Z wyjątkiem stymulacji nerwu błędnego (VNS) w połączeniu z intensywną rehabilitacją, która uzyskała zgodę amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków (FDA) w 2021 r., w tej chwili nie ma metody leczenia przywracającej utratę funkcji u pacjentów z przewlekłym udarem niedokrwiennym mózgu.
Steinberg i jego współpracownicy opracowali 24 lata temu produkt z ludzkich embrionalnych komórek macierzystych (komórki NR1). Dane przedkliniczne na różnych modelach, pochodzące z ich laboratorium i innych laboratoriów, wykazały, iż przeszczep komórek macierzystych może przyspieszyć powrót do zdrowia po udarze. Dwadzieścia lat później FDA dała zielone światło dla obecnego badania fazy 1/2a na ludziach.
18 pacjentów uczestniczących w badaniu było w wieku 18–75 lat i od 6 miesięcy do 5 lat nie doszło u nich do niedokrwiennego udaru podkorowego środkowego mózgu. Mieli zmodyfikowany wynik w skali Rankina wynoszący 3-4 i stabilny deficyt motoryczny, a także przeszli rehabilitację. Wykluczono pacjentów ze zmianą po udarze < 1 cm3 lub > 100 cm3 w badaniu MRI.
Komórki macierzyste NR1 dostarczono laparoskopowo i stereotaktycznie wstrzyknięto do podkorowego obszaru wokół zawału, u przytomnych pacjentów. Otwarte leczenie polegające na zwiększeniu dawki (2,5, 5, 10 i 20 milionów komórek) obejmowało immunosupresję takrolimusem przez 8 tygodni. Zalecano fizjoterapię, ale nie była ona wymagana.
Po 12 miesiącach pacjenci uzyskali średni wzrost wyniku w skali Fugl-Meyera (FMA) kończyn dolnych o 4,5 punktu, co było statystycznie istotne. Istotnie wzrosła również punktacja FMA kończyny górnej, średnio o 7,3 punktu.
- To lepiej niż w badaniu dotyczącym stymulacji nerwu błędnego, które wykazało średnio 5,8 punktu po 90 dniach, a stan naszych pacjentów był gorszy – stwierdził Steinberg.
Będą dalsze badania
W przypadku terapii komórkami macierzystymi zaobserwowano także znaczną poprawę szybkości chodu na dystansie 10 metrów i udziału w czynnościach życia codziennego, mierzoną za pomocą wskaźnika Barthel . Co zaskakujące, nie stwierdzono korelacji między odpowiedzią kliniczną a dawką, wiekiem, płcią, czasem wystąpienia udaru do przeszczepienia lub objętością wyrzutu, powiedział Steinberg.
Jak poinformował Steinberg, przeprowadzone zostaną dalsze działania następcze w celu potwierdzenia uzyskanych wyników i zbadania mechanizmów powrotu do zdrowia. Planowane jest także prospektywne, wieloośrodkowe badanie fazy 2b z podwójnie ślepą próbą.
Komentując wyniki dla Medscape Medical News, Jonathan Russin, profesor nadzwyczajny chirurgii neurologicznej na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Pasadenie, był ostrożny w interpretacji wyników badania. Podkreślił, iż najważniejsze badania dotyczące pierwszych ludzkich komórek macierzystych stosowanych w leczeniu udaru wymagają dużego nakładu pracy i nie można wyciągać z nich już na wstępnym etapie istotnych wniosków. Trzeba zaczekać na zakończenie badań.
Przeczytaj także: „Ostrożnie z leczeniem hipolipemizującym po TIA i udarze” i „Farmakologiczna cytoprotekcja w udarze niedokrwiennym mózgu”.
