Sapioseksualizm to termin opisujący preferencję lub orientację seksualną, w której atrakcyjność emocjonalna i/lub seksualna partnera bazuje przede wszystkim lub jedynie na aspektach związanych z intelektem. Pociąg seksualny nie opiera się zatem na atrakcyjności fizycznej, ale umyśle.

Sapioseksualność może stanowić zarówno główny wzorzec budujący ludzką tożsamość seksualną, jak i być jednym z wielu czynników mających wpływ na wybór partnera. Warto przy tym podkreślić, iż choć jest to oficjalne pojęcie, nie istnieją jego zdefiniowane granice. Może jednocześnie wiązać się z osobami heteroseksualnymi, homoseksualnymi i wszelkimi innymi tożsamościami.

Sapioseksualizm to stosunkowo nowe pojęcie, którego pierwszy raz użyła w 1998 roku amerykańska autorka Jillian Pransky. Choć termin funkcjonuje w środowisku seksuologów zaledwie od 20 lat, w rzeczywistości samo zjawisko atrakcyjności umysłowej ma znacznie dłuższą historię i było opisywane zarówno w literaturze specjalistycznej, jak i pięknej oraz poezji. Już starożytni Grecy, między innymi filozofowie tacy jak Platon czy Sokrates, podkreślali, iż duchowość i umysłowość mają znacznie większe znaczenie niż wygląd fizyczny.

Współcześnie pojęcie sapioseksualności znaleźć można w bogatej grupie różnych orientacji seksualnych, a na popularność tego terminu wpływ miały zwłaszcza media społecznościowe oraz Internet. Badacze zauważają, iż szczególny rozkwit pojęcia nastąpił w latach 2000-2010, kiedy użytkownicy social mediów zaczęli wręcz masowo opisywać siebie w ten sposób.

Do rozpowszechnienia tego terminu doszło także za sprawą społeczności LGBTQ+ i jej zaangażowania w szerzenie wiedzy na temat różnych orientacji seksualnych. w tej chwili pojęcie to jest oficjalnie uznawane przez środowiska akademickie i naukowe.

Sapioseksualiści odczuwają emocjonalny i seksualny pociąg do osób o wysokim intelekcie, odznaczających się ponadprzeciętną inteligencją, a czasem także życiowym doświadczeniem. Doceniają szczególnie ludzi potrafiących logicznie rozumować, kreatywnych oraz zdolnych do głębokiego, analitycznego myślenia. Ponad atrakcyjność fizyczną przekładają zdolności umysłowe drugiej osoby i to one wywołują w nich pociąg fizyczny. Takie cechy mogą być pożądane zarówno w przypadku przygodnych, pojedynczych kontaktów seksualnych i emocjonalnych, jak również stanowić ważny, a choćby niezbędny aspekt trwałego związku.

Osoby sapioseksualne zwykle poznają potencjalnych partnerów poprzez komunikację, a szczególnie intrygujące rozmowy na wysokim poziomie intelektualnym. Ważna jest dla nich inteligentna wymiana myśli, emocji i doświadczeń oraz konstruktywne formułowanie własnych przekonań. zwykle unikają one tzw. small talków, preferując komunikację opartą na głębszym zrozumieniu, mającą na celu prawdziwe odkrycie drugiego człowieka.

Osoby sapioseksualne nie tylko czują pociąg do inteligencji partnera, ale niejednokrotnie także same intensywnie dążą do rozwoju intelektualnego. Są to zwykle ludzie, którzy z chęcią poszerzają własne horyzonty, lubią zdobywać nową wiedzę i doświadczenia. Tego samego wymagają od drugiej połówki.

Warto przy tym zaznaczyć, iż choć sapioseksualiści nie stawiają na pierwszym miejscu wyglądu fizycznego, nie oznacza to, iż jest on czynnikiem całkowicie przez nich pomijanym. Wielu może zwracać uwagę na fizyczność, choć nie stanowi ona podstawy, a jedynie uzupełnienie atrakcyjności partnera. Dodatkowej trudności w scharakteryzowaniu osoby sapioseksualnej dostarcza fakt, iż każdy człowiek może nieco inaczej definiować mądrość czy inteligencję emocjonalną – dla jednych istotny będzie dyplom zdobyty w szkole czy na studiach, dla innych po prostu rozmowa na zupełnie innym poziomie niż dotychczas.

Choć sapioseksualizm został bogato opisany w literaturze naukowej przez psychologów i seksuologów, nie istnieje żaden oficjalny test, mogący jednoznacznie identyfikować daną osobę jako sapio. Istnieje jednak szereg pytań, które warto sobie zadać, chcąc lepiej zrozumieć swoje preferencje seksualne i skłonności do postrzegania inteligencji i umysłu jako atrakcyjnych seksualnie.

Oto przykłady pytań pomagających zrozumieć, czy jesteś osobą sapioseksualną:

• Czy odczuwam pociąg seksualny lub emocjonalny w stosunku do osób odznaczających się wysokim ilorazem inteligencji i ponadprzeciętnymi zdolnościami umysłowymi?
• Czy wygląd zewnętrzny jest dla mnie mniej istotny niż inteligencja drugiej osoby?
• Czy jestem osobą ceniącą rozwój intelektualny i czy dążę w życiu do zdobywania nowej wiedzy?
• Czy uważam, iż warunkiem koniecznym do budowania trwałej i szczęśliwej relacji jest wzajemne zrozumienie na poziomie intelektualnym i wspólne tematy?
• Czy duże znaczenie mają dla mnie rozmowy na tematy intelektualne i pogłębione dyskusje?
• Czy czuję się bardziej związany z osobami, które mnie inspirują i z którymi mogę toczyć angażujące i stymulujące umysł rozmowy?

Chcąc lepiej zrozumieć własną seksualność, swoje preferencje, a także rozwiązać problemy lub wątpliwości związane z tożsamością seksualną, najlepiej jest znaleźć odpowiednią grupę wsparcia i osoby w podobnej sytuacji, a także porozmawiać z doświadczonym psychologiem lub seksuologiem.

Ponieważ w ostatnich latach dziedziny te bardzo gwałtownie się rozwijają, w tej chwili w Polsce możemy skorzystać z pomocy wielu takich osób.

Wsparcie doświadczonych specjalistów z zakresu psychologii, psychiatrii, psychoterapii oraz seksuologii oferuje Centrum Zdrowia Psychicznego MindHealth, świadczące usługi konsultacji oraz terapii zarówno stacjonarnie, jak i w formie online.

MindHealth oferuje rozmaite formy terapii, podczas których wykwalifikowani specjaliści pomagają klientom zrozumieć ich seksualność, udzielają wskazówek i proponują kroki, które dobrze jest podjąć, jeżeli w tym obszarze pojawiają się problemy i trudne stany psychiczne.

MindHealth to miejsce, które odznacza się profesjonalnym podejściem do Pacjentów, a więc stanowi bezpieczną przestrzeń, gdzie nie spotka ich ostracyzm, zawstydzenie czy krytyka, której często obawiają się osoby pragnące w szczery i otwarty sposób porozmawiać o swoich preferencjach seksualnych.

Źródła:

• Gilles E. Gignac, Joey Darbyshire, Michelle Ooi, Some people are attracted sexually to intelligence: A psychometric evaluation of sapiosexuality, „Intelligence” 2018, Volume 66, s. 98-111, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0160289617301551?via%3Dihub= (dostęp: 14.06.2023);
• Ynda Jas, Sexuality in a non-binary world: redefining and expanding the linguistic repertoire, „INSEP – Journal of the International Network for Sexual Ethics & Politics” 2020, Volume 8, Issue SI: Positive non-binary and / or genderqueer sexual ethics and politics, s. 71-92;
• Ericka Goerling, Emerson Wolfe, Introduction to Human Sexuality, Portland Community College, September 25, 2022, https://openoregon.pressbooks.pub/introtohumansexuality/ (dostęp: 14.06.2023).
• Don Lucas, Jennifer Fox, The Psychology of Human Sexuality [w:] R. Biswas-Diener & E. Diener (Eds), Noba textbook series: Psychology. Champaign, IL: DEF publishers, 2023;
• Prima Alam, Cicely Marston, People are having lots of other kinds of sex: Exploring sexual lifeworlds of LGBTQ+ young people in Bangladesh, „Cogent Social Sciences” 2023, Volume 9, Issue 1;
• Joanna Helios, Wioletta Jedlecka, Współczesne oblicza przemocy: Zagadnienia wybrane, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2017;
• Andrew D. Spear, Gaslighting, Confabulation, and Epistemic Innocence, „Topoi” 2020, 39, s. 229–241, https://link.springer.com/article/10.1007/s11245-018-9611-z (dostęp: 14.06.2023).
• Martyna Jakubiuk-Flisiak, Zagrożenie bezpieczeństwa kobiet spowodowane pozostawaniem przez nie w przemocowych relacjach, „Roczniki Pedagogiczne” 2022, Tom 14(50), numer 4, s. 89-99.