Międzynarodowa klasyfikacja chorób ICD-11 uznaje spektrum autyzmu za jedno z zaburzeń neurorozwojowych. Trudności osób autystycznych mają swój początek w okresie rozwojowym, najczęściej we wczesnym dzieciństwie. Jednakże ujawniać się w różnym stopniu na różnych etapach życia, w miarę wzrastających wymagań społecznych i rozwojowych. W efekcie utrudniając funkcjonowanie w życiu osobistym, rodzinnym, społecznym czy zawodowym.
Historia
Austriacki psychiatra Leo Kanner. pracujący w szpitalu w Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy wyodrębnił autyzm jako osobną kategorię diagnostyczną w 1943 roku. Kanner przez kilka lat obserwował grupę 11 dzieci. Następnie opisał je jako spełniające kryteria diagnostyczne autyzmu wczesnodziecięcego (early infantile autism), co doprowadziło do wyodrębnienia nowej jednostki chorobowej.
Godne uwagi są objawy, które wyróżnił. Mianowicie: zaburzenia kontaktu emocjonalnego z innymi ludźmi, zwiększone dążenie do samotności, brak zainteresowania interakcjami społecznymi, niemożność komunikowania się dzięki mowy oraz obsesyjna potrzeba stałości otoczenia.
Rozpowszechnienie
Dane statystyczne dotyczące rozpowszechnienia autyzmu różnią się w zależności od miejsca na świecie oraz przyjętych kryteriów badawczych. Ponadto są stale aktualizowane. Według badania przeanalizowanego w Stanach Zjednoczonych w 2016 roku wśród dzieci w wieku 8 lat spektrum autyzmu występowało u 1 na 54 dzieci. Dane z badań naukowych przeprowadzonych w Europie i Azji wskazują na około 1% populacji. W Polsce nie ma dokładnych informacji dotyczących rozpowszechnienia autyzmu, więc przyjmuje się dane z badań przeprowadzonych w innych krajach europejskich. Jednakże z pewnością można zauważyć, iż z roku na rok specjaliści stawiają więcej diagnoz spektrum autyzmu.
Objawy
Autyzm to odmienny od typowego sposób rozwoju człowieka. Cechy osób autystycznych występują w różnym nasileniu. Każda osoba w spektrum autyzmu jest inna, niepowtarzalna. Nie ma dwóch osób w spektrum z identycznymi objawami. Zgodnie z ICD-11 uznaje się autyzm za spektrum zaburzeń, ponieważ nie ma jednego wzorca poziomu funkcjonowania osób z autyzmem. Mówiąc inaczej, autyzm może przybierać różne postaci – od łagodnych objawów do bardzo nasilonych, które utrudniają funkcjonowanie w wielu różnych sferach życia. Jedna osoba w spektrum może bardzo dobrze prosperować, założyć rodzinę i prowadzić firmę, a inna może nigdy się nie usamodzielnić i potrzebować wsparcia opiekuna przez całe życie.
Do najczęstszych objawów, które mogą (choć nie muszą) występować w spektrum zalicza się:
- zaburzenia rozwoju intelektualnego,
- upośledzenie czynnościowego języka,
- brak rozwoju języka funkcjonalnego,
- trudności w nawiązywaniu interakcji społecznych i komunikacji społecznej,
- tendencje do powtarzalnych i sztywnych zachowań, zainteresowań lub czynności, które są znacznie nietypowe lub nadmiernie intensywne dla danej osoby.
Różnice między ICD-10 a ICD-11
Od stycznia 2022 r. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 zastąpiła ICD-10 na arenie międzynarodowej. Jednak Polska ma 5 lat na wdrożenie tej klasyfikacji i dostosowanie jej do systemu krajowego. Oznacza to, iż do polskiego nazewnictwa wszedł nowy system nazywania, opisywania i rozumienia chorób oraz zaburzeń psychicznych. Mamy 5 lat, żeby zacząć się z nim oswajać.
W klasyfikacji ICD-11 nie wyróżnia się już zaburzenia o nazwie Zespół Aspergera. Tak samo nie znajdziemy tam rozpoznania Zespołu Retta, autyzmu dziecięcego i atypowego. Co więcej, pojęcie „autyzm” zostaje zastąpione pojęciem „spektrum autyzmu”.
Wszystkie osoby diagnozowane będą otrzymywały diagnozę bazową (zaburzenie ze spektrum autyzmu). Jednakże będzie ona uszczegółowiona o to, na jakim poziomie rozwoju funkcjonalnego, komunikacyjno-językowego i intelektualnego się znajdują.
Klasyfikacja zaburzeń ze spektrum autyzmu
W Klasyfikacji ICD-11 w rozdziale 6. Zaburzenia psychiczne, behawioralne lub neurorozwojowe pod kodem 6A02 wyróżniono:
6A02.0 Zaburzenie ze spektrum autyzmu bez zaburzeń rozwoju intelektualnego i z łagodnymi zaburzeniami języka funkcjonalnego lub bez nich
6A02.1 Zaburzenia ze spektrum autyzmu z zaburzeniami rozwoju intelektualnego i łagodnymi zaburzeniami języka funkcjonalnego lub ich brakiem
6A02.2 Zaburzenia ze spektrum autyzmu bez zaburzeń rozwoju intelektualnego i z zaburzeniami języka funkcjonalnego
6A02.3 Zaburzenia ze spektrum autyzmu z zaburzeniami rozwoju intelektualnego i zaburzeniami języka funkcjonalnego
6A02.5 Zaburzenia ze spektrum autyzmu z zaburzeniami rozwoju intelektualnego i brakiem języka funkcjonalnego
6A02.Y Inne określone zaburzenia ze spektrum autyzmu
6A02.Z Zaburzenia ze spektrum autyzmu, nieokreślone
Leczenie
Autyzm nie jest chorobą, którą można wyleczyć. Jednakże istnieją metody farmakologiczne i behawioralne, które pomagają lepiej funkcjonować osobą w spektrum. Ponadto wczesna diagnoza oraz podejmowanie działań terapeutycznych są istotne dla jak najlepszego rozwoju i samopoczucia osoby autystycznej.
Więcej na temat spektrum autyzmu dowiedzieć się można na naszym kanale YouTube PsychiatraPlus.
Bibliografia:
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10
Pisula E.(2012). Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
