Te miasta duszą się od smogu. Jest tam najgorsze powietrze w Polsce

Gdzie jest najgorszy smog w Polsce? Nowy ranking wskazał, iż południe kraju przoduje w klasyfikacji miejsc z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem. To tu piętrzą się rekordy pyłów i rakotwórczego dymu. Choć smog w miastach towarzyszy nam codziennie, jego obecność boleśnie odbija się na zdrowiu.
Smog to niewidzialny wróg, który co roku zbiera swoje żniwo. Gdy go wdychamy, do organizmu trafiają drobiny, które osiadają w płucach i przedostają się do krwiobiegu. Jak działają na organizm? Podrażniają drogi oddechowe, nasilają objawy astmy, zwiększają ryzyko chorób serca i układu krążenia. W Polsce najbardziej narażone są rejony górskie i uzdrowiskowe, gdzie zjawisko inwersji zatrzymuje zanieczyszczenia niczym pokrywka nad garnkiem. W najnowszym raporcie Polskiego Alarmu Smogowego wskazano miejscowości, w których najciężej oddychać w okresie grzewczym.


REKLAMA


Zobacz wideo Miłosz Jakubowski: niedługo więcej polskich miast wprowadzi strefy czystego transportu


Gdzie w Polsce jest największy smog? Wcale nie w Krakowie czy Katowicach
Smogowy ranking opiera się na trzech głównych wskaźnikach: liczbie dni, w których przekroczono dopuszczalne normy pyłu PM10, jego średniorocznym stężeniu oraz związku powstającego podczas spalania drewna i węgla, który ma działanie rakotwórcze. W najnowszym zestawieniu za 2024 rok po raz kolejny niechlubne pierwsze miejsce zajęła Nowa Ruda na Dolnym Śląsku, niewielkie miasto położone w kotlinie, gdzie zimą zanieczyszczenia nie mają gdzie uciec. Tuż za nią znalazła się Sucha Beskidzka w Małopolsce, a trzecie miejsce przypadło Nowemu Targowi - górskiemu miastu, które od lat walczy z fatalną jakością powietrza. Kiepska sytuacja jest również w Myszkowie i kilku mniejszych uzdrowiskach, które paradoksalnie, mimo leczniczego statusu, zimą duszą się w dymie z domowych kominów.
Zestawienie nie jest jednak wyłącznie listą wstydu. Pokazuje też, iż w wielu miejscach coś się zmienia. Dobrym przykładem jest Kraków, który jeszcze kilka lat temu uchodził za symbol smogu w Polsce. Dziś nie notuje już przekroczeń związków rakotwórczych, co jest efektem zakazu palenia węglem i drewnem oraz konsekwentnej wymiany pieców. Z listy najbardziej zanieczyszczonych miast zniknęły również Katowice i Zabrze. To dowód, iż lokalne uchwały antysmogowe, dopłaty do ekologicznych źródeł ciepła i świadomość mieszkańców zaczynają działać.


Podobną zmianę widać w Rybniku, który jeszcze niedawno miał opinię jednego z najbardziej zadymionych miast w kraju. W ostatnim czasie złożono tam rekordową liczbę wniosków o dofinansowanie w ramach programu "Czyste Powietrze", co pokazuje, iż mieszkańcy coraz częściej przekuwają wiedzę w realne decyzje. Z kolei gmina Godów, położona w powiecie wodzisławskim, przez lata była symbolem smogowego problemu. Dziś w rankingu spadła aż na 60. miejsce pod względem średniorocznego stężenia pyłu PM10. To ogromna zmiana i dowód, iż systematyczne działania przynoszą efekty, choć nie od razu.
Nie wszystkie miasta mogą jednak pochwalić się podobnymi wynikami. W rejonach górskich i kotlinach, gdzie zimne powietrze zatrzymuje się jak w misce, smog wciąż ma się dobrze. choćby jeżeli mieszkańcy wymienili już piece, zanieczyszczenia napływające z transportu czy sąsiednich gmin przez cały czas potrafią zepsuć jakość powietrza. W małych miejscowościach dochodzi jeszcze problem braku funduszy i ludzi, którzy mogliby skutecznie egzekwować przepisy.


Smog (zdjęcie ilustracyjne)Fot. Władysław Czulak / Agencja Wyborcza.pl


Jak radzić sobie ze smogiem? Kilka porad, które pomagają chronić zdrowie
Kiedy smog zagląda w okna, a wyjście na zewnątrz przypomina uprawianie sportów ekstremalnych, warto wiedzieć, jak się chronić. choćby krótki kontakt z zanieczyszczonym powietrzem może odbić się na zdrowiu, szczególnie u dzieci, seniorów i osób z problemami oddechowymi. Zacznij od monitorowania jakości powietrza. Zanim wyjdziesz z domu, sprawdź aktualne dane, np. na stronie GIOŚ. Wskaźniki zanieczyszczeń podpowiedzą ci, kiedy lepiej zostać w środku niż testować odporność płuc.
W domu dobrze też mieć oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA H13 i węglowym, który wychwytuje nie tylko pyły, ale także gazy i nieprzyjemne zapachy. Przy dużym smogu ustaw go na najwyższy tryb i pamiętaj o regularnej wymianie filtrów. Zużyte nie działają skutecznie. Warto też zamykać okna od strony ulicy, szczególnie w godzinach szczytu, a jeżeli masz wentylację mechaniczną, korzystaj z trybu recyrkulacji. W nowych budynkach sprawdzą się rekuperatory z filtrami o klasie co najmniej F7.


Na zewnątrz przyda się maseczka antysmogowa z filtrem FFP2 lub FFP3, szczególnie przy dłuższych spacerach w ruchliwych miejscach. Lepiej też zrezygnować z biegania czy jazdy na rowerze w porannym lub popołudniowym szczycie, kiedy powietrze jest najbardziej zanieczyszczone.


Na poziomie lokalnym coraz większe znaczenie mają działania wspólnot i samorządów. Presja społeczna pomaga egzekwować uchwały antysmogowe, kontrolować paleniska i wspierać mieszkańców w wymianie źródeł ciepła. Program "Czyste Powietrze" to szansa, by zrobić krok w stronę bezpiecznego oddechu, więc warto z niej korzystać.
Na końcu wszystko sprowadza się do świadomości i edukacji. Im więcej osób zrozumie, jak bardzo smog wpływa na życie, tym większa szansa na trwałą zmianę. Każda wymiana "kopciucha", docieplenie domu czy czujność wobec tego, czym sąsiad pali w piecu, jest krokiem w stronę czystszego powietrza, dla siebie i innych. Co robisz, kiedy powietrze jest złe? Zapraszamy do udziału w sondzie oraz do komentowania.
Zachęcamy do zaobserwowania nas w Wiadomościach Google.