Sztuczna inteligencja może pomóc w leczeniu osób, które są dotknięte przewlekłymi dolegliwościami bólowymi, takimi jak migreny czy bóle menstruacyjne. Rozwiązania telemedyczne do monitorowania i przewidywania napadów bólu pomagają w skutecznym leczeniu i optymalizacji kosztów opieki nad pacjentami.
Chroniczny ból jest problemem zdrowotnym dotykającym miliony osób. Zwłaszcza migrena i bóle menstruacyjne, choć często lekceważone, stanowią poważne wyzwania dla zdrowia publicznego. Migreny dotykają około 10-12 proc. osób na całym świecie, co oznacza iż w Polsce choruje około 4 mln osób. zwykle są to ludzie aktywni zawodowo, bo migrena dotyczy grupy wiekowej od okresu pokwitania do okresu przekwitania. Częściej chorują kobiety. Migrena przewlekła jest jedną z trzech chorób najbardziej upośledzających codzienne funkcjonowanie osób z grupy wiekowej 18-60 lat. Natomiast bóle menstruacyjne dotykają znacznej części kobiet w wieku rozrodczym. Mogą one poważnie zakłócać codzienne funkcjonowanie osób, które są nimi dotknięte i mają głęboki wpływ na jakość życia, których skutkiem są m.in. absencje w szkole czy miejscu pracy, zaburzenia w życiu rodzinnym. Wiele osób cierpiących na migreny lub bóle menstruacyjne odczuwa nie tylko fizyczne dolegliwości, ale również walczy z negatywnymi skutkami psychicznymi, takimi jak lęk, depresja czy izolacja społeczna.
Pomimo powszechnego występowania przewlekłego bólu opieka nad pacjentami jest w znacznej części nieefektywna. W przypadku migren dostępne w tej chwili terapie często są niespecyficzne i nie dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów. Natomiast w leczeniu bólów menstruacyjnych dominują środki przeciwbólowe, które nie zawsze są skuteczne i mogą mieć niepożądane skutki uboczne. Częste wizyty w placówkach medycznych, koszty dużej ilości przyjmowanych leków i długoterminowe konsekwencje niewłaściwego leczenia stanowią poważne obciążenie zarówno dla pacjentów, jak i dla systemu zdrowotnego. Z raportu Polskiego Zakładu Higieny opublikowanego w 2019 roku wynika, iż koszty absenteizmu i prezenteizmu z powodu migreny sięgają ok. 8 mld zł rocznie.
Osoby cierpiące na migrenę doświadczają silnych, napadowych bólów głowy i towarzyszących im autonomicznych objawów pochodzących z ośrodkowego układu nerwowego, takich jak mdłości, wymioty, nadwrażliwość na światło i hałas. W części przypadków (15-30 proc.) dochodzi również do tzw. aury czyli ogniskowych objawów neurologicznych (najczęściej różnych zaburzeń widzenia), które realizowane są od 5 do 60 minut i poprzedzają wystąpienie bólu głowy i objawów autonomicznych. Występuje również aura czuciowa (związana z zaburzeniami czucia, np. wędrującymi mrowieniami), aura ruchowa (polegająca np. na czasowych paraliżach różnych części ciała) czy aura z zaburzeniami mowy (pacjent mówi bełkotliwie, a także ma trudności ze znajdowaniem odpowiednich słów).
Istnieje zatem wyraźna potrzeba skuteczniejszych metod zarządzania bólem przewlekłym, które przyniosą ulgę pacjentom borykającym się m.in. z migrenami i bólami menstruacyjnymi, a także zmniejszą obciążenie systemowe. Nadzieję na ich opracowanie wiele ekspertów i pacjentów pokłada w nowych technologiach monitorowania stanu pacjenta i przewidywania epizodów bólowych. Istotnym warunkiem skuteczności jest spersonalizowane podejście, które nie tylko skupia się na leczeniu bólu, ale także na zrozumieniu i adresowaniu powiązanych z nim problemów zdrowia psychicznego.
Telemedycyna w walce z bólem
Globalny rynek mHealth i telemedycyny znajduje się w fazie dynamicznego rozwoju. Wraz ze wzrostem popytu na zdalne usługi medyczne, szczególnie widocznym w dobie pandemii COVID-19, rośnie zapotrzebowanie na innowacyjne rozwiązania zdrowotne. Mobilne aplikacje zdrowotne, urządzenia IoT (“Internet of Things”- internet rzeczy), algorytmy sztucznej inteligencji oraz platformy telemedyczne są coraz częściej wykorzystywane do monitorowania i zarządzania stanami zdrowotnymi. Otwiera to nowe możliwości także dla projektów dotyczących monitorowania, analizowania i zarządzania bólem.
Na rynku istnieje już kilka produktów skoncentrowanych na zarządzaniu bólem, jednak wiele z nich ma ograniczone funkcje i nie oferuje kompleksowego podejścia do migren i bólów menstruacyjnych. Aplikacje takie jak Migraine Buddy czy Clue skupiają się na śledzeniu i analizie symptomów, ale nie integrują zaawansowanych technologii AI czy IoT, które mogłyby wnieść znaczną wartość w zakresie prognozowania i personalizacji leczenia. Aplikacja Oncoway skupia się na zarządzaniu informacjami o stanie pacjenta i harmonogramie leczenia, ale nie oferuje nowatorskich rozwiązań w zakresie analizy i oceny stanu pacjenta ani prognozowania wystąpień bólu. Podobnie, cyfrowy terapeutyk Oleena wspiera pacjentów w radzeniu sobie z symptomami, ale bazuje głównie na samoocenie pacjenta i nie wykorzystuje technologii IoT czy AI do monitorowania parametrów fizjologicznych.
Rozwiązania te często skupiają się na jednym aspekcie opieki, pomijając pełną ścieżkę zarządzania bólem oraz zdrowiem psychicznym pacjentów, co uwypukla potrzebę bardziej zintegrowanego podejścia. Większość koncentruje się na samoocenie i rejestracji danych przez użytkowników, co może prowadzić do subiektywnych i niepełnych informacji. Brakuje rozwiązań wykorzystujących dane biometryczne i analizę behawioralną do oceny stanu pacjenta i dostosowania terapii. Większość istniejących aplikacji nie oferuje także wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego, co jest najważniejsze przy przewlekłym bólu.
Projekt TakesCare
Polski startup TakesCare pracuje nad zintegrowanym rozwiązaniem monitorowania i zarządzania bólem, które łączy monitorowanie w czasie rzeczywistym, analizę danych dzięki sztucznej inteligencji i wsparcie zdrowia psychicznego. Ma ono być spersonalizowane, skoncentrowane na specyficznych wymaganiach poszczególnych grup pacjentów – w pierwszym etapie dotyczy osób cierpiących na migreny i bóle menstruacyjne. W drugiej kolejności wprowadzane będą rozwiązania adresowane do specyficznych potrzeb kolejnych grup pacjentów zmagających się z przewlekłymi dolegliwościami bólowymi.
Głównym założeniem projektu jest monitorowanie symptomów bólu u pacjentów, ich przewidywanie dzięki algorytmu sztucznej inteligencji i skuteczniejsze reagowanie na objawy, tak aby optymalizować farmakoterapię a jednocześnie zmniejszyć liczbę porad lekarskich. Wypracowana technologia stwarza także możliwości wykorzystania zgromadzonych danych do lepszego zrozumienia migren i bólów menstruacyjnych, identyfikacji nowych wzorców i czynników ryzyka, a także do tworzenia bardziej efektywnych strategii leczenia.
