Światowy Dzień Nerek 2023 – Zdrowe nerki dla wszystkich!

Już od 17 lat rokrocznie w drugi czwartek marca obchodzony jest Światowy Dzień Nerek – święto to zostało ustanowione z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Nefrologicznego i Międzynarodowej Federacji Fundacji Nerek. Wydarzenie to ma na celu zwiększenie świadomości w zakresie znaczenia nerek i związanych z nimi problemów zdrowotnych, sposobów zapobiegania im, a także życia z chorobami nerek. Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem: „Zdrowe nerki dla wszystkich – przygotowanie na nieoczekiwane, wspieranie wrażliwych!”.

Szacuje się, iż z chorobą nerek może zmagać się nawet 4,5 miliona Polaków, choć duża część z nich nie ma tej świadomości. Lekarze alarmują, iż większość pacjentów z chorobami nerek umiera przedwcześnie z powodu zbyt późnej lub niewłaściwej diagnozy! Tymczasem w wielu przypadkach, aby zdiagnozować chorobę nerek, wystarczą proste badania z krwi i moczu.

Przewlekłe choroby nerek

Przewlekła choroba nerek (PChN) to, po nadciśnieniu tętniczym, drugie najczęściej występujące schorzenie przewlekłe, na które cierpią Polacy. Szacuje się, iż blisko 90% pacjentów nie wie, iż choruje na PChN, ponieważ choroba we wczesnym stadium zwykle nie daje żadnych objawów. Światowe dane sugerują, iż PChN może występować choćby u 9–15% populacji, a więc na świecie z tym schorzeniem może zmagać się około 600 mln ludzi, z czego ponad 4 mln w Polsce. Tak ogromna skala problemu sprawia, iż PChN należy postrzegać nie tylko w kontekście zdrowia jednostki, ale także jako ogólny problem społeczny. Z uwagi na rokowanie i przebieg choroby niezwykle istotne jest szybkie ustalenie rozpoznania i odpowiednia kontrola u pacjentów z czynnikami ryzyka, którymi są m.in.: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość czy zaawansowany wiek.

Rewolucja w nefrologii, czyli rekomendacje KDIGO 2021

Błoniaste kłębuszkowe zapalenie nerek, zwane również nefropatią błoniastą, jest jedną z najczęstszych przyczyn zespołu nerczycowego u dorosłych. Może ono prowadzić do przewlekłej schyłkowej niewydolności nerek. Choroba rozwija się wskutek uszkodzenia błony podstawnej kłębuszków nerkowych przez kompleksy immunologiczne. Wyróżnia się pierwotną i wtórną postać nefropatii błoniastej. Postać pierwotna dotyczy blisko 75% pacjentów, charakteryzuje się występowaniem autoprzeciwciał skierowanych przeciwko różnym antygenom kłębuszków nerkowych. U blisko 80% chorych występują przeciwciała anty-PLA2R (przeciwko receptorowi fosfolipazy A2 podocytów), natomiast u 8–14% przeciwciała anty-THSD7A (przeciwko trombospondynie typu 1 zawierającej domenę 7A). Odkrycie tych autoprzeciwciał wyznacza kamienie milowe w nefrologii!

Do niedawna do rozpoznania nefropatii błoniastej konieczna była biopsja nerki. Stawianie diagnozy odbywało się na podstawie obrazu klinicznego i wyniku badania histopatologicznego. Pod koniec 2021 roku międzynarodowa organizacja KDIGO (Kidney Disease: Improving Global Outcomes) opublikowała zaktualizowaną wersję wytycznych dotyczących opieki nad pacjentami z kłębuszkowym zapaleniem nerek, w tym diagnostyki pierwotnej nefropatii błoniastej. Zgodnie z nowymi kryteriami diagnostycznymi „biopsja nerki nie jest wymagana w celu potwierdzenia diagnozy nefropatii błoniastej u pacjentów z zespołem nerczycowym i pozytywnym wynikiem testu dla przeciwciał anty-PLA2R”.

Nefropatie o podłożu autoimmunizacyjnym

Do grupy nefropatii o podłożu autoimmunizacyjnym, w przebiegu których dochodzi do uszkodzenia nerek na skutek trwającego procesu autoimmunizacyjnego, zalicza się również nefropatię toczniową, zapalenia małych naczyń związane z obecnością przeciwciał ANCA (AAV, ang. ANCA-associated vasculitis) oraz zapalenia małych naczyń związane z kompleksami immunologicznymi.

Toczniowe zapalenie nerek (Lupus nephritis) pozostaje, obok zajęcia układu nerwowego, jedną z najcięższych manifestacji tocznia rumieniowatego układowego i stanowi główną przyczynę śmiertelności w tej grupie pacjentów. Nefropatia toczniowa dotyczy 50–80% pacjentów z toczniem i, co istotne, rozwija się przeważnie w ciągu pierwszych lat trwania choroby. W patogenezie nefropatii toczniowej zasadniczą rolę odgrywają autoprzeciwciała i kompleksy immunologiczne. Zgodnie z najnowszymi rekomendacjami grupy EULAR dotyczącymi diagnostyki tocznia z 2019 roku, do rozpoznania tocznia rumieniowatego układowego upoważnia stwierdzenie nefropatii toczniowej w biopsji przy obecności przeciwciał przeciwjądrowych. Przeciwciała anty-dsDNA oraz przeciwko nukleosomom są silnie związane z nefropatią toczniową i występują u większości pacjentów.

Zapalenia naczyń (Vasculitis) to heterogenna grupa schorzeń, która cechuje się zapaleniem ściany naczyń krwionośnych. Zmiany pojawiające się w strukturze naczyń krwionośnych powodują upośledzenie przepływu krwi, co w konsekwencji prowadzi do niedokrwienia tkanek oraz narządów przez nie zaopatrywanych, w tym nerek. W przebiegu schorzeń zaliczanych do AAV (ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (GPA), mikroskopowe zapalenie naczyń (MPA), eozynofilowa ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (EGPA)) bardzo często dochodzi do zajęcia nerek. Kluczową rolę w diagnostyce tych schorzeń odgrywa detekcja przeciwciał ANCA, a najważniejszymi antygenami docelowymi dla tych przeciwciał są proteinaza 3 (PR3) oraz mieloperoksydaza (MPO).

Kompleksowe wsparcie w diagnostyce serologicznej nefropatii o podłożu autoimmunizacyjnym

Portfolio produktowe EUROIMMUN obejmuje szeroki wachlarz testów, które mogą stanowić wsparcie w diagnostyce nefropatii o podłożu autoimmunizacyjnym. W naszej ofercie posiadamy testy służące do oznaczania autoprzeciwciał istotnych w przebiegu tych schorzeń oparte o metody IIFT, ELISA oraz ChLIA.

Piśmiennictwo:

1. https://www.gov.pl/web/wsse-bydgoszcz/swiatowy-dzien-nerek
2. https://www.gov.pl/web/wsse-szczecin/swiatowy-dzien-nerek-11-marca-2021
3. Jazienicka-Kiełb, M. Babicki, M. Krajewska, A. Oko, A. Mastalerz-Migas, Przewlekła choroba nerek w praktyce lekarza POZ – diagnostyka, obraz kliniczny, postępowanie, Lekarz POZ 2/2022, s. 105–111
4. https://euroimmun.pl/blog/diagnoza-bez-biopsji-nerki-przeciwciala-anty-pla2r-w-nowych-kryteriach-klinicznych-nefropatii-bloniastej/