Muzykoterapia należy do jednej z dziedzin muzykoterapii i kulturoterapii. Rozwój tej formy terapii wynika między innymi z prób odchodzenia od typowo farmakologicznego leczenia osób chorych na rzecz poszukiwania alternatywnych form pomocy. Muzykoterapia stanowi formę oddziaływania terapeutycznego dającego korzyści na bardzo wielu płaszczyznach. Podczas słuchania dźwięków muzyki, emocje człowieka zostają stymulowane, w organizmie pojawiają się endorfiny, hormony wywołujące dobre samopoczucie, a układ limbiczny ulega pobudzeniu. Procesy zachodzące w organizmie przypominają strukturą utwór muzyczny oparty na licznych napięciach i następujących po nich odprężeniach. To sprawia, iż łatwo nam poczuć dany utwór na poziomie emocji. (Strzelecki, Czarnecka- Iwańczuk, Cybulski, 2012). Korzenie tego rodzaju arteterapii sięgają okresu powojennego po II wojnie światowej. Wtedy czynność polegająca na słuchaniu muzyki nabrała zupełnie innego znaczenia, uznano jej lecznicze działanie (Paszkiewicz- Mes, 2013). Już w czasach opisywanych przez Stary Testament, w Pierwszej Księdze Samuela, Król Saul wykorzystywał pozytywne korzyści płynące ze słuchania muzyki w celu zniwelowania swojego depresyjnego nastroju (Brudek, Kierpal, Gamrowska, 2018). Dowodzi to ponadczasowości dobrego oddziaływania muzyki na nastrój i samopoczucie.
Zarówno osoby niecierpiące na poważne schorzenia, jak i te zmagające się z psychicznymi zaburzeniami, dzięki uniwersalności muzykoterapii mogą czerpać korzyści z kontaktu z muzyką. Najczęściej taką metodę terapeutyczną stosuje się w celu dopełnienia procesu leczenia jako składnik uzupełniający całościowe leczenie (Paszkiewicz- Mes, 2013). Znaczącym walorem muzykoterapii jest jej docieranie do podświadomości odbiorcy na poziomie emocji, bez potrzeby aktywizacji uważności poznawczej (Dobrzyńska, Więcko, Cesarz, Rymaszewska, Kiejna, 2006). Co ciekawe, jak stwierdzono w wielu badaniach naukowych, dźwięki muzyki nie tylko wpływają na psychikę człowieka. Oprócz regulacji odczuwanych emocji i poprawy percepcji, muzykoterapię cechuje pozytywny wpływ na fizyczne funkcjonowanie organizmu m in. w zakresie poprawy układu krążenia, a także układu oddechowego. (Paszkiewicz- Mes, 2013).
Odbiór słyszanej muzyki i związane z nim korzyści zależą od bardzo indywidualnych czynników i preferencji. Jednak wyróżnia się kilka zmiennych warunkujących to, jak kontakt z muzyką wpłynie na daną osobę. Do pierwszego z nich należy wrodzona wrażliwość. Jest to naturalny próg naszej delikatności i podatności na bodźce płynące z otoczenia. Druga zmienna to nabyte umiejętności, takie które kształtują się na przestrzeni życia. Trzecią ostatnią niezbędnie istotną składową jest kontekst czyli okoliczności słyszenia konkretnych dźwięków (Grabowski, 2007).
Kontakt z muzyką prowadzi także do zaistnienia pozytywnych zmian w kontakcie między rodzicem a dzieckiem. Rodzice będący w lepszym nastroju dysponują większą ilością zasobów potrzebnych do zbudowania z dzieckiem prawidłowego stylu przywiązania, w tym zapewnienia mu poczucia bezpieczeństwa. Często o muzykoterapii słyszy się w kontekście okresu ciążowego i stymulacji układu nerwowego dziecka począwszy od najmłodszych lat życia. Istnieją badania potwierdzające skuteczność oddziaływania muzykoterapii już w okresie życia płodowego dziecka. Przykładowo, wraz z ukończeniem osiemnastego tygodnia życia u młodego człowieka serce bije szybciej po usłyszeniu głośnego dźwięku. Kolejnym ciekawym odkryciem są badania, w których dzieci mające pół roku wolały jak matka śpiewa niż wypowiada normalnie słowa, a od czwartego do siódmego miesiąca życia były bardziej zadowolone kiedy śpiew był skierowany do nich (Bieleninik, 2016).
Oprócz niezaprzeczalnej ważnej roli muzykoterapii we wczesnych fazach życia, ważne jest również uwzględnienie jej oddziaływania na osoby w późniejszym wieku. Muzykoterapia skierowana do osób w wieku senioralnym powinna być dopasowana do potrzeb tej grupy wiekowej. Wraz z wiekiem mniej rejestrujemy dzięki słuchu, dźwięki mogą być znacznie bardziej zniekształcone i niewyraźne w odbiorze. W tym wypadku głośność melodii i warstwy wokalnej powinna mieć optymalną głośność by nie rozpraszać osoby. o ile chodzi o rodzaje utworów, ważne by charakteryzował je spokój i prostota linii melodycznej. Tak dopasowane dźwięki mogą mieć silnie arteterapeutyczną rolę (Dobrzyńska, Więcko, Cesarz, Rymaszewska, Kiejna, 2006). o ile chodzi o wpływ muzyki na zmniejszanie stanów lękowych i depresyjnych jest on zauważalny szczególnie w długo trwającej terapii. Badania pokazują, iż poprawa stanu zdrowia pod wpływem udziału w zajęciach arteterapeutycznych jest obserwowalna choćby po dziewięciu miesiącach od zakończenia leczenia osoby chorej (Dobrzyńska, Więcko, Cesarz, Rymaszewska, Kiejna, 2006). Muzyka może stanowić również niejaki most pomiędzy innymi kulturami, poglądami oraz środowiskami. Osobę zmagającą się z trudną sytuacją zdrowotną czy życiową dużo szybciej uspokoi i wyciszy melodia od wypowiadanych przez otoczenie słów (Brudek, Kierpal, Gamrowska, 2018).
Muzykoterapię stosuje się w bardzo licznych obszarach do których należą: prowadzenie psychoterapii, działalności pedagogicznej, społecznej czy rehabilitacji. Ważne jest podkreślenie, iż mimo szerokiej uniwersalności tego rodzaju dziedziny terapii ten rodzaj oddziaływań znajduje swoje zastosowanie przede wszystkim w środowisku psychiatrycznym. Zaburzenie, w przypadku którego najczęściej sięga się po muzykoterapię jest nerwica. W trakcie spotkań terapeutycznych kładzie się szczególny nacisk na stymulację emocji chorego, mającą na celu wprowadzenie osoby chorej w stan spokoju i relaksacji. W efekcie niweluje się niechciane zachowania pacjentów oraz zmniejsza nasilenie np. takiej cechy osobowości jak neurotyzm (Strzelecki, Czarnecka- Iwańczuk, Cybulski, 2012).
W naszym Centrum prowadzimy grupowe i indywidualne formy terapii:
- Terapia grupowa zaburzeń nastroju prowadzona w nurcie poznawczo-behawioralnym
- Terapia psychologiczna dla dorosłych z ADHD i ADD
- Trening Umiejętności Społecznych dla dorosłych
- Trening Zastępowania Agresji dla dorosłych
- Trening Umiejętności Wychowawczych
- Trening Umiejętności Społecznych dla dzieci i młodzieży
autor: Adrianna Mikulska
Bibliografia:
- Bieleninik Ł. (2016) Muzykoterapia, a więź emocjonalna Umi Research Health, Begen, Norwegia r 6
- Brudek, P. Kierpal P., Gamrowska A., (2018) Muzykoterapia jako forma wspierania rozwoju w okresie późnej dorosłości Artykuł w pracach zbiorowych.
- Dobrzyńska E., Więcko R., Cesarz H., Rymaszewska J. Kiejna A. (2006) Muzykoterapia i terapia poznawczo-behawioralna u osób starszych z rozpoznaniem depresji Artykuł kazuistyczny Case Report Psychogeriatria Polska 3(2) s 105-112
- Grabowski M. (2007) Muzykoterapia i Biblioterapia jako formy technik terapeutycznych. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce: kwartalnik dla nauczycieli nr 2 17-19
- Paszkiewicz- Mes E. (2013) Muzykoterapia jako metoda wspomagająca leczenie Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Łodzi s 168-176
- Strzelecki W., M. Czarnecka- Iwańczuk, M. Cybulski (2012) Zastosowanie muzykoterapii w psychiatrii Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
