Skrajne zmęczenie psychiczne i fizyczne jest jednym z najczęściej zgłaszanych objawów długiego COVID-19 i jednocześnie jednym z najbardziej osłabiających oraz utrudniających powrót do normalnego funkcjonowania. A nowe badanie, z którym możemy zapoznać się na łamach Psychiatry Research sugeruje, iż w jego diagnozie nie trzeba wcale polegać na samoocenie pacjenta, bo widać je w ośrodkowym układzie nerwowym.
Długi COVID-19 widać w mózgu
Skany mózgów 127 pacjentów cierpiących na długi COVID potwierdzają, że u osób doświadczających tego objawu choroby, niektóre części mózgu komunikują się ze sobą w nieco inny sposób. Dotyczy to takich obszarów jak płat czołowy, płat skroniowy oraz móżdżek i chociaż nie pozostało jasne, jak długo te zmiany mogą się utrzymywać, wzorzec ten może pomóc w identyfikacji osób zmagających się z przewlekłym zmęczeniem.
W badaniu prowadzonym przez neuropsycholog Marię Diez-Cirarda ok. 74 proc. uczestników stanowiły kobiety, a większość chorowała na COVID-19 tylko raz. Około 87 proc. zgłaszało objawy ogólnego zmęczenia, w tym fizycznego lub psychicznego, a 86 proc. doświadczało problemów poznawczych, jak problemy z pamięcią, uwagą lub przetwarzaniem informacji.
Płat czołowy odpowiada za wyższe funkcje wykonawcze, jak planowanie, rozumowanie i rozwiązywanie problemów. Z kolei płat skroniowy związany jest z pamięcią i przetwarzaniem, a móżdżek odpowiada za ruch, postawę i równowagę. Co ciekawe, wszystkie te obszary wykazywały już wcześniej zmiany w łączności u pacjentów z zespołem przewlekłego zmęczenia (CFS/ME), który ma zresztą wiele objawów podobnych do długiego COVID, ale nie pozostało jasne, jak i czy te dwie choroby się ze sobą łączą.
Zaburzona łączność między obszarami mózgu
Osoby z ogólnym zmęczeniem, zmęczeniem fizycznym lub dolegliwościami poznawczymi wykazywały zmniejszoną łączność między obszarami czołowymi i potylicznymi mózgu, z kolei zwiększoną łączność zaobserwowano między móżdżkiem a płatem skroniowym. Zmęczenie psychiczne wyróżniało się natomiast innymi zmianami, zwłaszcza w lewych obszarach przedczołowych, przednim zakręcie obręczy oraz wyspie lewej - centralnych punktach sieci odpowiedzialnej za zmęczenie psychiczne.
Znaleziono również zmiany w istocie białej mózgów pacjentów z długim COVID cierpiących na przewlekłe zmęczenie. Istota biała składa się z włókien nerwowych łączących neurony, które są pokryte osłonkami mielinowymi umożliwiającymi szybsze przesyłanie impulsów.
Badanie sugeruje, iż zmęczenie fizyczne i psychiczne może być częściowo związane z mikroskopijnymi zmianami, w tym demielinizacją. To proces, w którym uszkodzona zostaje osłonka chroniąca neurony, co może prowadzić do zmniejszenia funkcjonalności, jak osłabienie mięśni, niewyraźne widzenie czy zaburzenia mowy.
Ku zaskoczeniu badaczy, nie wykryli jednak zmian w istocie szarej, która zawiera ciała neuronów. Wcześniejsze badania wykazały zmniejszenie ilości istoty szarej u pacjentów z COVID, ale to zjawisko było obserwowane w czasie infekcji lub krótko po niej i może nie utrzymywać się w dłuższym okresie.
