Słowniczek pojęć profilaktycznych cz. II

madraochrona.pl 6 lat temu

Strategie wiodące

Kontynuując prezentację rozróżnień dotyczących strategii profilaktycznych, poniżej przedstawiamy definicje opisujące strategie wiodące. W tej części przedstawiono strategie: adresowane do rodziców jako odbiorców bezpośrednich (ich dzieci to odbiorcy pośredni) oraz nakierowane na dzieci i młodzież jako głównych adresatów. Ponadto przytoczono definicje strategii: interwencyjnej i redukcji szkód.

Praca z rodzicami (rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców)

Wiodąca strategia profilaktyczna „oparta na udziale rodziców polega głównie na wzmacnianiu więzi z dzieckiem w różnych okresach rozwoju i dojrzewania. Więź ta chroni dziecko przed kontaktami z negatywną grupą rówieśniczą i tym samym przed zachowaniami ryzykownymi. Główne sposoby postępowania to: przekazanie informacji rodzicom na temat schematy rozwojowych wieku dojrzewania (…); wzmacnianie umiejętności wychowawczych (…); aktywne włączenie rodziców do realizacji programu profilaktycznego (…)”.

Źródło: K. Ostaszewski, Kompendium wiedzy o profilaktyce, w: K. Ostaszewski, K. Okulicz-Kozaryn, Marcin J. Sochocki, M. Sokołowska, J. Szymańska, Jak zadbać o jakość w profilaktyce – System Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego, Fundacja ETOH, Warszawa 2016, s. 117.

Umiejętności życiowe (life skills)

„Osobnicze, społeczne, poznawcze i fizyczne umiejętności, które umożliwiają ludziom kontrolę i kierowanie swoim życiem oraz rozwój prowadzący do zmian w ich środowisku”.

Źródło: Zdrowie 21. Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku, tłum. J. B. Karski, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Fundacja Zdrowia Publicznego w Krakowie, Kraków 2001, s. 238 (Aneks 4).

Rozwijanie umiejętności życiowych

Wiodąca strategia profilaktyczna, która „(…) polega na rozwijaniu określonych umiejętności życiowych, których opanowanie umożliwia młodzieży realizację osobistych celów i satysfakcjonujące zaspokojenie potrzeb okresu dojrzewania. Rozwijane umiejętności dotyczą m.in.: konstruktywnego rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji, budowania pozytywnego obrazu samego siebie, samokontroli, radzenia sobie ze stresem i lękiem, stosowania technik relaksacyjnych, umiejętności interpersonalnych, asertywności. Deficyty tych umiejętności sprzyjają używaniu substancji psychoaktywnych i podejmowaniu innych zachowań problemowych”.

Edukacja normatywna

Wiodąca strategia profilaktyczna, oznacza „(…) kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież, a także norm przeciwnych używaniu przemocy w rozwiązywaniu konfliktów międzyludzkich. (…) Młodzież ma na ogół tendencję do zawyżanego szacowania rozmiarów używania substancji psychoaktywnych wśród rówieśników. Jest to przyczyną odczuwania subiektywnej presji społecznej: skoro prawie wszyscy tak postępują, to dlaczego ja mam być inny. Strategia polega więc na osłabieniu subiektywnie odczuwanej presji poprzez korygowanie błędnych przekonań młodzieży na temat rozmiarów i akceptacji używania substancji psychoaktywnych wśród znaczących osób”.

Budowanie więzi ze szkołą (i społecznością lokalną)

Wiodąca strategia profilaktyczna. „W wielu programach profilaktycznych próbuje się działać na rzecz budowania i wzmocnienia pozytywnych więzi ze szkołą. Typowymi elementami tych programów jest organizowanie rówieśniczej pomocy i doradztwa w zakresie nauki szkolnej i rozwiązywania różnych problemów młodzieży. Innym sposobem jest tworzenie w szkole miejsc, klubów i zajęć pozalekcyjnych, gdzie młodzież może zaangażować swój czas i energię, rozwijać umiejętności i zainteresowania, a także »spożytkować« swój bunt i krytyczny stosunek do świata ludzi dorosłych w akceptowany społecznie sposób. Przykładem tej strategii są intencjonalne działania, nastawione na tworzenie sprzyjającego klimatu szkoły. Zwykle koncentrują się one na poprawie relacji interpersonalnych i komunikacji między uczniami i nauczycielami oraz rodzicami i nauczycielami. W tych działaniach dąży się również do zwiększania uczestnictwa uczniów w podejmowaniu ważnych decyzji dotyczących szkoły, udziału rodziców, przeciwdziałaniu przemocy”.

Wsparcie mentorów

Wiodąca strategia profilaktyczna. „Wyniki badań wskazują, iż posiadanie w wieku dojrzewania dorosłego opiekuna spoza rodziny (naturalnego mentora) wiąże się z mniejszym nasileniem zachowań problemowych (używaniem substancji i dopuszczaniem się wykroczeń), a także bardziej pozytywnym stosunkiem do szkoły. (…) Relacja starszy – młodszy opiera się często na udzielaniu następujących form wsparcia: wsparcie emocjonalne (okazywanie przyjaźni, zaufania, troski itd.); wsparcie praktyczne (doraźna pomoc w konkretnych sytuacjach życiowych, np. w nauce szkolnej); informowanie i doradzanie (…); udzielanie informacji zwrotnych (czyli informacji, które służą do lepszego rozumienia siebie i swoich aspiracji, dążeń, planów, uczuć i problemów)”.

Strategia interwencji w grupach ryzyka

Wiodąca strategia profilaktyczna, jej celem „(…) jest powstrzymanie rozwoju zachowań ryzykownych u młodzieży. Najczęściej przedmiotem interwencji jest używanie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych przez młodego człowieka albo jego inne zachowania antyspołeczne”.

Strategia minimalizowania (ograniczania) szkód (harm reduction)

Wiodąca strategia profilaktyczna. „U podstaw tej strategii leży pragmatyczny sposób myślenia o rozwiązywaniu problemów społecznych lub zdrowotnych. Niektóre zachowania współczesnego człowieka (np. jazda samochodem, używanie substancji psychoaktywnych) są związane z narażaniem się na szkody zdrowotne, społeczne lub utratę zdrowia. Zachowań tych nie można wyeliminować z życia społecznego (…). Niektórzy użytkownicy narkotyków nie chcą z nich zrezygnować. Z tych powodów, w ramach strategii minimalizowania szkód, nie dąży się do redukowania liczby samych ryzykownych zachowań. Cały wysiłek koncentruje się na zmniejszaniu liczby niepożądanych skutków związanych z tymi zachowaniami, stosując np. ograniczenia prędkości w ruchu drogowym, organizując bezpłatną wymianę igieł i strzykawek dla osób dożylnie przyjmujących narkotyki lub organizując specjalne dobrze wentylowane miejsca wypoczynku oraz dostęp do bezpłatnej zimnej wody w klubach muzycznych, gdzie młodzież często używa środków pobudzających. Strategia minimalizowania szkód jest głównie realizowana w odniesieniu do osób używających narkotyków lub innych substancji psychoaktywnych lub/i do osób podejmujących ryzykowne zachowania seksualne”.

Opracowanie: Jac.

Idź do oryginalnego materiału