🌍 Scenariusz zajęć: „Świat w moich oczach” – Tworzenie plakatów o różnorodności – Dzień Autyzmu

Z okazji Światowego Dnia Świadomości Autyzmu
Grupa wiekowa: uczniowie klas 1–6
Czas trwania: 45–60 minut
Miejsce: sala lekcyjna lub świetlica szkolna
Cel główny: rozwijanie empatii, akceptacji i zrozumienia dla osób ze spektrum autyzmu poprzez twórczą ekspresję i pracę zespołową

🎯 Cele szczegółowe:

• Kształtowanie postaw otwartości i szacunku wobec różnic między ludźmi
• Zwiększenie świadomości na temat autyzmu
• Rozwijanie umiejętności współpracy w grupie
• Wyrażenie siebie poprzez sztukę i kreatywne działanie

🧩 Przebieg zajęć

1. Wprowadzenie – rozmowa o różnorodności (10 min)

Nauczyciel rozpoczyna zajęcia pytaniem:

„Czy wszyscy ludzie widzą świat tak samo?”

Rozmowa kierowana wokół tematów:

• Czym jest różnorodność (np. wygląd, zainteresowania, sposób myślenia, styl komunikacji)?
• Czym jest spektrum autyzmu – krótkie, dostosowane do wieku wyjaśnienie:

„Niektórzy ludzie inaczej odbierają świat – nie lubią hałasu, potrzebują więcej czasu, żeby zrozumieć, co ktoś czuje, albo nie lubią kontaktu wzrokowego. Ale to nie znaczy, iż są gorsi – po prostu ich mózg działa trochę inaczej.”

Można przeczytać krótką historyjkę lub fragment książki (np. „Mam przyjaciela z autyzmem”). Poniżej znajduje się rozwinięcie:

1. 🗣️ Wprowadzenie – rozmowa o różnorodności (10 min)

Zajęcia rozpoczynają się od spokojnego zebrania uczniów w kręgu (na dywanie lub przy ławkach), tak aby każdy czuł się widziany i słyszany.
Nauczyciel wita wszystkich i zadaje pytanie otwierające rozmowę:

„Czy wszyscy ludzie widzą świat tak samo?”
„Co to znaczy patrzeć na świat oczami drugiego człowieka?”

Dzieci mają chwilę na refleksję, po czym nauczyciel kieruje rozmowę, zachęcając uczniów do swobodnego dzielenia się skojarzeniami i pomysłami.

🎨 Rozmowa kierowana – czym jest różnorodność?

Nauczyciel może posłużyć się kolorowymi obrazkami lub przedmiotami, by ułatwić dzieciom zrozumienie tematu. Wskazówki pomocnicze:

• Wygląd: „Czy każdy z nas wygląda tak samo? Zobaczcie – mamy różne kolory włosów, skóry, różne okulary, ubrania. Czy to coś złego?”
• Zainteresowania: „Kto lubi rysować? A kto grać w piłkę? Czy to, iż mamy różne hobby, znaczy, iż ktoś jest lepszy lub gorszy?”
• Sposób myślenia: „Niektórzy gwałtownie liczą, inni pięknie malują, jeszcze inni mają świetne pomysły – ale każdy myśli trochę inaczej.”
• Styl komunikacji: „Nie każdy mówi głośno. Niektórzy wolą ciszę, niektórzy potrzebują więcej czasu, żeby odpowiedzieć, a inni pokazują, co czują, np. obrazkiem albo gestem.”

Nauczyciel podsumowuje:

„Różnorodność to coś pięknego. To tak, jakby każdy z nas był innym kolorem farby. Dopiero razem tworzymy prawdziwy obraz – świat pełen barw.”

🧠 Czym jest spektrum autyzmu? – Proste, obrazowe wyjaśnienie

Nauczyciel przedstawia krótką, dostosowaną do wieku uczniów definicję:

„Autyzm to sposób, w jaki niektórzy ludzie odbierają świat – ich mózg działa trochę inaczej. Dla osoby z autyzmem świat może być głośniejszy, jaśniejszy albo bardziej skomplikowany niż dla innych. Może mieć trudność, żeby zrozumieć, co ktoś czuje, albo nie lubić patrzeć w oczy. Ale to nie znaczy, iż jest gorsza. Po prostu potrzebuje innego podejścia.”

Można posłużyć się metaforą:

🧩 „Wyobraźcie sobie, iż każdy z nas ma okulary. Jedne są różowe, inne zielone, jeszcze inne niebieskie. Osoby z autyzmem mają okulary, które pokazują świat w inny sposób. Czy to znaczy, iż ten świat jest zły? Nie! Po prostu wygląda inaczej.”

Jeśli grupa jest gotowa, można dodać:

„Osoby z autyzmem mają też wiele talentów – potrafią zapamiętywać szczegóły, zauważać rzeczy, których inni nie widzą, i być bardzo szczerzy. Ale potrzebują, żebyśmy byli cierpliwi i życzliwi.”

📘 Propozycja książki lub pomocy wizualnej:

Warto przeczytać fragment książki dla dzieci o autyzmie, np.:

• „Mam przyjaciela z autyzmem” (tekst i ilustracje dostosowane do młodszych dzieci)
• „Czasami się uśmiecham, czasami nie – i to jest OK”

Dzięki temu wprowadzeniu dzieci lepiej zrozumieją, dlaczego różnorodność – także ta związana z autyzmem – jest ważna i wartościowa, oraz iż każda osoba może postrzegać świat inaczej, ale wszyscy zasługujemy na szacunek i akceptację.

2. Ćwiczenie integracyjne: „Co widzę, gdy patrzę na świat?” (5 min)

Każdy uczeń zamyka na chwilę oczy i wyobraża sobie „swój świat” – miejsce, w którym czuje się dobrze, bezpiecznie i sobą. Po chwili otwierają oczy i dzielą się jednym słowem opisującym ten świat (np. „cisza”, „las”, „kolory”, „książki”, „muzyka”).

3. Tworzenie plakatów: „Świat w moich oczach” (25 min)

Uczniowie w 2-4 osobowych zespołach tworzą plakaty, które pokazują, jak różne mogą być sposoby patrzenia na świat.
Na plakatach mogą się znaleźć:

• Rysunki symbolizujące różne perspektywy (np. okulary, oko, soczewka, labirynt, dłoń, zmysły)
• Hasła promujące akceptację, np.: „Nie musimy być tacy sami, by się rozumieć”, „Różnorodność to nasza siła”, „Mój świat jest cichy – i to jest OK”
• Elementy kolażu (np. z kolorowych gazet, materiałów, naklejek)

🖍️ Karta pracy – „Okulary różnorodności”

✨ Instrukcja dla ucznia:

Pokoloruj okulary i narysuj w szkłach to, jak wygląda świat w Twoich oczach.
Zastanów się:

• Co sprawia, iż czujesz się dobrze i bezpiecznie?
• Jakie kolory, miejsca, osoby lub rzeczy są dla Ciebie ważne?
• Co lubisz robić? Gdzie czujesz się sobą?

Twój świat może być cichy, głośny, pełen muzyki, kolorów, książek, natury albo przyjaciół.
Nie ma złych odpowiedzi – każda wizja jest wyjątkowa. 🎨

4. Galeria i prezentacja plakatów (10 min)

Grupy prezentują swoje prace. Nauczyciel zadaje pytania:

• Co chcieliście przekazać?
• Jakie emocje chcieliście wywołać u odbiorcy?
• Co nowego zrozumieliście, tworząc ten plakat?

5. Podsumowanie – koło refleksji (5 min)

Uczniowie kończą zdanie:

„Dziś zrozumiałem(-am), że…”
Nauczyciel dziękuje wszystkim za otwartość, zaangażowanie i szacunek.

🎨 Materiały:

• Kartony A3 lub A2
• Mazaki, kredki, farby, klej
• Kolorowe gazety, nożyczki, naklejki
• Taśma do zawieszenia plakatów

🌟 Wskazówka:

Na koniec dnia można zorganizować wystawę plakatów na korytarzu szkolnym z tytułem: „Świat w moich oczach – Różnorodność nas łączy”.

❓Najczęściej zadawane pytania

Dlaczego warto organizować takie zajęcia?
Zajęcia rozwijają empatię i pomagają dzieciom lepiej rozumieć kolegów i koleżanki z autyzmem. Promują atmosferę akceptacji i otwartości.

Czy zajęcia są odpowiednie dla wszystkich uczniów?
Tak, scenariusz został zaprojektowany tak, by był dostępny dla dzieci o różnych potrzebach, także tych ze spektrum autyzmu.

Jak można dostosować zajęcia dla uczniów niemówiących lub z trudnościami komunikacyjnymi?
Można wprowadzić komunikację obrazkową (piktogramy), dać możliwość tworzenia plakatów wyłącznie wizualnych lub wspomóc uczniów asystą nauczyciela wspomagającego.