Dr Amen jest amerykańskim psychiatrą dzieci i dorosłych specjalizującym się w ADD, a także założycielem ośmiu klinik sygnowanych jego nazwiskiem w USA. Na swoim koncie ma takie publikacje jak m.in. Uzdrawiający ADD: Przełomowy program, który pozwala zobaczyć i wyleczyć 7 rodzajów ADD. W jego klinikach lekarze wykorzystują obrazowanie mózgu poprzez tomografię komputerową, emitując przy tym pojedyncze fotony (SPECT). Dzięki obrazowi SPECT może zobaczyć, w jaki sposób krew przepływa przez mózg. Ta metoda ma na celu identyfikację rodzaju ADHD występującego u pacjenta, a co za tym idzie rozpoczęcie indywidualnej terapii.
Nie bez znaczenia jest również to, iż metoda SPECT jest cenionym i użytecznym narzędziem dla ekspertów popierających ten nurt. Neuroobrazowanie funkcjonalne takie jak SPECT pozwala na wykrycie aktywności neuroobwodów i zrozumieniu mechanizmów różnych chorób psychicznych.
Metody diagnozy ADHD i ich kategorie
Zgodnie z metodami stosowanymi przez ekspertów z dziedziny zdrowia psychicznego w Stanach Zjednoczonych wyróżnia się kilka kryteriów, na podstawie których identyfikuje się trzy kategorie ADHD, zwane również prezentacjami:
- Przeważnie nieuważny
- Przeważnie nadpobudliwo — impulsywny
- Prezentacja połączona
Diagnoza ADD, a podejście dr Amena
Wspomniane wcześniej skany SPECT dokonane na tysiącach pacjentów posłużyły dr Amenowi do identyfikacji siedmiu typów ADD. Nie bez znaczenia mówimy tu o ADD zamiast o ADHD, ponieważ zdaniem lekarza to ADD lepiej obrazuje ten stan.
U osób zdiagnozowanych na ADD, dr Amen zastosował kompleksowe podejście do leczenia tj. farmakoterapię, suplementację oraz zmianę stylu życia. Każda z kategorii ma własne, indywidualne zalecenia i wskazówki.
Siedem typów ADD wg. dr Amena
Typ 1: Klasyczny
Wśród objawów można wymienić: rozproszenie uwagi bądź jej brak, słabą organizację, impulsywność, odczuwanie niepokoju, nadpobudliwość, odkładanie rzeczy na później.
U osób, u których zdiagnozowano typ klasyczny, występuje zmniejszony przepływ krwi w obrębie mózgu, móżdżku, kory przedczołowej, jądrach podstawnych. W wytwarzaniu dopaminy pomagają zwoje podstawne. Leczenie ma na celu zwiększenie poziomu dopaminy. W tym celu wykorzystuje się:
- Leki zwiększające pobudzenie np. Adderall
- Suplementację żeń-szeniem, zieloną herbatą, aminokwasem L-tyrozyną
- Olej z ryb, w którym występują kwasy omega-3
- Dieta niskowęglowodanowa z przewagą białka
Typ 2: Nieuważny
Wśród objawów można wyróżnić brak uwagi, łatwość rozpraszania się, problemy z motywacją, powolność. Osoby z typem nieuważnym są często pojmowani jako leniwi, nieaktywni kanapowcy, chodzący z głową w chmurach. Jest to typ występujący w późniejszym okresie życia (wynikający z braku problemów z zachowaniem) i występujący częściej u kobiet niż u mężczyzn. Charakterystyczny jest niski poziom dopaminy i mniejsza aktywność w korze przedczołowej. W przypadku typu nieuważnego stosuje się identyczne metody leczenia i suplementacji, jak w przypadku typu klasycznego.
Typ 3: Nadmiernie skupione ADD
U osób, u których zdiagnozowano ten rodzaj ADD, występują objawy typu klasycznego oraz problemy z uwagą. Często występują powtarzające się, negatywne myśli lub zachowania, brak elastyczności, przesadne, a wręcz obsesyjne martwienie się, kłótliwość.
Typ nadmiernie skupiony charakteryzuje niedobór neuroprzekaźników jak dopamina i serotonina. Sposoby leczenia mają na celu ich uzupełnienie i wzmocnienie. Zgodnie z zaleceniami dr Amena u osób z tym typem początkowo zaleca się suplementację, gdyż leki pobudzające mogą nasilać niepokój i przypisuje się je w przypadku braku skuteczności suplementów. W leczeniu wykorzystuje się:
- Suplementację obejmującą takie aminokwasy jak L-tryptofan i 5-hydroksytryptofan, a także zwiększające skupienie szafran i inozytol
- Leki przeciwdepresyjne np. Effexor, Cymbalta
- Neurofeedback pozwalający regulować pracę mózgu
- Dieta niskobiałkowa, która redukuje możliwość niewłaściwego zachowania
Typ 4: Płat skroniowy
W tym typie poza klasycznymi objawami ADD występuje agresja, drażliwość, myśli depresyjne, objawy paranoiczne, brak stabilności nastroju. U osób z tym typem mogą występować problemy ze wzrokiem, nauką oraz pamięcią. Charakterystyczne jest występowanie nieprawidłowości w płatach skroniowych, mniejsza aktywność w części kory przedczołowej. Leczenie ma na celu powstrzymanie aktywności komórek nerwowych.
Zaleca się:
- suplementację aminokwasem gamma-aminomasłowych w celu uspokojenia komórek nerwowych, magnezem (pomocny w wyciszeniu się), miłorząb w przypadku problemów z zapamiętywaniem
- leki przeciwdrgawkowe w celu ustabilizowania nastroju
- dieta ketogeniczna — niskowęglowodanowa z dużą ilością białka i tłuszczu
Typ 5: Limbiczne ADD
Limbiczne ADD jest połączeniem klasycznych objawów ADD oraz uczuciem długotrwałego smutku o niewielkim nasileniu (lecz nie depresji). Charakteryzuje się brakiem energii, poczuciem bezwartościowości, zaniżoną samooceną. Przy tym typie ADD występuje nadmierne pobudzenie w limbicznej części mózgu, które odpowiadają za nastroje. Powoduje to mniejszą aktywność podczas odpoczynku i podczas pracy nad zadaniem. W tym przypadku stosuje się:
- Suplementy zawierające DL-fenyloalaninę, L-tyrozynę, S-adenozylometioninę, Omega-3
- Leki przeciwdepresyjne np. Wellbutin
- Ćwiczenia
- Dietę eliminacyjną — bez nabiału, pszenicy, kukurydzy. Odstawiając te pokarmy na okres 3 tygodni, obserwuje się, czy występuje nadwrażliwość pokarmowa.
Typ 6: Ring of fire
Ten typ to połączenie wersji klasycznego ADD ze skrajnymi objawami np. drażliwość, mizofonia, nadwrażliwość na światło, dotyk. Zdiagnozowanym osobom brakuje elastyczności, występuje opozycyjność, zmienne, powtarzające się nastroje. Charakterystyczna jest nadmierna aktywność w obszarach mózgu.
Leczenie zakłada:
- Dietę eliminacyjną jak w przypadku typu 5.
- Suplementację kwasem gamma-aminomasłowym, L-tyrozyną, w celu zwiększenia poziomu serotoniny
- Leki przeciwdrgawkowe oraz regulujące ciśnienie krwi zmniejszające nadpobudliwość np. guanfacyna lub klonidyna
Typ 7: Lękowy ADD
Typ lękowy jest połączeniem typu klasycznego ADD przeplatanego z uczuciem niepokoju, napięcia, stresu z objawami fizycznymi np. bólem brzucha, głowy, jak również depresyjnych, “czarnych” myśli. Typ lękowy ADD, w przeciwieństwie do innych typów charakteryzuje wysoka aktywność w jądrach podstawy, pomocnych przy wytwarzaniu dopaminy. Leczenie obejmuje:
- Suplementację środkami wspomagającymi wyciszenie i uspokojenie np. magnez, L-teanina (zawarty w zielonej herbacie)
- Farmakoterapię w celu zmniejszenia lęku — np. imipramina lub dezypramina
- Neurofeedback, który uspokoi korę przedczołową i przyczyni się do zmniejszenia lęku
Czy możliwe jest wystąpienie więcej niż jednego typu ADD?
Okazuje się, iż jak najbardziej. Najczęściej spotykanymi powiązanymi typami są typy limbiczne, nadmiernie skupione czy niespokojne. Jak twierdzi dr Amen, wiedza na temat różnic i charakterystyki każdego typu pozwala dokonywać skutecznych diagnoz oraz przynoszącego rezultaty leczenia dorosłych i dzieci cierpiących na ADHD.
