Pod koniec kwietnia ubiegłego roku do konsultacji publicznych skierowano projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Jego celem było wprowadzenie zmian do przepisów dotyczących systemu kaucyjnego dla opakowań. Z uzasadnienia wynikało, iż „prace nad projektem zostały zainicjowane w związku z pojawiającymi się wątpliwościami, czy obecne przepisy są wystarczające do zapewnienia planowego uruchomienia systemów kaucyjnych oraz rzetelnego ich prowadzenia”.
Od samego początku niektórzy eksperci wskazywali, iż zaproponowane w projekcie regulacje poszły za daleko. PASMI, Związek Pracodawców „Polski Związek Producentów Leków Bez Recepty”, złożył 19 sierpnia oficjalne stanowisko dotyczące projektu. Organizacja zwracała uwagę na konieczność wyłączenia opakowań suplementów diety spod definicji „opakowania na napoje”. Takie wyłączenie zastosowano dla produktów leczniczych, wyrobów medycznych oraz żywności specjalnego przeznaczenia medycznego.
- Czytaj również: Apteka przyjmie butelkę zwrotną po suplemencie diety?
Brak takiego wyłączenia dla suplementów diety oznacza, iż w systemie kaucyjnym znajdą się też apteki. Na ten fakt w grudniu ubiegłego roku zwracała uwag Konfederacja Lewiatan i Związek Pracodawców Aptecznych PharmaNET.
– Włączenie aptek do systemu kaucyjnego będzie wiązało się z obciążeniem farmaceutów i techników farmaceutycznych dodatkowymi obowiązkami oraz z potencjalnymi trudnościami o charakterze organizacyjnym. Powinni oni skupić się na opiece nad pacjentami, a nie na naliczaniu kaucji czy zbieraniu pustych opakowań. Ponadto apteki mają często ograniczoną przestrzeń, a w konsekwencji organizacja miejsca na zbiórkę opakowań mogłaby okazać się niemożliwa lub istotnie wpłynąć na komfort pacjentów i świadczonych usług – mówił w grudniu 2024 roku Marcin Piskorski, prezes Związku Pracodawców Aptecznych PharmaNET.
Eksperci apelowali o niedodawanie nowych obowiązków farmaceutom i technikom farmaceutycznym. Chcieli wyłączenia aptek i opakowań po suplementach diety z systemu kaucyjnego. Podobnie jak stało się to w przypadku opakowań po produktach leczniczych, wyrobach medycznych czy opakowaniach po produktach mlecznych.
System kaucyjny w aptekach
Zgodnie z przepisami od 1 października w zacznie obowiązywać system kaucyjny, który obejmie:
- Butelki jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów
- Puszki metalowe o pojemności do 1 litra
- Butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra.
Z definicji ustawowej wynika, iż opakowaniami na napoje są opakowania na płyn przeznaczony do bezpośredniego wypicia, bez konieczności poddania go obróbce, w szczególności na wodę, sok, nektar, mleko, jogurt i inny pitny produkt mleczny, napój alkoholowy. Z systemu wyłączone są natomiast płyny będące:
- produktami leczniczymi
- wyrobami medycznymi
- żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego.
Placówki handlowe, które prowadzą obrót produktami objętymi systemem, będą musiały do niego dołączyć podpisując umowę z jego operatorem. W przypadku placówek o powierzchni powyżej 200 m2 uczestnictwo w systemie będzie obowiązkowe. Mniejsze będą będą mogły dołączyć do niego fakultatywnie. Do ich obowiązków będzie należało pobieranie kaucji za sprzedaż produktów objętych systemem, ale też przyjmowanie pustych opakowań (i zwracanie kaucji).
Kluczowe jest to, iż placówka handlowa objęta systemem, będzie musiała przyjmować wszystkie opakowania zwrotne. Nie tylko te, które sama sprzedaje.
Sprzeciw aptekarzy i przedsiębiorców
W ubiegłym tygodniu odbyło się posiedzenie Podkomisji Stałej ds. Monitorowania Gospodarki Odpadami. Szeroko dyskutowano w jego trakcie o systemie kaucyjnym. Pojawił się też wątek aptek, który poruszył Piotr Mazurek z Konfederacji Lewiatan. Apelował on o wyłączenie aptek i suplementów diety z systemu kaucyjnego.
– Przypomnę, iż w ramach nowelizacji zastosowaliśmy takie rozwiązanie, iż o ile jest sprzedawana butelka szklana wielorazowa, to wtedy bez względu na powierzchnię każde takie opakowanie musi być odbierane w ramach również małego sklepu. Ergo – o ile w aptece będzie sprzedawany suplement diety w butelce szklanej zwrotnej, to będzie można tam oddawać również butelki po piwie. Chciałbym, żeby to tutaj wybrzmiało, bo do takich absurdów może dochodzić – mówił Mazurek.
- Czytaj również: System kaucyjny w aptekach? Senat pracuje nad ustawą…
Głos w trakcie Podkomisji zabrał też prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej – dr Marek Tomków. W ostrym tonie sprzeciwił się objęciu systemem kaucyjnym aptek.
– Przyznam szczerze, iż słabo znam się na systemie kaucyjnym, ale jestem zdumiony tym, co tutaj słyszę. Przed chwilką usłyszałem, żeby nie wyłączać aptek, bo to będzie nisza. Szanowni Państwo, ta nisza to jest 12 tysięcy podmiotów, z których 10 tysięcy ma aseptyczną recepturę. Mamy zbierać butelki po piwie tam, gdzie robimy w warunkach aseptycznych leki oczne? Mamy dzisiaj przyjmować butelki z niedopitymi syropami, skoro od dziesiątek lat obowiązują przepisy, które mówią, iż lek, który pacjent kupił i się rozmyślił, nie może do apteki wrócić? Dziś mamy 2,5 tysiąca punktów szczepień. Czy w punktach szczepień mamy przyjmować leki, które pacjent zostawił jako niedopite syropy? Butelki po piwie? – mówił prezes NRA.
Wskazywał też, iż wprowadzenie systemu kaucyjnego w aptekach stoi w tej chwili w kolizji z innymi przepisami dotyczącymi funkcjonowania aptek.
– Musimy zmienić rozporządzenie w sprawie lokalu aptecznego i pomieszczeń, które wchodzą w skład lokalu aptecznego, gdzie my od lat się dobijamy o pomieszczenia na opiekę farmaceutyczną, a teraz mamy stworzyć magazyn na zużyte butelki. Musimy zmienić rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków prowadzenia apteki. Czy państwo zdają sobie sprawę z tego, iż robimy to dla kilku syropów? Kto ma za to zapłacić? Pacjent? – mówił Marek Tomków.
Farmaceuci apelują do Minister Klimatu i Środowiska
Na portalu petycjeonline.com pojawiła się w ostatnich dniach petycja w sprawie wyłączenia aptek z obowiązku udziału w systemie kaucyjnym. Jej autorką jest farmaceutka Marta Hoszman-Kulisz. Podkreśla, iż objęcie aptek – mimo iż są placówkami ochrony zdrowia – obowiązkiem uczestnictwa w systemie kaucyjnym budzi zdecydowany sprzeciw środowiska farmaceutów.
– Apteki powinny koncentrować się na rozwoju opieki farmaceutycznej, szczepień, profilaktyki i pracy z pacjentem. Chcemy w pełni wykorzystywać nasze kompetencje zawodowe, zgodnie z kierunkowym wykształceniem i ustawą o zawodzie farmaceuty. Włączanie nas do systemu zbierania opakowań po napojach kłóci się z tą misją i uderza w wizerunek apteki jako placówki ochrony zdrowia. Nie wyobrażam sobie sytuacji, w której do apteki – miejsca, w którym przechowuje się leki i udziela świadczeń zdrowotnych – klienci przynoszą brudne butelki i puszki. Przechowywanie odpadów w takich warunkach jest nie tylko niepraktyczne, ale też niebezpieczne z punktu widzenia sanitarnego – czytamy w petycji.
Farmaceutka przekonuje też, iż apteki nie są sklepami detalicznymi. To miejsca zaufania publicznego, do których przychodzą pacjenci w różnym stanie zdrowia – czasem osłabieni, czasem z obniżoną odpornością. Mieszanie działalności prozdrowotnej z logistyką odpadów opakowaniowych to krok w zupełnie złym kierunku.
– Dlatego apeluję o wyłączenie aptek ogólnodostępnych z obowiązku uczestnictwa w systemie kaucyjnym, niezależnie od ich powierzchni i asortymentu oraz zrezygnowanie z wszelkich planów objęcia systemem kaucyjnym opakowań po lekach, suplementach diety czy wyrobach medycznych – czytamy w petycji.
To zakłóci działalność aptek…
Dyskusja na temat systemu kaucyjnego w aptekach toczy się też w mediach społecznościowych. Na portalu wypowiedział się w tej sprawie wielkopolski farmaceuta – Krzysztof Soboń. Przypomniał, iż jakakolwiek inna działalność w obrębie apteki jest dopuszczona tylko wtedy, gdy nie zakłóca jej podstawowej funkcji. A tą jest zapewnienia dostępu do farmakoterapii i opieki farmaceutycznej.
– Tym bardziej zastanawia mnie, kto wpadł na pomysł, iż udział aptek w zbieraniu butelek nie będzie kolidował z ich działalnością. Przecież to jest absurd. W tym kraju naprawdę dojdzie do sytuacji, w której pacjent za furosemid przyjdzie zapłacić trzema butelkami po piwie. Pomysł, by apteki stały się punktami zbiórki butelek w ramach systemu kaucyjnego, nie tylko budzi wątpliwości – on kompletnie mija się z logiką funkcjonowania apteki jako placówki ochrony zdrowia – pisze farmaceuta.
Przypomina, iż apteka ma zapewniać dostęp do farmakoterapii i opieki farmaceutycznej – nie pełnić funkcji punktu zwrotu odpadów. Obsługa logistyczna opakowań zwrotnych (czas, przestrzeń, zasoby) to realne obciążenie – a nie „dodatek” bez wpływu na codzienną pracę. W jego ocenie takie rozwiązanie wpłynie też na wizerunek farmaceuty jako profesjonalisty medycznego.
– Dochodzą też aspekty sanitarne – czy naprawdę ktoś chce, by w tej samej przestrzeni, gdzie wydaje się leki ratujące życie, krążyły brudne butelki po napojach? Zamiast wzmacniać rolę apteki w systemie ochrony zdrowia, dokłada się jej obowiązki spoza jej kompetencji. A później zdziwienie, iż brakuje czasu w rozmowę z pacjentem, konsultację farmakologiczną czy opiekę farmaceutyczną – podsumowuje farmaceuta.
©MGR.FARM
