Syncytialny wirus oddechowy (RSV) jest powszechnie kojarzony z infekcjami dróg oddechowych u dzieci, ale może również stanowić poważne zagrożenie dla dorosłych – szczególnie osób starszych i osób z osłabionym układem odpornościowym. Zakażenie RSV u dorosłych może objawiać się łagodną chorobą podobną do przeziębienia, ale w niektórych przypadkach może prowadzić do poważniejszych powikłań oddechowych, takich jak zapalenie płuc lub zapalenie oskrzelików. Typowe objawy to kaszel, duszność, świszczący oddech i gorączka.
Wirus jest wysoce zaraźliwy i rozprzestrzenia się drogą kropelkową. najważniejsze znaczenie dla zmniejszenia ryzyka zakażenia RSV u dorosłych mają środki zapobiegawcze, takie jak częste mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi i szczepienia w stosownych przypadkach.
Biorąc pod uwagę potencjalny stopień ciężkiego przebiegu choroby w niektórych populacjach, zwiększona świadomość i czujność mają zasadnicze znaczenie dla ochrony zdrowia publicznego.
Oto pięć rzeczy, które warto wiedzieć o zakażeniu RSV u dorosłych.
1. Osobom dorosłym w wieku 60 lat i starszym zaleca się szczepienie przeciwko RSV.
Jak czytamy na stronie szczepienia.pzh.gov.pl, Europejska Agencja Leków dopuściła do obrotu dwie szczepionki, które chronią przed chorobą dolnych dróg oddechowych wywołaną przez syncytialny wirus oddechowy (RSV).
– Szczepionka Arexvy do podawania osobom w wieku 60 lat i starszym w zapobieganiu chorobie dolnych dróg oddechowych wywołanej przez RSV. Szczepionka jest już dostępna w rynku aptecznym w Polsce.
– Szczepionka Abrysvo przeznaczona dla dorosłych w wieku 60 lat i starszych oraz kobiet w ciąży (jako profilaktyka zakażeń RSV u niemowląt). Szczepionka została dopuszczona do obrotu w EMA w procedurze przyspieszonej, ze względu na to, iż zapobieganie zakażeniom RSV u dzieci leży w interesie zdrowia publicznego
Szczepionka Arexvy (opracowana przez firmę GSK) chroni przed zakażeniami RSV: dorosłych w wieku ≥60 lat. Szczepionka Abrysvo (opracowana przez firmę Pfizer) chroni przed zakażeniami RSV: dorosłych w wieku ≥60 lat, niemowlęta do 6. miesiąca życia poprzez szczepienie matek w 24.–36. tygodniu ciąży. Zaszczepienie kobiety w ostatnim trymestrze ciąży zapewnia przezłożyskowy transport przeciwciał neutralizujących do organizmu dziecka, dzięki czemu w pierwszych miesiącach życia jest ono odporne na zakażenie RSV.
Obie szczepionki należą do grupy szczepionek inaktywowanych, białkowych (rekombinowanych). Białka w szczepionkach wytwarzane są metodą rekombinacji DNA w komórkach jajnika chomika chińskiego.
Cykl szczepienia składa się z 1 dawki podawanej we wstrzyknięciu domięśniowym.
2. Ważne jest, aby rozpoznać, którzy pacjenci zakażeni RSV mogą być uważani za narażonych na wysokie ryzyko wystąpienia ciężkiej choroby.
Do najważniejszych cech klinicznych związanych z wysokim ryzykiem ciężkiego przebiegu choroby RSV u dorosłych należą:
– Wiek: Zaawansowany wiek, zwłaszcza 65 lat lub więcej, jest istotnym czynnikiem ryzyka ciężkiego zakażenia RSV u dorosłych.
– Choroby układu oddechowego: Dorośli z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma lub śródmiąższowa choroba płuc, są bardziej narażeni na ciężką chorobę RSV.
– Choroby sercowo-naczyniowe: Osoby z chorobami serca, w tym zastoinową niewydolnością serca, chorobą wieńcową lub innymi chorobami sercowo-naczyniowymi, mogą doświadczyć poważniejszych skutków zakażenia RSV.
– Stan obniżonej odporności: Pacjenci z upośledzonym układem odpornościowym z powodu chorób takich jak HIV/AIDS, przeszczepu narządów lub poddani terapii immunosupresyjnej mają zwiększone ryzyko ciężkiej choroby RSV.
– Cukrzyca: Osoby z cukrzycą, szczególnie te ze słabo kontrolowaną chorobą, są narażone na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby RSV.
– Przewlekła choroba nerek: U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek odnotowano zwiększone ryzyko ciężkiej choroby RSV i hospitalizacji.
– Zaburzenia wątroby: Pacjenci z chorobami wątroby, takimi jak marskość wątroby, mogą być bardziej podatni na ciężkie zakażenie RSV.
– Upośledzenie funkcjonalne: Dorośli z ograniczeniami w stanie funkcjonalnym, takimi jak trudności z poruszaniem się lub czynnościami życia codziennego, mogą napotkać trudności w skutecznym radzeniu sobie z objawami ze strony układu oddechowego, co może prowadzić do poważniejszych skutków.
– Niedożywienie: Zły stan odżywienia może osłabić układ odpornościowy, czyniąc osoby bardziej podatnymi na ciężkie infekcje, w tym RSV.
– Palenie tytoniu lub narażenie na bierne palenie: Palenie uszkadza układ oddechowy, a narażenie na dym tytoniowy zwiększa ryzyko ciężkich infekcji dróg oddechowych.
– Mieszkanie lub praca w skupiskach ludzkich: Osoby przebywające w miejscach, w których istnieje bliski kontakt z innymi osobami, takich jak placówki opieki długoterminowej lub zatłoczone gospodarstwa domowe, mogą być bardziej narażone na narażenie i przenoszenie wirusa.
Wczesne rozpoznanie osób z grupy wysokiego ryzyka umożliwia szybką interwencję i może pomóc w zapobieganiu poważnym powikłaniom.
3. Żadne leki przeciwwirusowe nie zostały zatwierdzone do leczenia zakażenia RSV, ale dostępnych jest wiele strategii radzenia sobie z objawami.
Istnieje duże zainteresowanie terapią przeciwciałami monoklonalnymi u dorosłych z ciężką postacią choroby RSV, ale środki te są w tej chwili zatwierdzone przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków tylko do stosowania u noworodków i niemowląt.
Osoby dorosłe mogą stosować środki łagodzące objawy zakażenia takie jak gorączka czy kaszel.
– Można zalecić leki przeciwkaszlowe i wykrztuśne bez recepty.
– Leki przeciwgorączkowe: Paracetamol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą pomóc obniżyć gorączkę i złagodzić dyskomfort.
– Płyny i odpoczynek: Dobre nawodnienie i odpowiedni odpoczynek są ważne dla wspierania odpowiedzi immunologicznej organizmu.
– Leki rozszerzające oskrzela: Pacjentom ze znacznym skurczem oskrzeli lub świszczącym oddechem można przepisać leki rozszerzające oskrzela, aby pomóc otworzyć drogi oddechowe i poprawić oddychanie.
– Środki upłynniające śluz.
– Tlenoterapia: Ciężkie przypadki zakażenia RSV, zwłaszcza te prowadzące do niewydolności oddechowej, mogą wymagać dodatkowej tlenoterapii.
– Hospitalizacja: W przypadku osób z ciężkim zakażeniem RSV, szczególnie tych z chorobami współistniejącymi, może być konieczna hospitalizacja. W skrajnych przypadkach może być konieczne przyjęcie na oddział intensywnej terapii i wentylacja mechaniczna.
4. Zakażenie RSV u dorosłych stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego.
Szacuje się, iż rocznie w Stanach Zjednoczonych zakażenie RSV powoduje około 60 000–160 000 hospitalizacji i 6000–10 000 zgonów wśród dorosłych w wieku 65 lat lub starszych. Niepokojące statystyki pokazują, iż około 18% osób hospitalizowanych z powodu zakażenia RSV wymaga oddziału intensywnej terapii, co podkreśla ciężki przebieg infekcji. Ponadto śmiertelność wśród osób hospitalizowanych wynosi 10%. Wreszcie, RSV stanowi znaczne obciążenie dla amerykańskiego systemu opieki zdrowotnej, a roczne bezpośrednie koszty hospitalizacji przekraczają 1,3 miliarda dolarów.
Europa: Każdego roku trzy miliony dorosłych obywateli Unii Europejskiej choruje z powodu zakażenia RSV. Około 10 proc. z nich jest hospitalizowanych, 20 tysięcy pacjentów umiera. W Polsce z raportu NIZP-PZH wynika, iż w ciągu 2 tygodni grudnia ub. roku. liczba potwierdzonych przypadków zakażeń RSV była większa niż potwierdzonych zachorowań na grypę (przyp. red.)
5. Zakażenia RSV u dorosłych mogą prowadzić do różnych powikłań, zwłaszcza u osób z chorobami współistniejącymi lub w grupach wysokiego ryzyka.
Do częstych powikłań u dorosłych pacjentów należą:
– Zapalenie płuc: RSV jest częstą przyczyną wirusowego zapalenia płuc u dorosłych.
– Zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego: Osoby z istniejącymi wcześniej chorobami układu oddechowego, takimi jak POChP lub astma, mogą odczuwać nasilenie objawów, co skutkuje ostrym zaostrzeniem, a także zwiększoną częstotliwością zaostrzeń.
– Zapalenie oskrzelików: Może wystąpić zapalenie małych dróg oddechowych w płucach, znane jako zapalenie oskrzelików, które prowadzi do świszczącego oddechu, duszności i niewydolności oddechowej.
– Hospitalizacja: Dorośli, szczególnie ci z chorobami współistniejącymi, mogą wymagać hospitalizacji ze względu na ciężkość zakażenia RSV. Hospitalizacja występuje częściej u osób starszych i osób z osłabionym układem odpornościowym.
– Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ARDS): Ciężkie przypadki zakażenia RSV mogą prowadzić do ARDS, stanu zagrażającego życiu, charakteryzującego się szybkim wystąpieniem ciężkiej niewydolności oddechowej. ARDS może wymagać przyjęcia na oddział intensywnej terapii i wentylacji mechanicznej.
– Wtórne infekcje bakteryjne: Zakażenie RSV może osłabić odpowiedź immunologiczną i sprawić, iż osoby będą bardziej podatne na wtórne infekcje bakteryjne, takie jak bakteryjne zapalenie płuc.
– Powikłania sercowo-naczyniowe: Niektóre badania sugerują potencjalny związek między zakażeniem RSV u dorosłych a zwiększonym ryzykiem zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca i udarów mózgu.
– Śmiertelność: Chociaż śmiertelność z powodu zakażenia RSV u zdrowych osób dorosłych jest ogólnie niska, ryzyko zgonu jest wyższe wśród osób starszych i osób z chorobami współistniejącymi, zwłaszcza jeżeli infekcja prowadzi do poważnych powikłań oddechowych.
Nasilenie powikłań może się znacznie różnić u poszczególnych osób i nie każdy pacjent z zakażeniem RSV doświadcza poważnych skutków. Szybka pomoc medyczna ma najważniejsze znaczenie dla osób z objawami ze strony układu oddechowego, zwłaszcza w grupach wysokiego ryzyka.
.
