Słowniczek pojęć profilaktycznych cz. I

Strategie profilaktyczne – podstawowe rozróżnienia

W profilaktyce odwołującej się do podstaw naukowych wyróżnia się strategie profilaktyczne. Strategie te dzieli się na wiodące i uzupełniające. Na podstawie badań ewaluacyjnych, poszczególnym strategiom przypisuje się różne zakresy oddziaływań (np. na młodzież). Wpływ ten niekiedy ogranicza się do zmiany w zakresie wiedzy, zaś stosowanie niektórych strategii pozwala na modyfikację przekonań odbiorców, czyniąc je bardziej prozdrowotnymi. Wreszcie najbardziej skuteczne strategie umożliwiają zmianę zachowań adresatów (np. dotyczących używania napojów alkoholowych). Poniżej przedstawiamy podstawowe pojęcia i terminy dotyczące tego obszaru, podzielone na trzy części.

Strategia profilaktyczna to „(…) zgodny z teorią sposób postępowania, który ma na celu redukowanie wpływów czynników ryzyka dotyczących danego zachowania ryzykownego lub problemowego. Strategie profilaktyczne wykorzystane w profilaktyce zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży oddziałują na indywidualne, rodzinne i środowiskowe czynniki ryzyka. Ze względu na ich skuteczność można je podzielić na strategie wiodące i uzupełniające”.

Źródło: K. Ostaszewski, Kompendium wiedzy o profilaktyce, w: K. Ostaszewski, K. Okulicz-Kozaryn, Marcin J. Sochocki, M. Sokołowska, J. Szymańska, Jak zadbać o jakość w profilaktyce – System Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego, Fundacja ETOH, Warszawa 2016, s. 115.

Strategie profilaktyczne wiodące „(…) to takie, których zastosowanie przynosi pozytywne rezultaty potwierdzone w badaniach ewaluacyjnych. Wszystkie one mają mocne podstawy w koncepcjach teoretycznych wyjaśniających zachowania człowieka. W profilaktyce uniwersalnej i selektywnej należą do nich: praca z rodzicami (rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców), wsparcie mentorów, rozwijanie umiejętności życiowych, edukacja normatywna, budowanie więzi ze szkołą (i innymi instytucjami społecznymi), strategia interwencji w grupach ryzyka, minimalizowanie szkód zdrowotnych i społecznych”.

Źródło: K. Ostaszewski, Kompendium wiedzy o profilaktyce, w: K. Ostaszewski, K. Okulicz-Kozaryn, Marcin J. Sochocki, M. Sokołowska, J. Szymańska, Jak zadbać o jakość w profilaktyce – System Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego, Fundacja ETOH, Warszawa 2016, s. 116.

Strategie profilaktyczne uzupełniające „(…) przynoszą pozytywne efekty w połączeniu ze strategiami wiodącymi. Stosowane samodzielnie dają mieszane rezultaty, a niekiedy mogą powodować negatywne skutki uboczne, dlatego zaleca się łączenie ich ze strategiami wiodącymi. Do strategii uzupełniających należą: przekazywanie informacji, organizacja czasu wolnego, uczenie odporności na wpływy społeczne (trening umiejętności odmawiania), edukacja rówieśnicza i praca liderów rówieśniczych.”.

Źródło: K. Ostaszewski, Kompendium wiedzy o profilaktyce, w: K. Ostaszewski, K. Okulicz-Kozaryn, Marcin J. Sochocki, M. Sokołowska, J. Szymańska, Jak zadbać o jakość w profilaktyce – System Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego, Fundacja ETOH, Warszawa 2016, s. 116.

Opracowanie: Jac.