Fot. arch. NIKNajwyższa Izba Kontroli (NIK) odsłoniła masę nieprawidłowości przy szczepieniach dzieci i młodzieży. Wśród nich błędy w raportach, powielanie nierzetelnych danych i nieskuteczne działania dyscyplinujące. Skutek? Tylko w 8 skontrolowanych placówkach POZ wykryto 469 niezaszczepionych dzieci, których dane nie zostały przekazane do powiatowych stacji sanitarnych. Ile takich przypadków może być w Polsce?
W Polsce obowiązek szczepień ochronnych obejmuje około 7,5 mln dzieci i młodzieży. W ostatnich latach liczba odmów szczepień wzrosła z około 40 tys. w 2018 r. do ponad 87 tys. w 2023 r. NIK ostrzega, iż dalszy wzrost odmów może prowadzić do wybuchu epidemii groźnych chorób.
NIK przeprowadziła kontrolę w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, dziesięciu Powiatowych Stacjach Sanitarno-Epidemiologicznych (PSSE) i dwudziestu POZ z terenu województw: łódzkiego, opolskiego, podkarpackiego, pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Okazało się, iż „Cały system nie działa, wymaga istotnych korekt” – podsumował Piotr Miklis, wiceprezes NIK podczas konferencji w Rzeszowie.
Co konkretnie wykazały kontrole
Działania Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz objętych kontrolą Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych i jednostek podstawowej opieki zdrowotnej nie zapewniły zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia około 90-95 proc. poziomu wyszczepienia, m.in. przeciw: odrze, śwince, różyczce, błonicy, tężcowi, krztuścowi, pneumokokom, poliomyelitis. Tym samym nie zagwarantowano bezpieczeństwa epidemiologicznego populacji.
Analizy i oceny epidemiologiczne wykonane przez siedem PSSE ujawniły nieosiągnięcie tego wskaźnika, zaś w jednej ze skontrolowanych jednostek POZ, w Majdanie Królewskim na Podkarpaciu, stwierdziły zaledwie 17 proc. poziom wyszczepienia!
3 lata na podjecie działań
Tymczasem PSSE, mimo posiadania informacji o osobach uchylających się od nich, nie podejmowały kroków administracyjnych w celu wyegzekwowania szczepień. Kiedy już podejmowały przewidziane prawem czynności, średni czas postępowania wynosił choćby 600 dni. Od dnia powzięcia informacji o odmowie zaszczepienia do pierwszej czynności, czas reakcji stacji wynosił niekiedy aż 36 miesięcy. Ponad 1080 dni.
Nadzór GIS ograniczał się do zbierania i gromadzenia danych ze sprawozdań PSSE, bez ich analizy i wyciągania wniosków. Mimo licznych informacji o niskim poziomie egzekwowania szczepień, GIS nie podejmował działań dyscyplinujących wobec podległych jednostek.
W trakcie kontroli NIK ujawniono 469 niezaszczepionych dzieci, których dane nie zostały przekazane do PSSE przez osiem placówek POZ.
Pełny raport NIK dostępny jest na ich stronie internetowej.
